Της Ελένης Ξένου
Είχα να της μιλήσω χρόνια. Κάποτε μέναμε δίπλα δίπλα, σε ένα νησί της Ταϋλάνδης. Εκεί τη γνώρισα. Είχε νοικιάσει τη διπλανή καλύβα και κάθε απόγευμα την έβλεπα να απλώνει διάφορα κοχύλια που μάζευε και να φτιάχνει με δαύτα κολιέ. Πλησίαζε τα 45, ψιλή, γυμνασμένη και με μπόλικα τατουάζ στα χέρια. Την λέγανε Τζάκι, αυτό μόνο ήξερα και όσο περνούσε ο καιρός άρχισα να μαθαίνω περισσότερα για τη ζωή της. Λίγο πριν πέσει ο ήλιος πίναμε κοκτέιλ λέγοντας η μία στην άλλη ιστορίες από το παρελθόν μας και παράλληλα μοιραζόμασταν τα ερωτηματικά που θόλωναν κάποιες φορές τον ορίζοντά μας. Κάποια στιγμή μού απεκάλυψε πως βρέθηκε σε εκείνο το εξωτικό νησί από ανάγκη να επανεφεύρει τον εαυτό της. Την είχε κουράσει, μου είπε, η δημοσιότητα, είχε μπουχτίσει με έναν τρόπο ζωής που επέμενε να την κρατάει στην επιφάνεια των πραγμάτων και όχι στην ουσία τους. Δεν είχα καταλάβει τι εννοούσε, γύρεψα διευκρινίσεις και εκείνη μου αποκάλυψε πως κάποτε ήταν διάσημη, ανήκε σε ένα από τα γνωστά μουσικά γυναικεία εγγλέζικα συγκροτήματα των ’80ς. Είχα πάθει, θυμάμαι, την πλάκα μου, δεν την είχα αναγνωρίσει παρότι στην εφηβεία μου χόρευα φανατικά τα τραγούδια της στις δισκοθήκες. Υποσχεθήκαμε να κρατήσουμε επαφή και ύστερα αποχαιρετήσαμε και οι δύο το νησί που μας βοήθησε να επαναπροσδιορίσουμε τον εαυτό και τη ζωή μας. Την είδα χρόνια μετά σε επίσκεψή μου στο Λονδίνο. Με πήγε σε ένα ζαχαροπλαστείο, με κέρασε τάρτα με φρούτα, όλα καλά την ρώτησα και εννοούσα αν κατάφερε να ενσωματώσει στον τρόπο ζωής της τις συνειδητοποιήσεις που της είχε χαρίσει εκείνο το ταξίδι. Μου απάντησε καταφατικά, είχε μία ηρεμία και μία βεβαιότητα πως πια δεν θα έκανε εκπτώσεις στον τρόπο που θέλει να ζει, περιπλανήθηκε άλλωστε αρκετά στον κόσμο μέχρι να καταλήξει τι ήταν εκείνο που της προσέφερε ψυχική ισορροπία, άφησε τον εαυτό της εκτεθειμένο στο άγνωστο και στο μη οικείο μέχρι να καταφέρει να νικήσει τους φόβους της και να συνειδητοποιήσει πως ο φόβος είναι ο χειρότερος εχθρός μας.
Μετά χαθήκαμε ξανά. Μέχρι τις προάλλες. Μου έστειλε ένα μήνυμα στο Facebook, τη μέρα του Brexit. «Είμαι συντετριμμένη» έγραφε. «Δυστυχώς νίκησε ο φόβος» έγραφε μετά. «Ντρέπομαι που είμαι Βρετανίδα» κατέληγε.
Γιατί σας τα γράφω όλα αυτά; Γιατί πέρα από τις οικονομικές και πολιτικές αναλύσεις που αφορούν στο Brexit και στο μέλλον της Ευρώπης, εκείνο που έχει ίσως τη μεγαλύτερη σημασία είναι αυτή η διαπίστωση, πως διανύουμε μία εποχή στην οποία νικά ο φόβος, ο οποίος δημιουργεί τον χώρο στον συντηρητισμό, στον ρατσισμό και στον εθνικισμό να καθορίσουν την πολιτική μας σκέψη και κυρίως τα κριτήρια με τα οποία προσπαθούμε να αντιταχθούμε σε ένα σύστημα που έχει χρεοκοπήσει. Το γεγονός ότι ο ταλαιπωρημένος κόσμος ψάχνει να βρει την απάντηση μέσα από μία αντισυστημική πρόταση, είναι απόλυτα φυσιολογικό. Το τραγικό ωστόσο είναι πως αυτή η αντισυστημική πρόταση αντί να προέρχεται από κινήματα με ιδεολογία προέρχεται από συντηρητικούς ακροδεξιούς εθνικιστές, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την παρουσία του φόβου κερδίζουν έδαφος και πολιτικό εκτόπισμα. Όπως γράφει πολύ χαρακτηριστικά ο Έλληνας δημοσιογράφος Σταύρος Διοσκουρίδης, «οι μεγάλοι ανασφαλείς του πλανήτη ψάχνουν συνεχώς τους τρόπους να τιμωρήσουν νόμιμα το πολιτικό σύστημα που δεν τους δίνει αυτά που τους υπόσχεται. Το πρόβλημα είναι ότι πια το αντισύστημα δεν προέρχεται τόσο από την Αριστερά αλλά από τα δεξιά, άδολα, πατριωτικά αισθήματα. Και ο εθνικισμός είναι και πάλι εδώ στις ανεπτυγμένες δυτικές πολιτείες».
Αν ζούμε σε μία εποχή, στην οποία ο φόβος είναι η νέα «ιδεολογία», τότε παρά να συζητούμε για το μέλλον του Η.Β ή της Ενωμένης Ευρώπης, ας αρχίσουμε να εμβολιάζουμε τα παιδιά μας με τα σωστά αντισώματα, δηλαδή τη σωστή παιδεία. Διαφορετικά μία μέρα, πολύ σύντομα, θα ντρεπόμαστε που τα αφήσαμε έρμαια στην ιδεολογία του φόβου.
