Του Πάμπου Παπαγεωργίου
Yστερα από πολλά χρόνια επιδείνωσης, ο δείκτης εισοδηματικής ανισότητας πλησιάζει τον τελευταίο καιρό τα προ της κρίσης επίπεδα. Αυτό μάλλον πρέπει να οφείλεται κυρίως σε θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας, καθώς το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί κατακόρυφα.
Πάντως, πέρα από το δείκτη Gini, o οποίος δείχνει ανάκαμψη, άλλες καταγραφές της εισοδηματικής ανισότητας εξακολουθούν να δείχνουν και να δίνουν μια αρνητική κατάσταση. Οι μισοί περίπου Κύπριοι αμείβονται σήμερα με μισθούς μέχρι 1250 ευρώ και το ένα τρίτο των νοικοκυριών λένε ότι δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα με τις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Είναι επίσης γνωστό ότι ένα μεγάλο μέρος των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι υπερχρεωμένοι.
Υπάρχει η αίσθηση ότι η οικονομική κρίση έπληξε δυσανάλογα τους εργαζόμενους. Αυτό είναι γεγονός, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στις άλλες χώρες που πέρασαν από κρίση. Η εφαρμογή του μνημονίου επικεντρώθηκε στον περιορισμό των δημοσίων δαπανών και κάτι τέτοιο πλήττει κατά κανόνα τα πιο χαμηλά εισοδήματα. Πολλοί έχασαν τις δουλειές τους ή αναγκάστηκαν να δουλεύουν λιγότερες ώρες. (Η Κύπρος μέχρι πρόσφατα είχε ένα από τα πιο ψηλά ποσοστά στην Ευρώπη ατόμων που εργάζονται σε μερική απασχόληση όχι από δική τους επιλογή - 80%). Σήμερα παρατηρείται επιστροφή εργαζομένων πίσω στις δουλειές τους κυρίως στον οικοδομικό και στον τουριστικό τομέα. Η οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμούς κοντά στο 4% και για πρώτη φορά το ποσοστό απασχόλησης (οι εργαζόμενοι στο σύνολο του πληθυσμού) έχει πλησιάσει τα προ της κρίσης επίπεδα. Αλλά, πολλοί από όσους έχασαν τις δουλειές τους έχουν καταστεί μόνιμα άνεργοι και εξαρτώνται από ελάχιστο εισόδημα που παρέχουν οι κρατικές υπηρεσίες. Το χειρότερο πρόβλημα όμως έχει να κάνει με τους νέους, πολλοί από τους οποίους όταν τελειώνουν τις σπουδές τους επιλέγουν να μείνουν στο εξωτερικό, μια και στην Κύπρο δεν υπάρχουν κατάλληλες δουλειές ή, όταν υπάρχουν, η αμοιβή που προσφέρεται για αυτές είναι πολύ χαμηλή.
Υπάρχει η άποψη ότι η οικονομία από μόνη της θα λύσει τα προβλήματα εισοδηματικής ανισότητας εφόσον εξακολουθήσει να αναπτύσσεται με τους σημερινούς ψηλούς μισθούς. Η άποψη αυτή έχει κάποια βάση, όπως φαίνεται από τη μείωση της ανεργίας. Από την άλλη, όπως έχει παρατηρηθεί και σε άλλες χώρες, τα μέτρα που χρησιμοποιήθηκαν για αντιμετώπιση της πιστωτικής κρίσης ευνόησαν ετεροβαρώς τους πολύ πλούσιους. Η αδράνεια δεν πρόκειται να επιλύσει συγκεκριμένα προβλήματα όπως είναι η επαρκής απασχόληση των νέων. Επιπλέον, αυτό που ονομάζεται «μεσαία τάξη» θα τείνει να συρρικνώνεται.
Είναι καλό για μια χώρα να έχει χαμηλά ποσοστά εισοδηματικής ανισότητας. Κοινωνικά αυτό βοηθά τις σχέσεις των ανθρώπων και περιορίζει την ανασφάλεια και το έγκλημα. Οικονομικά, μια οικονομία με πιο ισορροπημένη κατανομή εισοδημάτων έχει πιο σταθερή ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών και αναπτύσσεται πιο βιώσιμα. Είναι δύσκολο βεβαίως για την οικονομική πολιτική να πετύχει μείωση των ανισοτήτων, αλλά είναι ένας στόχος στον οποίο αξίζει να δίνεται προτεραιότητα.
