ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Πίστη στην εποχή του απίστευτου

Του Νίκου Κωνσταντάρα

Του Νίκου Κωνσταντάρα

konstandaras@kathimerini.gr

Ο εχθρός δεν έρχεται με τυμπανοκρουσίες και απειλές, δεν στρατοπεδεύει έξω από τα τείχη απαιτώντας την παράδοση της πόλης. Πριν εμφανιστεί ο πρώτος αγγελιαφόρος, ο εχθρός βρίσκεται εντός των πυλών. Με όπλο τα ίδια τα θύματά του, ο ιός μεταδίδεται από τον έναν στον άλλον, πλήττει με αόρατα βέλη αγαπημένους, φίλους και ξένους, οι οποίοι με τη σειρά τους πολλαπλασιάζουν τα πλήγματα. Ο ισχυρότερος σύμμαχος του νέου κορωνοϊού αποδεικνύεται ο ύπουλος τρόπος με τον οποίο εισχωρεί στον πληθυσμό, εκμεταλλευόμενος την αδυναμία των ανθρώπων να φανταστούν το μέγεθος της απειλής, την ταχύτητα με την οποία ο ιός διασπείρεται, ώστε να φυλαχθούν εναντίον του.

Η «παλικαρίσια» αδιαφορία, η αρχική αδράνεια και οι λάθος εκτιμήσεις ανθρώπων και κυβερνήσεων βασίζονται στην αδυναμία μας να διανοηθούμε το αδιανόητο, να δράσουμε πριν φοβηθούμε. Από τις πρώτες λανθασμένες κινήσεις των κινεζικών αρχών έως τις κινήσεις άλλων χωρών την προηγούμενη εβδομάδα, είδαμε προσπάθειες να τιθασευτεί ο ιός με μεθόδους που δεν τον άγγιζαν – με τον έλεγχο της πληροφόρησης, με ευσεβείς πόθους, με την αδυναμία να γίνει κατανοητό το μέγεθος του κινδύνου. Οι κινεζικές, οι βρετανικές και οι αμερικανικές αντιδράσεις εξαρτήθηκαν από τα δόγματα και τις αδυναμίες των ηγετών τους, όπως συνέβη σε πολλές άλλες χώρες σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Ενώ σοβαρές μελέτες επιδημιολόγων έδειχναν πόσο πιθανή ήταν μια πανδημία και ποιοι ήταν οι καλύτεροι τρόποι αντιμετώπισής της, ο κίνδυνος παρέμενε θέμα επιστημονικής φαντασίας. Ετσι, όταν το αόρατο τσουνάμι πλησίαζε, κάθε χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με τις αδυναμίες και τα πιστεύω της.

Η συμπεριφορά των λαών και των αρχών πριν εκδηλωθεί η νόσος COVID-19 και αφού εξαπλώθηκε αποκαλύπτει πολλές αλήθειες για τον τρόπο διακυβέρνησης των τελευταίων ετών και τις κυρίαρχες αντιλήψεις κοινωνιών. Δείχνει, επίσης, τι πρέπει να θωρακιστεί, τι να βελτιωθεί, τι να απορριφθεί σε όλους τους τομείς – από την οικονομική θεωρία έως τη συμπεριφορά των μελών της κοινωνίας.

Η έλλειψη φόβου τις πρώτες ημέρες βοήθησε τον εχθρό να βρεθεί ανάμεσά μας. Μέσα στην κανονικότητά μας, μέλη μιας κοινωνίας που συνέχιζε όπως τη γνωρίζαμε, δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε τις προειδοποιήσεις. Ετσι, στην Ελλάδα κάποιοι συνωστίζονταν σε καρναβάλια, καφενεία και μαζικές εξόδους, αποδεικνύοντας ότι δεν είχαν εμπιστοσύνη στην επιστήμη και στις προειδοποιήσεις της. Αλλοι εκδήλωναν την πίστη τους στον Θεό και συνέχιζαν να εκκλησιάζονται, έως ότου η κυβέρνηση το απαγόρευσε, ώστε να προστατεύσει και αυτούς. Είναι ευθύνη της πολιτείας έναντι των πολιτών –όποιο και αν είναι το πιστεύω τους– να τους προστατεύει από τον κίνδυνο. Επειδή δεν είναι εύκολο για ανθρώπους που είτε αδιαφορούν, είτε φοβούνται, είτε πιστεύουν ότι τους προστατεύει ανωτέρα δύναμη, να υπακούσουν στις αρχές και στην επιστήμη. Στην περίπτωση του COVID-19, όταν θα τους «έπειθε» ο φόβος, θα ήταν αργά. Την ώρα που διαπιστώνουμε ότι ούτε η επιστήμη παρέχει όλες τις λύσεις, ζητούμε παρηγοριά στα οικεία, αναγκαζόμαστε να απαρνηθούμε την καθημερινότητα, να απομακρυνθούμε από τις τελετές και λειτουργίες που μας πρόσφεραν ελπίδα και στοργή.

Είναι μεγάλο το άλμα που ζητείται από τον καθένα. Ευτυχώς, η απομόνωση δεν μας ξέκοψε από την κοινωνία. Επικοινωνούμε, συμμετέχουμε. Θα διεκδικήσουμε φωνή και στο πώς θα διαμορφωθεί η κοινωνία μετά τον πόλεμο. Είναι φυσικό να αναζητούμε παρηγοριά στα γνωστά και στα δόγματά μας, αλλά η πανδημία απαιτεί να προσαρμοστούμε σε νέα δεδομένα. Η προτεραιότητα τώρα είναι να αντέξουμε, να προφυλαχθούμε, να ξεπεράσουμε τον κίνδυνο, γνωρίζοντας ότι θα ακολουθήσουν κι άλλοι θανατηφόροι ιοί. Αυτό το μάθαμε: ο επόμενος δεν θα μας βρει το ίδιο ανέμελους. Την επόμενη ημέρα, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, χωρίς να μπορούμε να βασιστούμε σε θεωρίες και δόγματα που δεν επαρκούν. Είναι ώρα για ευελιξία και ειλικρίνεια. Πρέπει να στηριχθούν οι «αφανείς ήρωες», αυτοί που κρατούν όρθια την κοινωνία, ο καθένας από τη δική του θέση εργασίας, όταν οι υπόλοιποι δουλεύουμε από το σπίτι και περιμένουμε να περάσει η μπόρα. Με την αναμενόμενη μεγάλη ανεργία, θα πρέπει να καλυφθούν οι ανάγκες πολλών ανθρώπων για ασφάλεια, στέγη και τροφή. Το εγγυημένο εισόδημα είναι μονόδρομος. Αυτό θα απαιτεί μεγαλύτερη δικαιοσύνη στην οικονομία και στην κοινωνία, νέους τρόπους παραγωγής και διανομής πλούτου.

Είτε πιστεύουμε σε θρησκεία ή σε κάποιο πολιτικό ή οικονομικό δόγμα, σήμερα αναγκαζόμαστε να πιστέψουμε στην επιστήμη και στις αρχές – να πιστέψουμε, αλλά να τις ελέγχουμε, να τις αμφισβητούμε, να απαιτούμε τις καλύτερες λύσεις. Αυτή είναι η δουλειά μας ως πολιτών – να ζητούμε δικαιοσύνη, να δείχνουμε καλοσύνη ο ένας στον άλλον. Οπως λέει ο ιατρός Ριέ, πρωταγωνιστής της «Πανούκλας» του Αλμπέρ Καμύ, «Αυτό, δεν γνωρίζω τι σημαίνει γενικώς. Στη δική μου περίπτωση είναι να κάνω τη δουλειά μου».

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Νίκου Κωνσταντάρα

Νίκος Κωνσταντάρας: Τελευταία Ενημέρωση

X