Του Ανδρέα Ανδρέου
Πολλές φορές θεωρούμε ότι μια κατάσταση πραγμάτων ούτε λίγο ούτε πολύ είναι στον αυτόματο πιλότο και απλώς νιώθει κάποιες αναταράξεις αναλόγως αν υπάρχει μια απροσδόκητη κρίση ή ευφορία που την επηρεάζουν αντίστοιχα, αρνητικά ή θετικά. Ας πούμε ότι θεωρούμε πως η φυσιολογική ακαδημαϊκή και επαγγελματική πορεία κάποιου είναι πως τελειώνει την φοίτησή του στο σχολείο, μετά πάει στο πανεπιστήμιο, ακολούθως εργοδοτείται και παράλληλα μπορεί να επιδιώξει κάποιον επαγγελματικό τίτλο και μετά ακολουθεί μιαν εξελικτική επαγγελματική σταδιοδρομία, η οποία σκοπό έχει να του παρέχει την απαραίτητη οικονομική ευχέρεια και άνεση να ζήσει άνετα την υπόλοιπη ζωή του.
Μέσα σε όλο αυτό, μπορεί να επιλέξει να δημιουργήσει οικογένεια, επενδύσεις, ταξίδια, να αποκτήσει σπίτια και εξοχικά και ό,τι κρίνει ως απαραίτητο για να πει στο τέλος της ημέρας, «… είμαι ευχαριστημένος με όσα πέτυχα και έζησα…». Η γενεά των λεγόμενων «Baby Boomers» είναι η κατηγορία ανθρώπων που γεννήθηκαν κατά την περίοδο 1940 μέχρι 1964. Ακολουθείται από την γενεά των «Generation X» η οποία αποτελείται από άτομα που γεννήθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Οι «Millenials» αποτελούν την Generation Y και γεννήθηκαν κατά την περίοδο που αρχίζει από εκεί που το αφήσαμε εμείς οι «Χ» μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Τέλος, έχουμε τους «Generation Z» που γεννήθηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 μέχρι σήμερα.
Οι πιο πάνω χρονολογικές περίοδοι είναι ενδεικτικές και όχι ακριβείας και επιπλέον κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί πως σε ό,τι αφορά τους «Baby Boomers», αλλά και κάποιο φάσμα των «Generation X» της Κύπρου, μπορεί να υπήρχε μια σχετική χρονική υστέρηση στο να δούμε τα πλήρη χαρακτηριστικά που είχαν οι αντίστοιχοί τους σε αναπτυγμένες χώρες στο εξωτερικό, επειδή συνήθειες, νοοτροπίες, αντιλήψεις κλπ ήταν πιο δύσκολο να παρεισφρήσουν στην κοινωνία μας λόγω του ότι ήταν και πιο κλειστή και λιγότερο μορφωμένη, σε ένα περιβάλλον νηπιακού κράτους, με εσωτερικές διαμάχες αλλά και το μεγάλο πλήγμα και τον απόηχο της τούρκικης εισβολής. Παρόλα αυτά, οι Baby Boomers της Κύπρου ήταν αυτοί που κατά βάση είχαν το παγκόσμιο χαρακτηριστικό της γενιάς τους, ότι δηλαδή πίστευαν πως ήταν ξεχωριστοί και τα ήξεραν όλα. Έζησαν έντονα τις εποχές των 80s και των 90s, δημιουργώντας περιουσία, αλλά επενδύοντας και πάνω στη μόρφωση των παιδιών τους.
Μέσα από μια έντονη κατάσταση δουλειάς, δανεισμού, σχετικής αγάπης προς το ρίσκο, δημιούργησαν μια μεγάλη μεσαία τάξη. Φυσικά ως προς το τελευταίο βοήθησε η εκάστοτε πολιτική ροπή προς μεγέθυνση της κρατικής μηχανής και των ημικρατικών οργανισμών. Boomers είναι κατά βάση και οι «σημερινοί» μας πολιτικοί. «Σημερινοί» σε εισαγωγικά, καθώς η λέξη σε αυτή την περίπτωση έχει διαχρονική έννοια. Boomers είναι και αυτοί που ακόμη ηγούνται πλείστων των μεγάλων επιχειρήσεων μην αφήνοντας τους «Χ» εύκολα να πάρουν τα ηνία.
Οι Generation X ήταν αυτοί που ήρθαν πίσω στην Κύπρο μορφωμένοι, με νέες ιδέες και όρεξη για δουλειά. Έθεσαν ψηλούς στόχους και είχαν μεγάλα όνειρα. Ήταν όμως αυτοί που κυνηγώντας το μεγάλο όνειρο δημιούργησαν τις φούσκες του χρηματιστηρίου και των ακινήτων. Συμπαρέσυραν και τους Baby Boomers, οι οποίοι δεν είχαν τις απαραίτητες γνώσεις και υπερακόντισαν το πρόβλημα σε τέτοιο βαθμό που καταλήξαμε εδώ που καταλήξαμε: να χρωστούμε το σύμπαν και να χρεοκοπούμε. Φυσικά να λέμε και το γεγονός πως το θεσμικό πλαίσιο σε κάθε περίπτωση ήταν (εσκεμμένα ή από βλακεία – ας το κρίνει ο ιστορικός του μέλλοντος) ανεπαρκέστατο, γεγονός που βοήθησε στο φούντωμα της πλασματικής ευμάρειας, αλλά και στο σκάσιμο της όποιας φούσκας. Κι ερχόμαστε στους Millenials. Αυτοί έζησαν τις κρίσεις και τον απόηχο τους που έζησαν και ζουν οι γονείς τους. Είδαν και την ευμάρεια αλλά και τι μπορεί να σημαίνει στέρηση. Εντάξει η στέρηση είναι σχετική, καθώς όπως αποδείχθηκε διαθέτουμε αρκετό λίπος εν είδει «πάρε το πρόβλημα παρακάτω και κάποιοι άλλοι θα πληρώσουν τη νύφη»… Αλλά, ναι, είναι παιδιά που είδαν τους γονείς τους να χάνουν τις δουλειές τους ή να μειώνονται τα εισοδήματά τους και να μην μπορούν να παρέχουν κάποιο βασικό επίπεδο ζωής.
Αυτή, λοιπόν, η κατηγορία είναι πιο ευαισθητοποιημένη σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα και δεν έχει στο ραντάρ της θέματα όπως η αποταμίευση, η επένδυση, το επενδυτικό ρίσκο κ.λπ. Δεν έχουν πρόβλημα να μοιραστούν στέγη με κάποιους άλλους και σίγουρα δεν αποτελεί σκέψη ή προτεραιότητα η αγορά στέγης. Είναι η γενιά που θέλει να αφυπηρετήσει σε μικρή ηλικία, αλλά να ζήσει πέραν των 100 χρόνων. Αυτά μπορεί να έχουν μια δόση θετικής χροιάς και μάλιστα να τους το ευχόμαστε από καρδιάς, αλλά την ίδια ώρα για όλους θα πρέπει να χτυπούν καμπανάκια. Με σταθερούς μισθούς και ψηλό κόστος ζωής, τι αποταμίευση θα μπορέσει να γίνει έτσι ώστε να μπορέσουν να ζήσουν ως συνταξιούχοι για περισσότερο διάστημα από όσο σαν εργαζόμενοι; Ποιο ταμείο προνοίας και συντάξεων θα μπορέσει να σταθεί μπροστά σε τέτοιες απαιτήσεις; Και όμως η αμέσως επόμενη γενιά, η «Generation Z», φαίνεται να έχει άλλα χαρακτηριστικά από τους Millenials.
Είναι η γενιά που είχε άμεση πρόσβαση στην τεχνολογία από νηπιακή ηλικία και που σήμερα είναι άριστοι γνώστες και διαχειριστές του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ο απόηχος της κρίσης και το τι είδαν να συμβαίνει γύρω τους, τους έκανε πιο ανεξάρτητους και να έχουν μια ροπή προς την επιχειρηματικότητα. Θέτουν πολύ ψηλούς ακαδημαϊκούς και επαγγελματικούς στόχους σε ένα πλαίσιο παγκοσμιοποίησης. Είναι κάποιοι που πιστεύουν πως αυτή η γενιά θα είναι η πιο μορφωμένη, η πιο τεχνολογικά εξοπλισμένη και η πιο πλούσια γενιά στη μέχρι τώρα πορεία του ανθρώπινου γένους. Επειδή ζούμε την ιστορία όπως αυτή γράφεται, είναι ενδιαφέρον να δούμε τι διαχείριση θα κάνουν σε όλους τους τομείς. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εξελίξουν και το real estate – επαγγελματικό, οικιστικό, αναψυχής κ.λπ. έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Πιστεύω πως σε αντίθεση με τους Millenials, οι οποίοι προβληματίζουν την αγορά ακινήτων, θα δούμε ωραία πράγματα από αυτούς.
