Του Δημήτρη Δημητρίου
Η ποιότητα ζωής μιας χώρας είναι άμεσα συνυφασμένη και με την αξιοπιστία της δικαστικής εξουσίας. Η αξιοπιστία έχει να κάνει τόσο με την εμπιστοσύνη που οι πολίτες έχουν προς την εξουσία αυτή αλλά και με την ταχύτητα που αυτή αποδίδεται. Μέχρι σήμερα έχουμε καταφέρει να κρατήσουμε ψηλά την εμπιστοσύνη. Αυτό καταγράφεται σε όλες τις έρευνες που διενεργούνται.
Από εφημερίδες, τηλεοράσεις μέχρι το ευρωβαρόμετρο. Σε μια εποχή που οι πολίτες έχουν απομυθοποιήσει σχεδόν τα πάντα, η δικαστική εξουσία αντέχει. Αυτός ο βαθμός εμπιστοσύνης μειώνεται όμως. Και κυριότερος παράγοντας γι’ αυτό είναι η καθυστέρηση στην απόδοση της δικαιοσύνης.
Αυτό καταγράφεται και σε έκθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου και αναλύθηκε σε βάθος και σε συνεδρίαση της Επιτροπής Νομικών αυτή τη βδομάδα. Το συμπέρασμα που εξάγεται είναι πως ο χώρος της δικαιοσύνης σηκώνει μια γερή μεταρρύθμιση. Όσο και αν οι έντιμοι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου εστίασαν το πρόβλημα των καθυστερήσεων, κυρίως στην έλλειψη δικαστών και κτηρίων, το ζήτημα χρειάζεται να αντιμετωπιστεί σαφώς σε άλλη βάση.
Για να καταφέρουμε να μετρήσουμε με σιγουριά τον βαθμό που κάθε παράγοντας επηρεάζει την εξίσωση απαιτείται καταγραφή. Για να καταγράψουμε τα δεδομένα χρειάζεται να τα έχουμε ψηφιακά. Πράγμα που δεν υπάρχει σήμερα. Για την ακρίβεια κατέχουμε την τελευταία θέση στα ζητήματα ψηφιακής δικαιοσύνης. Δεν έχουμε κανένα δεδομένο, σε κανένα στάδιο μιας δικαστικής διαδικασίας.
Σήμερα η καταχώρηση μιας υπόθεσης γίνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που γινόταν πριν από την ανεξαρτησία του τόπου. Στο χέρι, σε ένα τεράστιο βιβλίο και οι δικηγόροι κολλούν τα χαρτόσημα με σάλιο. Οι δείκτες, απαραίτητο συστατικό για να μετρήσουμε την αποδοτικότητα ενός εκάστου, δεν υπάρχουν.
Μπορούμε να προχωρήσουμε στην αύξηση των δικαστών και στην αύξηση των αιθουσών. Ο αριθμός των υποθέσεων που θα προχωρούν θα είναι τόσος όσος ο αριθμός αυτός. Τίποτα περισσότερο. Αυτό όμως δεν είναι μεταρρύθμιση. Είναι ασπιρίνη σε ένα πρόβλημα που δεν ξέρουμε ακριβώς τι είναι, υποψιαζόμαστε απλώς και θα προτιμήσουμε να δώσουμε τη θεραπεία που μάθαμε να δίνουμε τόσα χρόνια.
Η διαχείριση όμως τέτοιων σοβαρών ζητημάτων δεν μπορεί να γίνει με αυτόν τον τρόπο. Η δικαστική εξουσία χρειάζεται να αντιμετωπιστεί ως αυτόνομο και ανεξάρτητο πρότζεκτ. Χρειάζεται υπεύθυνος έργου, χρονοδιαγράμματα και μετρήσιμους στόχους.
Ας πάμε ανάποδα. Ας θέσουμε ως στόχο τους χρόνους που θέλουμε για να κλείνουν οι υποθέσεις. Και οι πρωτόδικες και οι εφέσεις. Και οι ποινικές και οι άλλες υποθέσεις. Όταν έχουμε τους χειροπιαστούς στόχους, θα είναι πολύ πιο εύκολο να βρούμε τα μέσα για την υλοποίησή τους. Οι συνεχείς εκπαιδεύσεις των δικαστών, η μηχανογράφηση και η αποτελεσματική διοίκηση των δικαστηρίων είναι εργαλεία που σίγουρα θα βοηθήσουν. Αν όμως γίνουν αυτόνομα και χωρίς στρατηγική, χωρίς χρονικό πλαίσιο υλοποίησης της μεταρρύθμισης θα συνεχίσουμε να κάνουμε τρύπες στο νερό.
Η ταχεία και αποτελεσματική απόδοση της δικαιοσύνης είναι συνταγματική απόρροια. Η καθυστέρηση στην απόδοσή της δεν μειώνει μόνο το αίσθημα εμπιστοσύνης της κοινωνίας. Αυξάνει τον κίνδυνο να καταστήσει τη δικαιοσύνη ανάπηρη, με τους πολίτες να της γυρνούν την πλάτη και θα ψάχνουν άλλους τρόπους για να βρουν το δίκαιό τους.
Δεν βοηθά τέλος ούτε τις επενδύσεις και την οικονομία μας. Έχουμε όλοι ευθύνη. Να βοηθήσουμε για να καταστεί η δικαστική εξουσία αποτελεσματικός πυλώνας απόδοσης δικαιοσύνης στον τόπο. Η μεγαλύτερη ευθύνη ανήκει βεβαίως στους λειτουργούς της. Η αποτυχία μας βέβαια θα έχει επεκτάσεις στην ποιότητα ζωής όλων μας, με τον αντίκτυπό της να μην μπορεί να υπολογιστεί από κανέναν μας.
