Σε λίγα εικοσιτετράωρα στην Τουρκία ανοίγουν οι κάλπες για μια πολύ κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση. Στα κατεχόμενα και στο εξωτερικό η διαδικασία της ψηφοφορίας για τις πρόωρες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές έχει ήδη ξεκινήσει. Όλα δείχνουν ότι για μια ακόμη φορά το ποσοστό συμμετοχής στις τουρκικές εκλογές θα είναι υψηλό.
Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, ο αναγνώστης που επιθυμεί να εστιάσει στο πολιτικό μέλλον της Τουρκίας καλείται να λάβει υπόψη του πέντε δεδομένα. Πρώτον, ο Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν και το κόμμα του διατηρούν την πρωτιά τους στην κατάταξη των πολιτικών δυνάμεων της Τουρκίας. Παρά την οικονομική κρίση, τις επιπτώσεις του αυταρχισμού, τα προβλήματα με τις ξένες δυνάμεις και μια σειρά άλλων προβλημάτων και εμποδίων, ο κ. Ερντογάν εξακολουθεί να είναι η «ηγεμονική» πολιτική δύναμη στο τουρκικό πολιτικό πεδίο. Για πρώτη φορά, ο κ. Ερντογάν και κυρίως το κόμμα του χάνουν αξιοσημείωτα ποσοστά στις κουρδικές επαρχίες και στο εσωτερικό της Ανατολίας. Ωστόσο, αυτή η εξέλιξη δεν αλλάζει τα δεδομένα στις σφυγμομετρήσεις. Ο κ. Ερντογάν παραμένει πρώτος στην κατάταξη των υποψηφίων προέδρων και μάλιστα με μεγάλη διαφορά.
Δεύτερον, η προαναφερόμενα εξέλιξη οφείλεται σε τουλάχιστον πέντε παράγοντες. Το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας, το ίδιο το σύνταγμα, το αντιδημοκρατικό εκλογικό μέτρο του 10% και ο αυταρχισμός του τουρκικού κράτους ενισχύουν την πολιτική ηγεμονία του κ. Ερντογάν. Την ίδια ώρα, παρά την οικονομική κρίση, η ταξική ηγεμονία της κυβερνητικής παράταξης συνεχίζεται. Σε ιδεολογικό επίπεδο το αμάλγαμα τουρκικού εθνικισμού-σουνιτικού Ισλάμ εξακολουθεί να φέρνει ψηφοφόρους στην «Συμμαχία του Λαού». Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο που η χαρισματική ηγεσία του κ. Ερντογάν είναι αδιαμφισβήτητη και η αντιπολίτευση δεν καταφέρνει να ξεπεράσει μια σειρά συστημικών προβλημάτων, κυρίως σε ότι αφορά το Κουρδικό Ζήτημα.
Τρίτον, σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, στις εκλογές της Κυριακής η αντιπολίτευση συμμετάσχει με αναπτερωμένο το ηθικό. Για πρώτη φορά, συνολικά τα ποσοστά όλων των υποψηφίων για την προεδρία της χώρας ενδέχεται να ξεπεράσουν το ποσοστό της κυβερνητικής παράταξης. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι προεδρικές εκλογές θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε δεύτερο γύρω και η αυτοδυναμία της κυβέρνησης στο κοινοβούλιο να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Πρόκειται για ένα εφικτό σενάριο, όχι όμως δεδομένο. Τα προαναφερόμενα πέντε ισχυρά χαρτιά του κ. Ερντογάν εξακολουθούν να καθορίζουν τις ισορροπίες στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό.
Τέταρτον, την Κυριακή, ο αναγνώστης καλείται να αποδώσει ιδιαίτερη σημασία στα ποσοστά του Δημοκρατικού Κόμματος του Λαού (ΔΚΛ). Ο ενδεχόμενος αποκλεισμός του από την νέα βουλή θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τα δεδομένα. Ωστόσο, τελευταίες σφυγμομετρήσεις που φτάνουν σε αυτήν την στήλη θέλουν το ΔΚΛ να ξεπερνά αυτό το εμπόδιο με μικρή διαφορά. Μάλιστα, ο υποψήφιος του κόμματος για τις τουρκικές εκλογές, ο φυλακισμένος Σελαχαττίν Ντεμίρτας καταγράφει εντυπωσιακά ποσοστά που του επιτρέπουν να «φλερτάρει» με την τρίτη θέση.
Τέλος, από την σκοπιά του ξένου παρατηρητή ξεχωρίζει ένα σημαντικό ερώτημα. Ποιες εξελίξεις ακολουθούν σε περίπτωση νίκης ή ήττας του κ. Ερντογάν; Για τον «βιαστικό» αναγνώστη που επιλέγει να εστιάσει στις «επιφανειακές» εξελίξεις, η απάντηση του συγκεκριμένου ερωτήματος είναι σχετικά απλή: «Σε περίπτωση πολιτικής ανατροπής στην Άγκυρα αλλάζουν τα δεδομένα στην περιοχή και στις σχέσεις της Τουρκίας με τους γείτονες της και την Δύση. Διαφορετικά, όλα θα εξαρτηθούν από τον Ερντογάν (μια νέα νίκη θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για εξομάλυνση κ.ο.κ.)»
Δεν συμφωνώ με την προαναφερόμενη εκτίμηση, και αυτό για δυο βασικούς λόγους. Η Τουρκία και η ευρύτερη περιοχή δεν βρίσκονται στο σημείο που βρισκόντουσαν οι εξελίξεις το 2002, όταν το ΑΚΡ ανέβαινε τα σκαλιά της εξουσίας. Έχουν αλλάξει πολλά δεδομένα και για αυτόν τον λόγο δεν θα πρέπει να αναμένουμε ριζικές αλλαγές στην τουρκική εξωτερική πολιτική μετά τις εκλογές, ανεξάρτητα από την τροπή των εξελίξεων.
Την ίδια στιγμή, υπάρχουν δυο στοιχεία, τα οποία καθορίζουν την γραμμή των τουρκικών κομμάτων (με εξαίρεση το ΔΚΛ σε κάποια πεδία) στο πεδίο της διπλωματίας: Η ανανεωμένη έκδοση του κεμαλικού τύπου, τουρκικού εθνικισμού και οι ευκαιριακές αναζητήσεις για εντυπωσιασμό της εσωτερικής και παγκόσμιας κοινής γνώμης (εργαλοιοποίηση της εξωτερικής πολιτικής). Σε αυτά τα πεδία, οι διαφορές ανάμεσα στον Ερντογάν και στους αντίπαλους του είναι μικρές. Και για αυτόν τον λόγο δεν θα πρέπει να αναμένουμε «ιστορικές» αλλαγές σε ζητήματα όπως το Κυπριακό, τα ελληνοτουρκικά μετά από αυτήν την Κυριακή.
Ολοκληρώνω υπενθυμίζοντας την ρήση-ατάκα των πραξικοπηματιών την νύχτα της 15ης Ιουνίου 2016 ότι «η Τουρκία παραμένει προσκολλημένη στις διεθνές συνθήκες που υπέγραψε και στις διεθνείς υποχρεώσεις της» και προσθέτοντας ότι για κάθε δημοκράτη πολίτη αυτής της περιοχής το ζητούμενο θα πρέπει να είναι ο εκδημοκρατισμός της Τουρκίας των πολλών «χρωμάτων» και όχι οι «συμφεροντολογικές», εθνοκεντρικές, περιστασιακού τύπου αναζητήσεις.
