Της Ελένης Ξένου
Προσπερνώ την επικαιρότητα και προτείνω να κάνουμε μία στάση. Μία στάση στην οποία σκοπός θα είναι να καθαρίσουμε λίγο το μυαλό από τα «λερωμένα» της ειδησεογραφίας και να αφήσουμε χώρο να μπει μέσα καθαρός αέρας. Ένας αέρας οξυγόνου, προερχόμενος από τον τρόπο σκέψης ανθρώπων που ξέρουν να τσιγκλάνε τις κοινωνικές βεβαιότητες και να ψάχνουνε για την ουσία των πραγμάτων. Ένας τέτοιος καλλιτέχνης υπήρξε ο μεγάλος Έλληνας σκηνοθέτης Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο οποίος πέθανε πριν από λίγες μέρες στα 74 του χρόνια. Μαζεύω, λοιπόν, μερικές από τις ιδέες και φράσεις του για να τον θυμηθούμε ξανά όσοι γνωρίσαμε το έργο του και για να ψάξουν να τον γνωρίσουν όσοι μέχρι τώρα αγνοούσαν την ύπαρξή του. Αλλά και για ακόμα έναν λόγο. Γιατί όταν η ειδησεογραφία δεν έχει τη δυνατότητα να μας εμπνεύσει κάτι μεγαλύτερο από την πραγματικότητα (πράγμα το οποίο, δυστυχώς, είναι ο κανόνας) είναι καλό να βρίσκουμε αφορμές για να ακονίζουμε το μυαλό μας με ιδέες που είναι πέρα από την πραγματικότητα και πιο κοντά στην ουσία της ζωής. Μερικές από τις πιο ωραίες σκέψεις του Νίκου Παναγιωτόπουλου μαζεμένες πιο κάτω, ως ένα μικρό αφιέρωμα σε ένα αυθεντικά αντισυμβατικό άνθρωπο:
«Η τεμπελιά πλέον θεωρείται αμάρτημα. Ενώ, όμως, ό,τι μεγάλο έγινε στην ανθρωπότητα, έγινε από τεμπέληδες. Από ανθρώπους που κάθονταν και ρωτάγανε διάφορα πράγματα… Εγώ θυμάμαι μία φορά τον Ρήγκαν, ο οποίος ήθελε να κλείσει το κέντρο ερευνών της Αμερικής, γιατί είναι λέει κάτι ηλίθιοι, που κάθονται κι αναρωτιούνται γιατί το χορτάρι είναι πράσινο. Μ’ αυτήν την έννοια, ήθελε να το κλείσει, γιατί σου λέει, «τι γίνεται εδώ πέρα;». Αλλά δεν καταλάβαινε ότι ο κόσμος προχωράει, επειδή μερικοί άνθρωποι ρωτάνε διάφορα παράλογα πράγματα. Όταν όλα είναι αυτονόητα, τίποτε δεν προχωράει».
«Τώρα που μεγάλωσα, σκέφτομαι ότι καλό θα ήταν να υπάρχουν και μερικοί άνθρωποι που δεν θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο. Όλοι όσοι θέλησαν να τον αλλάξουν, εξάλλου, τον σακάτεψαν. Η αλλαγή είναι μία πάρα πολύ αργή διαδικασία, δεν γίνεται με σπασμωδικές κινήσεις».
«Δεν θέλω να είμαι καλύτερος από κάποιον άλλο. Θέλω να είμαι ο εαυτός μου».
«Ο ρεαλισμός είναι ο τρόπος με τον οποίο τα ρηχά μυαλά αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα. Όταν γαργαλάς το κοινό, δεν προάγεις τίποτα. Ό,τι κίνησε την ανθρωπότητα, ήταν έργα που δεν διαβάστηκαν από εκατομμύρια».
«Όλα αλλάζουν. Οι άνθρωποι, οι πόλεις... Δεν αγαπάμε κάτι..."επειδή". Έρωτας είναι αυτό που συμβαίνει χωρίς λόγο». «Αν το χρήμα είναι αξία, τότε φοβάμαι ότι όλα επιτρέπονται».
”Υπάρχει ένα πρόβλημα τεράστιο, αλλά ίσως χρειάζεται κάτι τόσο σοβαρό για να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν. Γιατί δεν νομίζω ότι μέχρι τώρα σκεφτόμασταν κανονικά. Ναι, η κρίση μάς βάζει τον έναν απέναντι στον άλλο και όλους μαζί απέναντι σε μία σκοτεινή προοπτική, αλλά δεν θα είναι το τέλος μας. Αυτή ίσως είναι μία ευκαιρία να αλλάξουν τα μυαλά μας».
«Οι γέροι έχουν κύριο συνομιλητή τους το θάνατο. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να του πουν ψέματα ούτε να τον κολακεύσουν. Δεν χρησιμεύει σε τίποτα, άλλωστε. Απελευθερωμένοι πλέον από το να θέλουν να αποδείξουν κάτι, οι συμπεριφορές τους μπορούν επιτέλους να είναι αυθεντικές και γι’ αυτό φαίνονται στους πολλούς αλλοπρόσαλλες. Με όλα μπορεί να συμφιλιωθεί ο άνθρωπος. Όμως κάθε συμφιλίωση, ακόμα και η πιο αθώα, ενέχει έναν ταπεινωτικό συμβιβασμό».”
«Θα μου άρεσε οι καλλιτέχνες να κατοικούν μέσα στα έργα τους. Αν τα έργα τους πηγαίνουν από δω και η ζωή τους από εκεί, προσωπικά γίνομαι καχύποπτος και για έργα τους και για τη ζωή τους».
«Ο άνθρωπος ζει στο παρόν και δεν μπορεί να σταματήσει αυτό το παρόν να μεταβάλλεται σε παρελθόν, ενώ το μέλλον είναι αβέβαιο, χωρίς διάρκεια. Όλα, δυστυχώς, μέλλον και παρόν, γκρεμίζονται ασταμάτητα στο παρελθόν και από κει στο τίποτα”.
