Της Μαρίνας Οικονομίδου
Το 1960 στις ΗΠΑ, όταν πραγματοποιήθηκε το πρώτο τηλεοπτικό debate για τις προεδρικές εκλογές, φάνηκε πως η εικόνα παίζει σημαντικό ρόλο στον προεκλογικό αγώνα.
Πρωταγωνιστές ο Ρίτσαρντ Νίξον και ο Τζον Κένεντι. Ο Νίξον είχε διαβάσει τις προηγούμενες μέρες ολόκληρα βιβλία, ούτως ώστε να μπορέσει να απαντήσει ολοκληρωμένα και σωστά στις ερωτήσεις που θα του έθεταν οι δημοσιογράφοι. Ο Κένεντι από την άλλη επέλεξε να ξεκουραστεί καλά και να προβάρει με τους συνεργάτες του πιθανές ερωτήσεις.
«Επικεντρώθηκα πολύ στην ουσία και όχι στην εμφάνιση», είχε παραδεχθεί χρόνια αργότερα στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο ο Ρίτσαρντ Νίξον και μάλιστα όχι τυχαία. Κατά γενική ομολογία ήταν μία δύσκολη νύχτα για τον τότε αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος δεν μπορούσε να συντονιστεί με τα νέα δεδομένα, τα οποία ήθελαν την εικόνα να κυριαρχεί στον προεκλογικό.
Ενδεικτικό ότι όταν οι μακιγιέρ πλησίασαν τους δύο υποψηφίους, ο Ρίτσαρντ Νίξον αρνήθηκε αμέσως για να μη χλευαστεί για ναρκισσισμό από τον ανθυποψήφιό του που και εκείνος προηγουμένως αρνήθηκε να βαφτεί. Δεν γνώριζε, ωστόσο, πως ο Κένεντι είχε βαφτεί προηγουμένως από δικούς του επαγγελματίες βοηθούς.
Αποτέλεσμα αυτού, καταβεβλημένος και καταϊδρωμένος, προσπαθούσε να συμβαδίσει με τον νεαρό και φωτογενή ανθυποψήφιό του. Δημοσκόπηση που παρουσιάστηκε την επόμενη μέρα έδειξε πως το 48,7% εκείνων που άκουσαν τη μονομαχία στο ραδιόφωνο θεώρησαν ότι ο Ρίτσαρντ Νίξον είχε κερδίσει, έναντι του 21% που πρόκριναν τον Τζον Κένεντι.
Από τους ερωτηθέντες που παρακολούθησαν τηλεοπτικώς το debate το 30,2% ανακήρυξαν νικητή τον Κένεντι, ενώ 28,6% επέλεξαν τον Νίξον. Αυτό δεν θα ήταν σίγουρα πρόβλημα για τον Νίξον, αν οι τηλεθεατές δεν ήταν κατά πολύ περισσότεροι από τους ακροατές του ραδιοφώνου.
Το 44% των τηλεθεατών που είδε τον Νίξον να ιδρώνει ακατάπαυστα, δήλωσαν ότι το τηλεοπτικό ντιμπέιτ επηρέασε την ψήφο τους και το 5% ότι ανέτρεψε την αρχική τους πρόθεση. Αποτέλεσμα ο Τζον Κένεντι να στεφθεί νικητής και οι Ρεπουμπλικάνοι να κάνουν χρόνια να ξεπεράσουν το σοκ και να δεχτούν να συμμετέχουν ξανά σε τηλεοπτικό ντιμπέιτ.
Η εικόνα παίζει αναπόφευκτα τον δικό της ρόλο στον προεκλογικό και μπορεί να επηρεάσει συνειδήσεις και καταστάσεις. Μπορεί όμως να γίνει η αρχή και το τέλος σε έναν προεκλογικό; Και αν ναι, πόσο ηθικό είναι; Στον τρέχοντα προεκλογικό, η εικόνα λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις. Ίσως επειδή σε αντίθεση με άλλες προεκλογικές περιόδους, δεν έχει καταφέρει ούτε να προκαλέσει πάθη ούτε την επιθυμία των πολιτών να προσέλθουν στην κάλπη. Η εικόνα συνεπώς θεωρείται μία λύση στον άνευρο προεκλογικό.
Ο Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος θεωρείται και το απόλυτο φαβορί, δίνει την αίσθηση πως δεν διαχειρίζεται τους αντιπάλους του αλλά τον ίδιο τον χρόνο, μέχρι και την ημέρα της κάλπης.
Αξιοποιεί πλήρως την εικόνα του, τη θέση και την εμπειρία του, αρνούμενος να προχωρήσει σε μία τηλεοπτική αντιπαράθεση με τους πολιτικούς του αντιπάλους και συνεπώς να παρουσιάσει τις θέσεις του.Αντ’ αυτού έχει επιδοθεί σε μία συνεχή προσπάθεια να επικοινωνήσει με τη βάση, μέσω εγκαινίων, εκδηλώσεων και μαζώξεων.
Δεν είναι, όμως, μόνο ο Νίκος Αναστασιάδης που επιλέγει την εικόνα. Ενδεικτικό του πόσο επικρατεί η εικόνα είναι και το πρόσφατο περιστατικό των «αγορασμένων likes» από τους Σταύρο Μαλά και Νικόλα Παπαδόπουλο. Που αν και σε άλλες περιπτώσεις θα προκαλούσε χαμόγελα, πλέον παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Σε μία προσπάθεια να διαφανεί δυναμική στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, γίνεται ένας πόλεμος από όλους ανεξαιρέτως στο ποιος έχει τους περισσότερους followers, τα περισσότερα share, και ποιος αρκετά likes κάτω από τις φωτογραφίες και τις ατάκες των υποψηφίων.
Ευκαιριακές συγκινήσεις, ευκαιριακές συναντήσεις που ξεχνιούνται αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση των φωτογραφιών στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Αυτό όμως μπορεί να φέρει τον πολίτη στην κάλπη; Η εικόνα επικρατεί κατά κράτος στον προεκλογικό.
Χάθηκε πλήρως η ουσία των εκλογών και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό όλων. Ένας προεκλογικός όπου οι υποψήφιοι θα κονταροχτυπηθούν, για το ποιος έχει περισσότερη εικονική δυναμική. Σε αυτόν τον προεκλογικό λείπει το καθαρό όραμα.
Ωραία η εικόνα, δεδομένου ότι υπάρχει ουσία. Χωρίς πολιτική ουσία, όσες όμορφες φωτογραφίες κι αν τραβήξουν, όσα like κι αν πάρουν, όχι μόνο δεν θα πατάξουν την αποχή, αλλά θα ενισχύσουν το χάσμα με τους πολίτες.
