Του Νίκου Κωνσταντάρα
Δεν δίνεται συχνά στην Ελλάδα η ευκαιρία να δείξει στον κόσμο την αξία της ανεξάρτητης Δικαιοσύνης και των άλλων δημοκρατικών θεσμών, να τιμήσει τις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Χθες, όμως, και παρά τους κινδύνους στους οποίους η χώρα μπορεί να εκτεθεί, ο Αρειος Πάγος απέρριψε το αίτημα για την έκδοση οκτώ Τούρκων στρατιωτικών που η Αγκυρα κατηγορεί ως προδότες, ως επίδοξους πραξικοπηματίες.
Η απόφαση δεν ήταν εύκολη, όπως έδειξε η πορεία της υπόθεσης από τις 16 Ιουλίου, οπότε οι οκτώ έφθασαν στην Αλεξανδρούπολη με ελικόπτερο και ζήτησαν άσυλο· αλλά από τη στιγμή που η επίθεση της τουρκικής κυβέρνησης εναντίον της Δικαιοσύνης και εναντίον του κράτους δικαίου έλαβε διαστάσεις πογκρόμ, οι Ελληνες δικαστές στην ουσία δεν είχαν άλλη επιλογή.
Η απόρριψη του αιτήματος της Τουρκίας εκθέτει τη χώρα μας σε απρόβλεπτες συνέπειες, αλλά η έκδοση των «οκτώ» θα αποτελούσε ανεξίτηλο στίγμα σε ένα λαό που τα μόνα που του έχουν απομείνει μέσα στην ατελείωτη κρίση και την υποτίμηση της περιουσίας και του ονόματός του είναι η περηφάνια και τα δημοκρατικά ιδεώδη.
Την εποχή που σαρώνει ο πολιτικός καιροσκοπισμός –στην Ελλάδα, στη Βρετανία, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις Ηνωμένες Πολιτείες– η ετυμηγορία των Ελλήνων δικαστών προσλαμβάνει ακόμη μεγαλύτερη αξία. Δείχνει την ανεξαρτησία και το θάρρος που απαιτούνται για τη θωράκιση της Δημοκρατίας. Παντού. Στη Βρετανία, δικαστές που έκριναν ότι η υπόθεση του Brexit έπρεπε να κριθεί από το Κοινοβούλιο κατηγορήθηκαν από οπαδούς της εξόδου από την Ε.Ε., και από τουλάχιστον μια εφημερίδα, ως «εχθροί του λαού».
Στις ΗΠΑ, η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ οδήγησε σε άνευ προηγουμένου επίθεση εναντίον των μέσων μαζικής ενημέρωσης, σε μια προσπάθεια να επιβάλει τη δική του εκδοχή για την πραγματικότητα. Μπορούμε να φανταστούμε πώς ο κ. Τραμπ θα αντιδράσει σε δικαστικές αποφάσεις που δεν θα του αρέσουν. Σε όλο τον κόσμο, δικαστές θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή στη μάχη μεταξύ Δικαιοσύνης και χάους.
Οταν η θέληση των ισχυρών τείνει να επικρατήσει παντού, η απόφαση των Ελλήνων δικαστών προκαλεί σεβασμό γι’ αυτούς και είναι αιτία περηφάνιας. Οσο πιο οργισμένη η αντίδραση της Αγκυρας, τόσο πιο σημαντική η χθεσινή ετυμηγορία. Είναι επιτακτική ανάγκη να επιμένουμε στα αυτονόητα – ότι το ζήτημα δεν είναι εάν συμπαθούμε ή συμφωνούμε με αυτούς που η Τουρκία κατηγορεί, αλλά εάν θα τύχουν δίκαιης δίκης στη χώρα τους, εάν θα κινδυνεύσουν οι ζωές τους. Η Δικαιοσύνη στην Τουρκία σήμερα ελέγχεται από την κυβέρνηση – και η κυβέρνηση σκέφτεται να θεσπίσει τη θανατική ποινή για τους επίδοξους πραξικοπηματίες. Οι Ελληνες δικαστές εκπλήρωσαν το χρέος τους να κρίνουν χωρίς να λογαριάσουν τις πολιτικές επιπτώσεις των αποφάσεών τους.
Η έκδοση των οκτώ θα έπληττε όχι μόνον το κύρος της ελληνικής Δικαιοσύνης αλλά και την ίδια την ιδέα της Δικαιοσύνης. Θα στιγμάτιζε όλους τους Ελληνες, των οποίων οι μύθοι, η λογοτεχνία, η Ιστορία αποτελούνται από γενναίες αποφάσεις και ενίοτε απέλπιδες πράξεις κατά του «δίκαιου» του ισχυρού. Η χθεσινή απόφαση ίσως αποδειχθεί επιζήμια στο άμεσο μέλλον, αλλά μέσα στον ζόφο της εποχής, είναι ανάσα και ανάταση για μια στιγμή σε αυτή την ανηφόρα δίχως τέλος.
