Της Μαρίνας Οικονομίδου
«Το θέμα είναι τώρα τι λες. / Καλά φάγαμε,καλά ήπιαμε. / Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ως εδώ. / Μικροζημίες και μικροκέρδη συμψηφίζοντας. / Το θέμα είναι τώρα τι λες»*
Το 2016 τα πολιτικά κόμματα αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε τεστ αντοχής, και σε επανακαθορισμό ιδεών και αξιών, κατάθεσης προτάσεων και εναλλαγής ρόλων, να επιμείνουν στην πεπατημένη, με τελικό ορίζοντα την επιβράβευση ή την τιμωρία. Λυδία λίθος του τεστ αυτού οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις που έγιναν το έτος που μόλις έφυγε. Οι πολίτες έκριναν και ψήφισαν, ή δεν ψήφισαν, δίδοντας και εκεί το δικό τους μήνυμα. Τα δύο μεγάλα κόμματα, όντας στην εξουσία την τελευταία πενταετία και συγκεκριμένα την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης, φθάρθηκαν, καλώς ή κακώς, χάνοντας ένα μεγάλο κομμάτι των παραδοσιακών ψηφοφόρων τους, οι οποίοι είτε τους τιμώρησαν, διά της αποχής, είτε επέλεξαν άλλους κομματικούς συνδυασμούς. Νεοφανή κόμματα, μικροί πολιτικοί σχηματισμοί, κατέθεσαν προτάσεις, άλλες φιλόδοξες και άλλες αφελώς αισιόδοξες, και όλα αυτά ήταν η εναλλακτική πρόταση για τους πολίτες. Αποτέλεσμα αυτού του πολιτικού κατακερματισμού ήταν η νέα πολυκομματική βουλή.
Από τις βουλευτικές του 2016 δεν αναδείχθηκε μόνο μία πολυκομματική βουλή, αλλά και νέα μέλη, που, όπως υποστηρίζεται, είναι άφθαρτα. Ακόμα και μέσα από τα παραδοσιακά κόμματα εξελέγησαν φρέσκα πρόσωπα, κάτι που έδειχνε ελπιδοφόρο. Αυτά τα δύο δεδομένα έδειξαν πως έστω και με κάποια χρονοκαθυστέρηση, η κυπριακή κοινωνία άρχισε να απεγκλωβίζεται από τους στενούς δεσμούς που είχε άλλοτε με τον παραδοσιακό κομματικό μηχανισμό και έδειξε έτοιμη να ρισκάρει με την ψήφο της. Οι πολίτες έδειξαν έτοιμοι να πιστέψουν οτιδήποτε δεν ανήκει στο λεγόμενο σύστημα και στον παλαιοκομματισμό. Η ψήφος τους έμοιαζε με μαστίγιο,έτοιμη να τιμωρήσει τη μετριότητα, έστω και αν ο πολίτης, με την τιμωρητική του ψήφο, ενδεχομένως να οδηγείται σε άγνωστα μονοπάτια. Αλλά η καταδίκη του συστημικού ξεκίνησε να εξαπλώνεται σε παγκόσμια κλίμακα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και πολίτες ανά τον πλανήτη αποφάσισαν να αναδείξουν στην εξουσία νέα πρόσωπα, πολλά υποσχόμενα, για να αλλάξουν όσα τους ταλανίζουν.Ωστόσο, διά της ψήφου τους ανέδειξαν ακραία κινήματα με αποκλειστικό πολιτικό λόγο το μίσος, καταφέρνοντας μάλιστα να επιτείνουν τον θυμό των απογοητευμένων ψηφοφόρων. Κάποιοι, φυσικά, απογοητεύτηκαν, αφού τα αντιπολιτευτικά κινήματα, που υποτίθεται ότι αντιμάχονταν την παραδοσιακή πολιτική, σταδιακά αφομοιώθηκαν με το κατεστημένο που κατήγγειλαν μέχρι και πριν από τις εκλογές, όταν ανήλθαν στην εξουσία. Αυτή η παλινδρόμηση των ψηφοφόρων, και η ενίσχυση των αντιπολιτευτικών κομμάτων έβαλε ορισμένες χώρες σε νέες περιπέτειες. Περισσότερο ανησυχητικό βέβαια είναι η ενίσχυση του ακραίου λαϊκισμού που ενισχύθηκε απειλητικά, με το αποτέλεσμα της επικράτησής του να φανεί σε βάθος χρόνου.
Για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο με την απόφαση του δημοψηφίσματος για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στη Γαλλία η ενίσχυση του Εθνικού Λαϊκού Μετώπου, το Ακροδεξιό Κίνημα στην Αυστρία, η PEGIDA στη Γερμανία. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα επικράτησης του λαϊκισμού δεν είναι άλλο από τον Ντόναλντ Τραμπ. Δυστυχώς, η πολιτική ισοπέδωση και ο λαϊκισμός μοιάζει να έχουν απλώσει τις ρίζες τους το 2016 και στην Κύπρο. Η εξόντωση χαρακτήρων και ο άκρατος λαϊκισμός, που στόχο έχουν να«μπολιάσουν» με μισαλλοδοξία κάθε θυμωμένο πολίτη, τείνει να εξαπλωθούν και στην κατά τα άλλα μετριοπαθή κυπριακή πολιτική σκηνή. Πολιτικά πρόσωπα δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν αήθη ψέματα για πρόσωπα που έχουν διαφορετική ιδεολογική προσέγγιση, προσπαθούν να αμαυρώσουν συνειδήσεις και καριέρες χωρίς επιχειρήματα, και άνευ διαλόγου. Αυτό είναι ίσως το πιο επικίνδυνο μονοπάτι για την Κύπρο. Εδώ αναμένεται να φανεί αν η κυπριακή κοινωνία (και το πολιτικό σκηνικό) είναι έτοιμη να διαβεί αλώβητη τις Συμπληγάδες. Αν έχει διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος, και έχει αναπτύξει τα αντανακλαστικά που θα της επιτρέψουν να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο από την πλήρη ισοπέδωση. Αν το επιτύχει αυτό, τότε οι πολίτες θα έχουν πράγματι καταφέρει να δώσουν ένα δυνατό μάθημα στο πολιτικό σύστημα. Διαφορετικά, το 2017 αναμένεται να είναι έτος διχασμού, διχόνοιας και ανεπούλωτων πληγών.
*Από την ποιητική συλλογή «Στόχος» του Μανόλη Αναγνωστάκη
