Του Κώστα Ιορδανίδη
Η δημοσιοποίηση απορρήτων ή ακόμη και η χάλκευση πληροφοριών, κάθε μορφής, και η διοχέτευσή τους στα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως αποτελεί μια πρακτική ισχύουσα από την εποχή της κυκλοφορίας των εντύπων. Οταν, ωστόσο, η κεντρική εξουσία είχε πραγματική και όχι απλώς εικονική ισχύ, η ροή των «αποκαλύψεων» γινόταν με τρόπο μεθοδευμένο, πάντα εξυπηρετικό πολιτικών επιδιώξεων.
Η όλη διαδικασία διαρροών αντλεί «νομιμοποίηση» από την «ηθική αρχή», που ορίζει ότι «οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν», αλλά καθώς η «γνώση» των πολιτών διευρύνεται το σύστημα –πολιτικό, οικονομικό ακόμη και εκκλησιαστικό– αποδομείται, δίχως να αντικαθίσταται με κάτι νέο. Αλλά υποτίθεται πως εκ του χάους θα προκύψει νέο σύστημα.
Οι «πολίτες», ό,τι και εάν σημαίνει η λέξη σήμερα, πληροφορήθηκαν, σε επίπεδο παγκόσμιο διά των WikiLeaks, το περιεχόμενο απορρήτων τηλεγραφημάτων του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών. Αμφιβάλλουμε εάν έγιναν σοφότεροι. Το βέβαιον είναι ότι κατ’ ουδένα τρόπο αυξήθηκε η παρεμβατικότητά τους στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Πριν από λίγες ημέρες, οι «πολίτες» πληροφορήθηκαν ότι διάφοροι επιφανείς ηγέτες, καθώς και ινδάλματα του ποδοσφαίρου, διατηρούσαν εταιρείες εξωχώριες στον Παναμά. Πρώτη παράπλευρη απώλεια της διαρροής ήταν ο Ισλανδός πρωθυπουργός, ο οποίος παραιτήθηκε. Οι διαρροές προέκυψαν από άγνωστη πηγή.
Βεβαίως, οι εξωχώριες εταιρείες είναι καθ’ όλα νόμιμες, αλλά η χρησιμότης τους ως διαδικασία που εξασφάλιζε ανωνυμία σε άτομα μεγάλου πλούτου έχει ασφαλώς πλέον τρωθεί. Ενδεχομένως, πρόκειται για την αρχή του τέλους των εξωχώριων εταιρειών, που σε συνδυασμό με την άρση του απορρήτου των καταθέσεων στις τράπεζες της Δύσεως, θα έχει ως αποτέλεσμα τη «διαφάνεια» του χρήματος.
Το ουσιώδες παραμένει ότι το «δικαίωμα του πολίτη να γνωρίζει» αξιοποιείται για να καταρριφθούν υποσυστήματα ασφαλείας ή προνομίων που είχαν εγερθεί στη διάρκεια δεκαετιών. Συμβαίνει στην Ελλάδα τα τελευταία έξι χρόνια· και διαδοχικώς απαξιώθηκαν «προνομιούχες» κοινωνικές ομάδες και η διαδικασία συνεχίζεται με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ και θα εξακολουθήσει με την επόμενη κυβέρνηση, όποια και εάν είναι αυτή.
Αλλά ας μην αυταπατώμεθα. Η όλη διαδικασία δεν αύξησε το ειδικό βάρος του «πολίτη». Ζούμε απλούστατα τη φάση της «μαζικής δημοκρατίας». Στα χρόνια της ακμής του τυπικώς ισχύοντος εισέτι συστήματος εξουσίας στη Δύση, οι πολίτες –όχι στο σύνολό τους φυσικά σε πρώτη φάση– είχαν δικαίωμα να εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους, όχι να διοικούν.
Σήμερα ο «πολίτης» –ως έννοια γενική κατά κανόνα απροσδιόριστη– είναι το όχημα ή το φόβητρο αποδομήσεως μιας ισχύουσας τάξης πραγμάτων. Εχει τα θετικά της, αδιαμφισβητήτως, η όλη διαδικασία. Εικόνα συγκεκριμένη του τέλους της πορείας δεν έχουμε. Αίμα στην αρένα είναι η ουσία του θεάματος διεθνώς, αλλά και επιτοπίως. Σύστημα, όμως, τελικώς θα υπάρξει, ας μην ανησυχούμε.
