Του Νίκου Κωνσταντάρα
Η σχέση μεταξύ Ελλάδος, Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και ευρωπαϊκών θεσμών μοιάζει πλέον με τη γνωστή σπαζοκεφαλιά, όπου πρέπει να υπολογίσουμε πώς θα μεταφέρουμε έναν λύκο, ένα πρόβατο και μια μπάλα σανό στην άλλη όχθη του ποταμού χωρίς απώλειες: εάν δεν γίνουν οι σωστές κινήσεις, κάποιος θα φάει κάποιον. Βλέποντας την ένταση μεταξύ Ελλάδας και ΔΝΤ, μεταξύ ΔΝΤ και ευρωπαϊκών θεσμών, καθώς και μεταξύ Ελλάδας και ευρωπαϊκών εταίρων και μηχανισμών, φαίνεται ότι εδώ και καιρό δεν υπάρχει το αντίστοιχο του βοσκού που θα μπορούσε να καθοδηγήσει τα πράγματα προς καλή έκβαση.
Οι τρεις πρωταγωνιστές του σημερινού δράματος έλαβαν διαφορετικές θέσεις πάνω σε τρία ζητήματα κορυφαίας σημασίας· σε κάθε ένα από τα θέματα συμφωνούν δύο και διαφωνεί ένας, με αποτέλεσμα να αδυνατούν όλοι να κινηθούν είτε μπρος είτε πίσω. Ουδείς πετυχαίνει αυτό που θέλει, ουδείς μπορεί να υποχωρήσει, λόγω των εσωτερικών προβλημάτων που αυτό θα προκαλούσε (ή, σε αρκετές περιπτώσεις, ήδη προκαλεί). Τα τρία μεγάλα ζητήματα είναι η ανάγκη για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, η ανάγκη για νέες μεταρρυθμίσεις και σκληρότερη λιτότητα, και ο «ηθικός κίνδυνος» που θα προκληθεί απ’ οποιαδήποτε ελάφρυνση των βαρών που σηκώνουν οι Ελληνες.
Το ΔΝΤ συνηγορεί υπέρ ελάφρυνσης του χρέους. Επειδή, όμως, το καταστατικό του δεν του επιτρέπει να χάσει χρήματα των χωρών-μελών του, ζητεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τους φορολογούμενους χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης να χάσουν μέρος του ποσού που δάνεισαν στην Ελλάδα. Εάν δεν υπάρξει ελάφρυνση, βλέπει την ανάγκη για περαιτέρω λιτότητα και μεταρρυθμίσεις. Η ελληνική κυβέρνηση (ασφαλώς) συμφωνεί με την ελάφρυνση του χρέους αλλά απορρίπτει κάθε σκέψη για νέα μέτρα. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί διαφωνούν με την ανάγκη ελάφρυνσης του χρέους αλλά συμφωνούν με το ΔΝΤ όσον αφορά νέα μέτρα. Το ΔΝΤ δεν δείχνει να λογαριάζει τον «ηθικό κίνδυνο», όπως και η Ελλάδα – όπου η έννοια είναι ξένη και αντίθετη με τον παραδοσιακό τρόπο της διευθέτησης προβλημάτων μέσω «πολιτικής τακτοποίησης». Για τους Eυρωπαίους δανειστές, όμως, αυτό είναι κορυφαίο ζήτημα: όπως υπογραμμίζει ο πιο δραστήριος εκπρόσωπός τους, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, εάν μειωθεί το ελληνικό χρέος, αυτό θα αποτρέψει τις μεταρρυθμίσεις που οι Ελληνες πρέπει να εφαρμόσουν.
Ετσι βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Η κυβέρνηση έχει ανάγκη να ικανοποιήσει τους ψηφοφόρους, που ήδη την εγκαταλείπουν λόγω ψεύτικων υποσχέσεων· την ίδια ώρα, εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία με τους δανειστές, δεν θα επέλθει η σταθερότητα που θα επιτρέψει την οικονομική ανάκαμψη. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, όμως, είναι και αυτοί υπόλογοι στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης – οι κυβερνήσεις των οποίων δεν έχουν καμία διάθεση να ζητήσουν από τους ψηφοφόρους τους να χαρίσουν δάνεια στους Ελληνες.
Ούτε η ελληνική κυβέρνηση ούτε τα μέλη της τρόικας μπορούν να διαβούν το ποτάμι της αξιολόγησης της Ελλάδας χωρίς περαιτέρω εντάσεις, χωρίς απώλειες στα εσωτερικά τους μέτωπα. Στη σπαζοκεφαλιά, ο καλός βοσκός πετυχαίνει μια έξυπνη λύση, όπου δεν κινδυνεύει ούτε το πρόβατο από τον λύκο ούτε το σανό από το πρόβατο. Στη ζωή δεν υπάρχουν καλοί βοσκοί. Μόνο λύκοι, πρόβατα και σανό. Και το ποτάμι, που, κάποια στιγμή, όλοι πρέπει να διαβούν.
