Του Νίκου Κωνσταντάρα
Ο δολοφόνος με το φορτηγό στη Νίκαια απέδειξε γι’ άλλη μια φορά ότι όταν κάποιος πάρει την απόφαση να σπείρει τον θάνατο είναι πολύ δύσκολο να τον σταματήσει οποιαδήποτε δύναμη. Ούτε συνωμότες χρειάζεται, ούτε ιδιαίτερη εκπαίδευση: μπορεί να μετατρέψει το εργαλείο της δουλειάς του σε όπλο μαζικού θανάτου. Είτε ο φερόμενος ως δράστης 31χρονος Μοχάμεντ Λαχουαϊέτζ Μπουχλέλ είχε προβλήματα ψυχικής υγείας, είτε ήταν ταγμένος σε τρομοκρατική οργάνωση, ως οδηγός φορτηγού ψυγείου θα μπορούσε να διαπράξει το έγκλημα αυτό όποτε το αποφάσιζε. Καμία αστυνομία και κανένα οδόφραγμα δεν θα μπορούσαν να τον εμποδίσουν. Απαιτεί και τη συνεργασία θρησκευτικών ηγετών και ειδικών ψυχικής υγείας.
Τον τελευταίο καιρό οι υπηρεσίες ασφαλείας στην Ευρώπη έχουν βελτιώσει τη μεταξύ τους επικοινωνία και την απόδοσή τους. Το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, από τις 10 Ιουνίου έως τις 10 Ιουλίου, διεξήχθη στη Γαλλία χωρίς να υποστεί τρομοκρατική επίθεση· οι Αρχές πρόλαβαν να εξουδετερώσουν τουλάχιστον δύο απόπειρες – μία από ακροδεξιό που ήθελε να πλήξει εβραϊκούς και μουσουλμανικούς στόχους και μία από μέλη του Ισλαμικού Κράτους. Το μακελειό το βράδυ της εθνικής εορτής, όμως, στη «χαλαρή» Γαλλική Ριβιέρα, και ενώ η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, έδειξε πόσο εύκολα μπορεί να γίνει το κακό, είτε το περιμένει κανείς, είτε όχι.
Ο κίνδυνος βρίσκεται παντού – όπως τα φορτηγά τα οποία τροφοδοτούν τις πόλεις μας όλο το 24ωρο. Ουδείς μπορεί να γνωρίζει πότε κάποιος οδηγός θα «απασφαλίσει». Εδώ και πολλά χρόνια, φορτηγά σκορπίζουν τον τρόμο ως κινούμενες βόμβες. Μεταξύ των πιο θεαματικών ήταν οι επιθέσεις αυτοκτονίας με δύο φορτηγά-βόμβες σε στρατώνες Αμερικανών πεζοναυτών και Γάλλων στρατιωτών στη Βηρυτό στις 23 Οκτωβρίου 1983, που στοίχισαν τη ζωή σε 241 Αμερικανούς και 58 Γάλλους και είχαν ως αποτέλεσμα την απόσυρση ξένων δυνάμεων από τον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου. Το 1995 ο πρώην Αμερικανός στρατιωτικός και ακροδεξιός τρομοκράτης Τίμοθι Μακβί σκότωσε 168 ανθρώπους στην Οκλαχόμα, όταν στάθμευσε φορτηγό γεμάτο εκρηκτικά έξω από κτίριο υπηρεσιών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Μόλις πριν από λίγες ημέρες, στις 3 Ιουλίου, φορτηγό-βόμβα του αυτοαποκαλούμενου «Ισλαμικού Κράτους» σκότωσε τουλάχιστον 292 ανθρώπους στη Βαγδάτη.
Βλέπουμε, όμως, ότι δεν χρειάζονται εκρηκτικά για να θρηνήσουμε μεγάλο αριθμό θυμάτων. Την Παρασκευή οι νεκροί της Νίκαιας είχαν φθάσει τους 84 και άλλοι 50 τραυματίες κινδύνευαν, σύμφωνα με τον πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ. Εάν αποδειχθεί ότι ο Μπουχλέλ έδρασε μόνος του, αλλά είχε πολιτικό στόχο, αυτή θα είναι η πιο πολύνεκρη επίθεση στην Ευρώπη από «μοναχικό λύκο», όπως οι ειδικοί αποκαλούν τέτοιες περιπτώσεις. Εως τώρα το θλιβερό «ρεκόρ» κατείχε ο Νορβηγός ακροδεξιός Αντερς Μπρέιβικ, που σκότωσε 77 ομοεθνείς του το 2011 με όπλα και φορτηγάκι-βόμβα. Ο δράστης του πιο πολύνεκρου εγκλήματος, πάντως, δεν είχε πολιτικούς στόχους. Ο 27χρονος συγκυβερνήτης Αντρέας Λούμπιτζ έριξε Airbus της εταιρείας Germanwings στις Αλπεις τον Μάρτιο του 2015, οδηγώντας στον θάνατο άλλους 149 ανθρώπους. Απεδείχθη αργότερα ότι έπασχε από κατάθλιψη και διακατεχόταν από τον φόβο ότι έχανε την όρασή του.
Αρκετοί «μοναχικοί λύκοι» φέρονται να έχουν έντονα προβλήματα ψυχικής υγείας. Δεν γνωρίζουμε ακόμη τι ώθησε τον Μπουχλέλ στο έγκλημα, αλλά τα πρώτα ρεπορτάζ την Παρασκευή παρουσίαζαν ένα άτομο αρκετά διαταραγμένο. Σύμφωνα με τον γαλλικό τηλεοπτικό σταθμό BFM TV, ο νεκρός δράστης ήταν διαζευγμένος πατέρας τριών παιδιών που έπασχε από κατάθλιψη. Γείτονες είπαν ότι δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται για τη θρησκεία, ότι προτιμούσε γυναίκες και χορό και ότι τελευταίως ήταν «καταθλιπτικός και διαταραγμένος, έως και βίαιος». Γάλλος πολίτης, τυνησιακής καταγωγής, ο Μπουχλέλ είχε καταδικαστεί για μικροαδικήματα, αλλά δεν ήταν γνωστός στις Αρχές για εκδηλώσεις συμπάθειας σε ακραίους ισλαμιστές. Σύμφωνα με τον ειδικό αναλυτή ισλαμικής τρομοκρατίας του CNN, Πίτερ Μπέργκεν, οι δράστες επιθέσεων με οχήματα εναντίον πεζών στη Νάντη και στην Ντιζόν το 2014 είχαν μακρά ιστορία ψυχικής νόσου. Οι επιθέσεις εκείνες ακολούθησαν την προτροπή εκπροσώπου του Ισλαμικού Κράτους σε «πιστούς» σε δυτικές χώρες να σκοτώνουν «άπιστους» με κάθε τρόπο, λέγοντας, μεταξύ άλλων, «πατήστε τους με το αυτοκίνητό σας».
Ασφαλώς, η ψυχική διαταραχή δεν οδηγεί αναγκαστικά σε βία, πόσο μάλλον σε μαζικούς φόνους. Είναι εντυπωσιακό, πάντως, ότι το μηδενιστικό μήνυμα των τρομοκρατών σαγηνεύει διαταραγμένους ανθρώπους - υποσχόμενο δόξα μέσω του μηδενισμού, εξιλέωση μέσω της σφαγής αθώων.
