Του Τάσου Τρύφωνος
Ένα από τα πιο ουσιώδη και αμφιλεγόμενα ερωτήματα που προέκυψαν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία είναι, τι θα συνέφερε περισσότερο στην Κύπρο ή σε Ελλάδα και Κύπρο μαζί; Μας ευνοεί το πραγματικό σενάριο της επικράτησης του Ερντογάν ή τα πράγματα θα ήταν προς το εθνικό μας συμφέρον εάν τελικά οι στρατιωτικοί κατάφερναν να σταθεροποιηθούν στην εξουσία και να εκδιώξουν τον Τούρκο πρόεδρο;
Αν και αυτού του είδους οι απαντήσεις και αναλύσεις είναι πάντα επίφοβες και υποθετικές, θα μπορούσαμε να κινηθούμε σε ασφαλή μονοπάτια και δεδομένα για να δούμε προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα και τι τελικά είναι περισσότερο προς το συμφέρον μας.
Όσο κι αν ακούγεται περίεργο για κάποιους ή παρακινδυνευμένο, η τελική επικράτηση Ερντογάν φαίνεται να είναι το καλύτερο σενάριο τόσο για Ελλάδα όσο και για Κύπρο.
Καταρχάς, αν επικρατούσε ο στρατός, η διαδικασία του Κυπριακού θα πάγωνε και εννοείται ότι ένα κεμαλικό καθεστώς δεν θα ευνοούσε αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο. Ένας πανίσχυρος πλέον Ερντογάν, που ελέγχει το στράτευμα, μπορεί να δώσει εντολή για απομάκρυνση του κατοχικού στρατού πολύ πιο εύκολα και χωρίς να έχει να αντιμετωπίσει αντιρρήσεις.
Μία επικράτηση των πραξικοπηματιών πολύ πιθανόν να έφερνε πάλι κοντά την Τουρκία στο άρμα της Δύσης και των ΗΠΑ, καθώς και του Ισραήλ. Θα είχαμε δηλαδή ένα παρόμοιο σκηνικό με τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, βασικά πριν από την ανέλιξη στην εξουσία του Ερντογάν, με την Τουρκία να έχει τον τίτλο του «καλύτερου συμμάχου» της περιοχής.
Η ζημιά που έχει γίνει με το πραξικόπημα στις ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας είναι ακόμα αδύνατον να εκτιμηθεί. Έχουν σχεδόν ξηλωθεί όλη η ιεραρχία και οι στρατηγοί σε ανώτατο επίπεδο. Μιλάμε για υψηλόβαθμα στελέχη που είχαν υπηρετήσει και διακριθεί στον στρατό και είχαν πείρα στις επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων, αλλά και σε επιτελικές θέσεις στο ΝΑΤΟ.
Τι θα σήμαινε όλο αυτό για την Κύπρο και την Ελλάδα; Η τριμερής συνεργασία ή «συμμαχία», αν θέλετε, Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, αλλά και η στενή σχέση Κύπρου-Ισραήλ θα βρίσκονταν σε κίνδυνο ή θα ήταν πιο αμφίβολες μετά από έναν σφικτό εναγκαλισμό και πάλι από το νέο καθεστώς της Τουρκίας. Σιγά σιγά θα αδρανοποιούνταν. Όσο κι αν δεν λέγεται, όσο κι αν κάνουν δηλώσεις οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι, είναι δεδομένο ότι θα τα ξαναέβρισκαν ευχαρίστως με μία Τουρκία με κεμαλική απόχρωση και η Κύπρος θα περνούσε πάλι σε δεύτερο πλάνο.
Το ίδιο ισχύει και για την Αίγυπτο, αφού στο σενάριο επικράτησης των στρατιωτικών ο Σίσι θα έβλεπε επανάληψη του δικού του σεναρίου, θα χαιρόταν για την εξόντωση του εχθρού του Ερντογάν και οι ανύπαρκτες, σχεδόν εχθρικές, σήμερα σχέσεις Αιγύπτου και Τουρκίας θα περνούσαν νέο «μήνα του μέλιτος».
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα της Τουρκίας αυτή τη στιγμή, που την αποδυναμώνει εσωτερικά, οικονομικά, στρατιωτικά και διπλωματικά είναι ο βαθύς πλέον διχασμός της κοινής γνώμης και της κοινωνίας. Το κυνήγι Ερντογάν και η εκδικητικότητα του καθεστώτος του απέναντι σχεδόν στο μισό ανθρώπινο δυναμικό της χώρας καθιστά ίσως για πρώτη φορά στην κυριολεξία την Τουρκία «έναν γίγαντα με πήλινα πόδια» και αποδυναμώνει όσο ποτέ άλλοτε την ηγετική της θέση στην περιοχή μας.
Με έναν στρατό και έναν λαό διχασμένο, με τους οικονομικούς δείκτες πλέον να περνάνε σε αρνητικά πρόσημα, τη μαζική φυγή τουριστών και επενδυτών, η Τουρκία με την επικράτηση Ερντογάν είναι πολύ πιο αποδυναμωμένη από πριν. Τόσο που, για να προλάβω κάποιους, πολύ δύσκολα θα επιχειρήσει να εξάγει τη βαθιά της κρίση με κάποιο θερμό επεισόδιο είτε στο Αιγαίο είτε στην Κύπρο. Αν θυμάστε κιόλας, όλα αυτά έγιναν με κυβερνήσεις στην Τουρκία κεμαλικής θεωρίας π.χ. 1987 Σισμίκ με Οζάλ, 1996 Ίμια με Τανσού Τσιλέρ. Με ένα απίστευτο limit down των μετοχών της στη γεωπολιτική σκακιέρα της ανατολικής Μεσογείου, θεωρώ ότι πολύ δύσκολα η Τουρκία θα μπορέσει να προκαλέσει προβλήματα και ίσως είναι η στιγμή που είναι πιο ευάλωτη από ποτέ και ίσως αναγκαστεί ή πειστεί να κάνει θεαματική κίνηση στο Κυπριακό ή τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα να μην προκαλεί προβλήματα. Όλα αυτά πάντα με επιφύλαξη, αφού ας μη ξεχνάμε ότι το μέγεθος και το στρατηγικό της σημείο και θέση πολύ εύκολα ανατρέπουν τα δεδομένα. Χρειάζεται προσοχή εκ μέρους μας και προσεκτική «εκμετάλλευση» της σημερινής κατάστασης.
