Του Τάσου Τρύφωνος
«Η διεθνής διπλωματία είναι ένα κουπάκι με ζελέ» έλεγε ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζον Φ. Κέννεντι θέλοντας να δείξει το πόσο ευμετάβλητες είναι οι διεθνείς σχέσεις και οι ισορροπίες στη διεθνή διπλωματία.
Δυστυχώς, η κυπριακή εξωτερική πολιτική τον τελευταίο καιρό το αισθάνεται πολύ έντονα αυτό αφού το σκηνικό σε κάθε μέτωπο ήταν πολύ καλύτερο και θετικό για μας πριν από έξι μόλις μήνες.
Το προσωρινό θέλουμε πολλοί να πιστεύουμε, ναυάγιο του Μον Πελερέν έχει αποδείξει ότι τα μέτωπα είναι πολλά και ανοιχτά. Πριν από λίγους μήνες λοιπόν, η «χημεία» των Αναστασιάδη – Ακιντζί και η θετική πορεία των διαπραγματεύσεων προδιέγραφαν μια ευτυχή κατάληξη. Οι σχέσεις Ρωσίας – Τουρκίας ήταν λίγο πριν από τον πόλεμο, ενώ σχεδόν εξίσου εχθρικές ήταν οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας. Ο Ερντογάν ήταν μεταξύ σφύρας και άκμονος, αφού οι ΗΠΑ δεν τον έβλεπαν με καλό μάτι, τα μέτωπα στο εσωτερικό της Τουρκίας ήταν πολλά και από παντού και η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων κατέρεε από παντού.
Πάμε να δούμε τα νέα αρνητικά δεδομένα που πρέπει να αντιμετωπίσει η κυπριακή διπλωματία και εξωτερική πολιτική. Καταρχάς ο νέος ψυχρός πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Δύσης σε συνδυασμό με τη θερμή επαναπροσέγγιση Ρωσίας και Τουρκίας μας έχουν φέρει απροσδόκητα σε πολύ δύσκολη θέση. Δεν είναι μυστικό ότι η Ρωσία δεν βλέπει με καλό μάτι τη σημερινή διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού αυτή τη στιγμή γιατί τη θεωρεί δυτικής έμπνευσης. Έτσι για να το πούμε κομψά – όχι μόνο δεν βοηθούν αλλά βάζουν και εμπόδια με τον δικό τους τρόπο, χρησιμοποιώντας συγκεκριμένη διπλωματική γλώσσα που χαιδεύει τα αφτιά των απλών Κυπρίων. Το έχουν κάνει ξεκάθαρο και δημοσίως με δηλώσεις και αν ξέρεις να διαβάζεις μέσα από τις λέξεις δεν είναι δύσκολο να το καταλάβεις αλλά και στις τετ-α-τετ συναντήσεις με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και υπουργό εξωτερικών.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν σε μια ξαφνική μεταστροφή 360 μοιρών ξέχασε και την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού και την εν ψυχρώ δολοφονία του πιλότου του αλλά και τις απειλές προς την Τουρκία. Αυτή τη στιγμή βλέπει τον Ερντογάν ως ένα μοναδικό σύμμαχο που τον στερεί από τις ΗΠΑ. Το ίδιο και ο Ερντογάν. Χρησιμοποιεί τη θερμή προσέγγιση με τη Ρωσία για να δείξει στους Αμερικανούς ότι δεν τους έχει ανάγκη αλλά τον έχουν.
Η κατάσταση μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία έχει περιπλέξει περισσότερο τα πράγματα επειδή η καχυποψία Ερντογάν προς τις ΗΠΑ έχει μεγαλώσει οπότε οι δύο πλευρές δεν έχουν εμπιστοσύνη η μία στην άλλη. Άρα οποιαδήποτε ευχέρεια άσκησης πιέσεων έχει μειωθεί κατακόρυφα.
Μέχρι πρότινος η διακυβέρνηση Ομπάμα έδινε ιδιαίτερη βαρύτητα στο Κυπριακό με μπροστάρη τον αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Τώρα με τον Τραμπ και τα διάφορα τουρκόφιλα όπως ακούγεται «γεράκια» του, βαδίζουμε σε «αχαρτογράφητα» νερά.
Το Ισραήλ που τα τελευταία χρόνια σχεδόν αναδείχθηκε σε φυσικό μας σύμμαχο στην περιοχή λόγω του παραλίγο θερμού επεισοδίου με την Τουρκία, μετά από πιέσεις των ΗΠΑ έχει οδηγηθεί σε εξομάλυνση των σχέσεών τους με φόντο το φυσικό αέριο της περιοχής.
Το προσφυγικό και το μεταναστευτικό έχει δώσει ένα απίστευτο μοχλό πίεσης στους Τούρκους που προσπάθησαν να το διασυνδέσουν με το Κυπριακό. Από την άλλη εμείς φαίνεται ότι χάνουμε τον μεγαλύτερο μοχλό πίεσης μας. Αυτόν της επιθυμίας της Τουρκίας να ενταχθεί στην Ευρωπαική ένωση. Πριν από λίγες μέρες το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε το πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Άγκυρα. Το πιο πιθανόν είναι ότι το συγκεκριμένο ψήφισμα παρόλο που ακούγεται βαρύγδουπο, δεν έχει ιδιαίτερη και ουσιαστική αξία. Όμως τώρα με την κατάρρευση των συνομιλίων και με την εξωφρενική απειλή της προσάρτησης των κατεχομένων στην Τουρκία , αν δεν υπάρχει το «φόβητρο» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για τους Τούρκους, τι άλλο «όπλο» έχουμε στη διπλωματική μας φαρέτρα;
Αν η Ευρώπη τους έχει αποκλείσει, οι Αμερικανοί δεν έχουν πλέον διόδους επικοινωνίας μαζί τους και η Ρωσία και το Ισραήλ αναθερμαίνουν τις σχέσεις τους, ποια πίεση και επιρροή μπορεί να ασκηθεί πάνω στους Τούρκους;
Γι’ αυτό πρέπει να επανεξετάσουμε τα «χαρτιά» μας και τη θέση μας και να αποφασίσουμε πως θα κινηθούμε στο καινούργιο σκηνικό που έχει στηθεί γύρω μας με τις νέες ισορροπίες στη διεθνή σκακιέρα. Πάντα, έχοντας στο μυαλό μας τη ρήση του Βρετανού πρωθυπουργού Λόρδου Πάλμερσον, «τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς. Έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα».
