Την προηγούμενη εβδομάδα, την στιγμή που δεν είχαμε την ευκαιρία να «συνομιλήσουμε» δια μέσου της συγκεκριμένης στήλης εξαιτίας μιας μικρής άδειας-ανάσας και προσωπικών υποχρεώσεων, στην γειτονική Τουρκία και στην άλλη πλευρά της Πράσινης Γραμμής σημειώθηκαν δυο εξελίξεις. Στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας οι εξελίξεις εντατικοποιήθηκαν και η Τουρκία έφτασε στα πρόθυρα της ανοιχτής αντιπαράθεσης με την Ρωσία, την Συρία και το Ισλαμικό Κράτος. Την ίδια στιγμή, στην άλλη πλευρά της Λευκωσίας, ο Τούρκος Πρέσβης έστειλε σημαντικά μηνύματα για το Κυπριακό τα οποία κατά την άποψή μας φέρουν ιδιαίτερη σημασία καθώς αυτά σχετίζονται με τους ευρύτερους προβληματισμούς της τουρκικής διπλωματίας.
Η τουρκική διπλωματία δίχως εναλλακτικές επιλογές και στρατηγικές
Την προηγούμενη εβδομάδα εντατικοποιήθηκαν οι πολεμικές προετοιμασίες του τουρκικού στρατού στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας. Οι συνοριακές μονάδες του στρατού ενισχύθηκαν από νέο ανθρώπινο δυναμικό και πολεμοφόδια. Παράλληλα με την απομάκρυνση των ναρκών από την συνοριακή γραμμή, μια εξέλιξη, η οποία θεωρείται από τους έμπειρους αναλυτές ως το πρώτο σημάδι για την επικείμενη, ενδεχόμενη, εισβολή των τουρκικών δυνάμεων στην Συρία, στο τουρκικό επιτελείο ολοκληρώθηκαν όλες οι προετοιμασίες για μια νέα στρατιωτική περιπέτεια στην Συρία.
Την ίδια στιγμή, για μια ακόμη φορά, υψώθηκαν οι τόνοι και η ένταση στις ρωσοτουρκικές σχέσεις αναζωπυρώθηκε, με την Άγκυρα να καταγγείλει την παραβίαση του εναέριου χώρου της από τα ρωσικά μαχητικά. Λίγο πριν από αυτή την εξέλιξη, η Ρωσία βομβάρδισε νταλίκες, οι οποίες μετέφεραν βοήθεια από την Τουρκία στους Σύριους αντάρτες. Την ίδια στιγμή, η Συρία καταλάμβανε περιοχές, τις οποίες ήλεγχαν Τουρκομάνοι, οι οποίοι πλέον τρέχουν να βρουν καταφύγιο στην Τουρκία. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, χθες, η ρωσική πολεμική αεροπορία ξεκίνησε να παρέχει αεροπορική κάλυψη στους Κούρδους αντάρτες στα περίχωρα του Τζαράμπλους.
Οι τελευταίες σαρωτικές εξελίξεις δείχνουν ουσιαστικά ότι τα περιθώρια ελιγμών –στρατιωτικών και διπλωματικών- για την Τουρκία στην σκακιέρα της Μεσοποταμίας έχουν περιοριστεί. Με την Ρωσία να βρίσκεται στο πλευρό της Συρίας και των Κούρδων, τις ΗΠΑ να διατηρούν σοβαρές επιφυλάξεις ως προς τις ιδέες και τα σχέδια της τουρκικής πλευράς, τους Κούρδους να έχουν έρθει σε ανοιχτή αντιπαράθεση με το τουρκικό κράτος, η Τουρκία πλέον δεν έχει πολλές επιλογές. Όλα δείχνουν ότι στην Άγκυρα οι σημαντικές αποφάσεις έχουν ληφθεί προ πολλού. Με την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας και κάποιων αραβικών μοναρχιών, η Άγκυρα ετοιμάζεται να αποδείξει και να επιβεβαιώσει την στρατιωτική της ισχύ στις κουρδικές επαρχίες και στην Συρία. Όπως υπογραμμίζει ο φιλοκυβερνητικός αναλυτής-δημοσιογράφος Ιμπραχίμ Καράγκιουλ, η Τουρκία θα είναι η δύναμη η οποία θα χαράξει τα νέα σύνορα της περιοχής τον 21ο αιώνα.
Mπορεί στην Άγκυρα η ιθύνουσα πολιτική και ταξική δύναμη να θεωρεί τις πολεμικές αναμετρήσεις μονόδρομο για την επίτευξη των στόχων της, ωστόσο υπάρχουν μια σειρά παραγόντων οι οποίοι ενδέχεται να προκαλέσουν προβλήματα και επιπλοκές για τα τουρκικά σχέδια. Πρώτον, πριν την λήξη της Συνόδου Γενεύης, η Τουρκία δεν έχει το προνόμιο να λάβει αυτόνομες πρωτοβουλίες στο πεδίο της Συρίας. Μια ενδεχόμενη συμβιβαστική λύση στην Γενεύη –απομακρυσμένο ενδεχόμενο αλλά καθόλου απίθανο- ενδεχομένως να επέβαλλε στην τουρκική πλευρά την απόσυρση των σχεδίων της για την υλοποίηση των πολεμικών επιχειρήσεων. Δεύτερον, οι Μεγάλες Δυνάμεις και κυρίως η Ρωσία ενδέχεται να ανατρέψουν τα τουρκικά σχέδια. Τρίτον, ο κουρδικός παράγοντας ενδέχεται να οδηγήσει την τουρκική διπλωματία σε «θολά νερά».
Η Τουρκία «διαβάζει» διαφορετικά την λύση
Καθώς λοιπόν, συμβαίνουν οι προαναφερόμενες σημαντικές εξελίξεις, ο «Πρέσβης» της Τουρκίας εμφανίζεται στο προσκήνιο του Κυπριακού και στέλνει μια σειρά σημαντικών μηνυμάτων για το Κυπριακό Ζήτημα και την προοπτική της λύσης.
Τι τονίζει ο κ. Κάνμπαϊ; Πρώτον, προκαλώντας την δυσανασχέτηση της ε/κ πλευράς, ο κ. Κάνμπαϊ κάνει λόγο για δυο περιφέρειες, δυο λαούς και δυο κυριαρχίες στην Κύπρο. Ο ίδιος τονίζει χαρακτηριστικά: «Είμαι πολύ περίεργος να δω πώς θα το κατορθώσουν». Δεύτερον, στην συνέχεια της βαρυσήμαντης παρέμβασης του, ο κ. Κάνμπαϊ δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τις προθέσεις του διεθνή παράγοντα στο Κυπριακό. Υπενθυμίζοντας το δράμα των Βαλκανίων, της Βοσνίας, ο κ. Κάνμπαϊ δηλώνει χαρακτηριστικά ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν επιθυμούν την λύση του Κυπριακού για τα «μαύρα» μάτια των Τουρκοκυπρίων.
Ο Τούρκος διπλωμάτης του 21ου αιώνα
Κατά την ταπεινή άποψη μου, σε περίπτωση που εντάξουμε την παρέμβαση του κ. Κάνμπαϊ στα ευρύτερα προαναφερόμενα πλαίσια προβληματισμού-σκεπτικού της τουρκικής διπλωματίας, στα όσα δηλαδή υπογραμμίσαμε παραπάνω, θα καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε μια πρώτη «εισαγωγή» στον «κόσμο» του Τούρκου διπλωμάτη του 21ου αιώνα. Εν ολίγοις αναλύοντας την στάση του Τούρκου διπλωμάτη βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την φυσική μετεξέλιξη της πολιτικής-διπλωματικής σχολής από την εποχή του Κόμματος Ενότητας και Προόδου (Νεότουρκοι), στην εποχή του Κεμαλισμού και τέλος στην εποχή του Ερντογανισμού.
Αυτή η σχολή επιμένει σε μια εθνοκεντρική, δηλαδή τουρκική, και δογματική, δηλαδή σουνιτική-χανεφίτικη, ανάγνωση των εξελίξεων τόσο στις κουρδικές επαρχίες όσο και στις πρώην οθωμανικές κτήσεις. Η συγκεκριμένη σχολή αντιμετωπίζει με έντονη καχυποψία τις κινήσεις και τις προθέσεις των συμμάχων της και των Μεγάλων Δυνάμεων. Δεν προβαίνει σε αυτοκριτική. Και εφόσον εξαντληθούν όλα τα περιθώρια των διπλωματικών ελιγμών, στηρίζει τις ελπίδες της σε νέες στρατιωτικές περιπέτειες (εφόσον φυσικά το επιτρέψουν οι περιστάσεις) για την επίτευξη των στόχων της.
