Του Απόστολου Τομαρά
Θυμήθηκα, όχι τυχαία, την πρώτη μου επαφή με την αρχαία ελληνική γλώσσα στην Α΄ Γυμνασίου. Ένα κείμενο εργασίας που μπορεί να χαρακτηρισθεί ύμνος στη φιλία.
Θυμήθηκα επίσης τη φιλόλογό μας στο πρώτο μάθημα αρχαίων ελληνικών να μας μεταφράζει με γλαφυρό τρόπο ένα μέρος του αρχαίου κειμένου η εισαγωγή του οποίου μου έμεινε χαραγμένη στο μυαλό.
-Πιστεύω τω φίλω: έχω εμπιστοσύνη στον φίλο
-Πιστόν φίλον εν κινδύνοις γιγνώσκεις: τον πιστό φίλο στους κινδύνους τον γνωρίζεις.
-Ο φίλος τον φίλον εν πόνοις και κινδύνοις ου λείπει: Ο φίλος δεν εγκαταλείπει τον φίλο του, όταν πονάει...
Στους καιρούς μας η φιλία συνεχίζει να παραμένει ένας σημαντικός κρίκος στις ανθρώπινες σχέσεις όχι όμως τόσο ισχυρός όπως περιγράφεται από τον συγγραφέα του αρχαίου κειμένου. Η κατάληξη π.χ. της «φιλίας» του Μιλτιάδη Νεοφύτου με τον Δημήτρη Χριστόφια μπορεί να αποτελέσει τη σύγχρονη εκδοχή του τι εστί φιλία.
Μια φιλία που παρουσιάσθηκε τόσο ισχυρή που σχεδόν άγγιξε την αρχαία εκδοχή. Ο φίλος τα έδωσε όλα για τον φίλο του χωρίς να αναμένει ανταπόδοση. Τουλάχιστον για επτά χρόνια.
Στο διάστημα αυτό ο φίλος Μιλτής έχοντας προφανώς στο μυαλό του τον ορισμό της φιλίας από τους αρχαίους ημών προγόνους δεν δίστασε να αφαιμάξει την εταιρεία του, γιατί του το ζήτησε ο φίλος του Δημήτρης.
Για επτά ολόκληρα χρόνια τα έδωσε όλα και όμως όπως ο ίδιος είπε ουκ ολίγες φορές στον Νικόλαο Σάντη το έκανε για τον φίλο του Δημήτρη. Και αν στο αρχαίο κείμενο η φιλία προσδιορίζεται από πίστη, αφοσίωση, συμπαράσταση στην περίπτωση Μιλτή-Χριστόφια ο «ισχυρός δεσμός» σφυρηλατήθηκε πάνω στη σύγχρονη εκδοχή των προσωπικών φιλοδοξιών και του συμφέροντος.
Υπάρχει άραγε στις μέρες μας φίλος που μπορεί να δώσει π.χ. 5 εκατ. ευρώ στο όνομα της φιλίας; Να βάζει την υπογραφή του κάτω από ποσά που προκαλούν ζάλη χωρίς να αναμένει «ανταπόδοση τις φιλίας» επί 2 ή επί 3;
Το ερώτημα το απάντησε η αγωγή που κατέθεσε ο «φίλος» εναντίον του «φίλου του» Οι στενές σχέσεις για επτά συναπτά έτη αποτιμήθηκαν στα 22 εκατ. ευρώ. Η επίκληση της φιλίας από τον Μιλτιάδη Νεοφύτου μόνο αλγεινές εντυπώσεις μπορεί να δημιουργεί.
Φιλία μεταξύ των δύο δεν υπήρξε ποτέ, ό,τι και αν λέγεται. Ο ένας φίλος χρησιμοποίησε τον άλλο. Ο μεν ήταν επιχειρηματίας και ο δε πολιτικός. Τα όσα ακούγονται και όσα θα ακουσθούν μέχρι ο δικαστής να αποφασίσει δεν περιποιούν τιμή ούτε στη μία ούτε στην άλλη πλευρά που εκπροσώπησε δύο κορυφαίους πολιτειακούς θεσμούς.
Ευθύνες για τα όσα η κοινωνία γίνεται παθητικός δέκτης καταλογίζονται και στους δύο φίλους που δεν φαίνεται να έκαναν καλούς λογαριασμούς, αν δεχθούμε ότι έτσι ορίζεται η φιλία.
Παρά ταύτα στις μέρες μας όσο ουτοπικά και να ακούγεται το αρχαίο κείμενο ύμνος στην φιλία, υπήρχαν ή και να υπάρχουν περιπτώσεις που «Ο φίλος τον φίλον εν πόνοις και κινδύνοις ου λείπει». Μόνο που αυτές δεν είναι ο κανόνας αλλά η εξαίρεση.
tomarasa@kathimerini.com.cy
