Του Τάσου Τρύφωνος
Θεωρώ τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την κυπριακή κοινωνία τους δύο σημαντικότερους πυλώνες κάθε κοινωνίας: την παιδεία και τον πολιτισμό. Φαίνεται όμως ότι ίσως λόγω των πολιτικών μας προβλημάτων που πάντα υπήρχαν και δεν ξεκίνησαν από το 1974, οι δυο αυτοί τομείς έχουν μείνει πολύ πίσω.
Δεν έχουμε ηρεμήσει ποτέ ως χώρα, ως λαός, ως τόπος, ως κράτος για να δούμε απερίσπαστοι τα του οίκου μας. Είναι και η γεωγραφία και η ιστορία που μας έχουν αδικήσει… Έτσι φτάσαμε σήμερα, εν έτει 2016 σε ένα υποτίθεται ευρωπαϊκό σύγχρονο κράτος, διάφορα προβλήματα που είχαν μπει ή κατά καιρούς μπαίνουν κάτω από τα χαλί να αναδύουν τη σαπίλα της αρρωστημένης κοινωνίας μας.
Τα πρόσφατα περιστατικά με τον άγριο ξυλοδαρμό της μαθήτριας στο σχολείο της και την επίδειξη της θανάτωσης της αλεπούς στην Πάφο, που αναβλύζουν χυδαιότητα απλώς υπογραμμίζουν τις παθογένειες της κυπριακής κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που μόνοι μας βαυκαλιζόμασταν ότι στηριζόταν στο φιλότιμο (ιμμίσιη), την ανθρωπιά και τις ηθικές αρχές. Μπούρδες. Ο αρχοντοχωριατισμός, η ημιμάθεια, η υποκρισία, ο νεοπλουτισμός και ο νεποτισμός βασίλευαν και βασιλεύουν εις γην εναλίαν Κύπρον. Χρειαζόμαστε κουλτούρα, πολιτισμό και παιδεία.
Δεν υπάρχει κανένα μακροπρόθεσμο σχέδιο γι’ αυτά. Είναι όλα ημίμετρα και «επίδεσμοι». Θεωρώ ότι ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να θέτει σε προτεραιότητα τον πολιτισμό και την παιδεία. Δεν είναι πολυτέλειες. Είναι επενδύσεις και μάλιστα οι καλύτερες που μπορούν να γίνουν. Τα πιο σίγουρα «χαρτιά» που θα έλεγαν στο χρηματιστήριο. Πριν από λίγες μέρες επίσης βάλαμε μόνοι μας στην ατζέντα το θέμα των τεσσάρων λογοτεχνικών κειμένων από Τουρκοκύπριους λογοτέχνες.
Ο πολιτισμός δεν γνωρίζει σύνορα και πολιτικές. Είμαι σίγουρος ότι αν ρωτούσαμε τους Τουρκοκύπριους λογοτέχνες για την κατάσταση στην Κύπρο θα ήταν αντίθετοι στην κατοχή και στο σημερινό status quo. Αλλά αυτά είναι «ψιλά γράμματα» για τον φασισμό του διαδικτύου και τις γραφικές εθνικιστικές κορώνες του καθενός που εκτοξεύονται από ανώνυμα πληκτρολόγια. Οι απειλές και οι βρισιές απέναντι στη μαθήτρια θύτη και την οικογένειά της έδειξαν για ακόμη μία φορά ότι πολύ λίγοι βλέπουν την πραγματική διάσταση του προβλήματος.
Είναι γνωστό ότι η βία φέρνει βία, οπότε όλοι όσοι απειλούσαν δεν ήταν καλύτεροι από τη συγκεκριμένη μαθήτρια. Το ίδιο και οι συμμαθητές που παρακολουθούσαν αμέτοχοι και η έννοια τους ήταν να «απαθανατίσουν» το όλο περιστατικό με τα smart phones τους.
Ο Χατζιδάκις το είπε πολύ εύστοχα «όταν συνηθίζεις στο τέρας, αρχίζεις να του μοιάζεις». Μ’ αρέσει που τα τελευταία χρόνια κάναμε στα ΜΜΕ εκστρατείες για το bullying στα σχολεία αλλά και γενικότερα στην κοινωνία. Ήταν η νέα «μόδα» αν μπορώ να το πω χωρίς να το απλοποιήσω ή να μειώσω τη σημασία τους.
Ήταν όμως ένα βήμα αναγνωρίζοντας το πρόβλημα σε σχέση με το παρελθόν που επέλεγαν να το αγνοούν. Όμως για να πάω στην αρχή του σημερινού άρθρου και να ολοκληρώσω, πώς να πιάσει τόπο η κάθε εκστρατεία, όταν δεν έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες προϋποθέσεις και επίπεδο;
Πώς να αλλάξουν τα μυαλά, όταν δεν υπάρχει το υπόβαθρο; Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τα απλά και βασικά για να στηθεί γερά το οικοδόμημα της αυριανής κυπριακής κοινωνίας ή έστω να φανούν τα πρώτα σημάδια εξέλιξής της. Πρέπει να δοθεί βαρύτητα σε αυτούς τους τομείς και να εκπονηθεί ένα μακροπρόθεσμο εθνικό ή κρατικό – όπως θέλετε πείτε το – πρόγραμμα για την παιδεία που δεν θα αλλάζει κάθε τόσο ανάλογα με την κυβέρνηση.
Επίσης, είναι αναγκαία η αναγνώριση επιτέλους του σημαντικού ρόλου του πολιτισμού σε αυτό τον τόπο και εκπόνηση ενός ανάλογου προγράμματος. Χωρίς αυτά οι σημερινές παθογένειες δεν θα εκλείψουν και όλα αυτά που ζούμε καθημερινά θα συνεχιστούν και θα πολλαπλασιαστούν. Το φάρμακο σε αυτή την αρρωστημένη κοινωνία είναι γνωστό στους πάντες. Χρειάζεται η πολιτική βούληση όμως. Πρέπει να βιαστούν όμως γιατί ήδη τα «καμπανάκια» κτυπούν επικίνδυνα.
