ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Σκέψεις για το Περιουσιακό

Της Σταύρης Καλοψιδιώτου*

Ουδεμία αμφιβολία υπάρχει πως το περιουσιακό συνιστά ένα εκ των πιο δυσεπίλυτων διαπραγματευτικών κεφαλαίων του Κυπριακού. Στο οποίο σήμερα καλούνται να καταλήξουν οι Αναστασιάδης- Ακιντζί. Οι πραγματικότητες που έχουν διαμορφωθεί επί του εδάφους κατά τη διάρκεια 41 χρόνων κατοχής, καθιστούν την επίλυσή του δυστυχώς πιο περίπλοκη από ότι προτάσσει η απλή ανάγνωση μιας βασικής αρχής δικαίου, συγκεκριμένα της αναγνώρισης των δικαιωμάτων των νόμιμων ιδιοκτητών.  Αυτό δυστυχώς είναι και το μήνυμα που έστειλε το ΕΔΑΔ μέσα από την απόφαση στην υπόθεση Δημόπουλος, συνθλίβοντας το επιχείρημα περί δικαστικών λύσεων στο περιουσιακό. Η εξεύρεση μιας πολιτικής και όσο το δυνατό πιο δίκαιης λύσης στο περιουσιακό, που να λαμβάνει υπόψη τις πραγματικότητες και ανθρωπιστικά κριτήρια, είτε αρέσει είτε όχι είναι η μοναδική επιλογή που προσφέρεται. 

(1)Τι είδους δικαίωμα είναι αυτό στην ιδιοκτησία;
Επί της αρχής, η προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας, θεωρείται καθολική. Αυτή η αρχή αντανακλάται στην εσωτερική έννομη τάξη των κρατών όπως απορρέει από διεθνονομικές τους δεσμεύσεις και Συνταγματικές πρόνοιες. Παραταύτα στις σχετικές πρόνοιες διεθνών συμβάσεων υφέρπουν διαφωνίες ως προς το είδος της ιδιοκτησίας που πρέπει να τυγχάνει προστασίας(π.χ. ατομική- εταιρική) και το βαθμό προστασίας της. Εξ’ ου και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μη ακολουθώντας το πρότυπο της Οικουμενικής Σύμβασης, περιλαμβάνει περιορισμό στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος, καθιστώντας το εν λόγω δικαίωμα λιγότερο ανελαστικό από άλλα.

Από την άλλη, η αποξένωση του νόμιμου ιδιοκτήτη από την περιουσία του με έκδηλα παράνομες πράξεις, όπως είναι η στρατιωτική κατοχή και ο εποικισμός, σε καμιά περίπτωση δεν είναι αποδεκτή από το διεθνές δίκαιο. Το ειδικό αυτό ζήτημα πραγματεύονται και οι πολυσυζητημένες αρχές Πινέιρο.

(2) Αρχές Πινέιρο και Συγκλίσεις Χριστόφια- Ταλάτ
Λυπηρή διαπίστωση για την απόσταση που πρέπει να διανυθεί στο ζήτημα του περιουσιακού ανάμεσα στις δύο πλευρές συνιστούσε διαχρονικά η αρνητική προσέγγιση της Τουρκοκυπριακής πλευράς. Οι προτάσεις που είχαν κατατεθεί επί προηγούμενης διακυβέρνησης από τον τέως Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Χριστόφια και παρά το προπαγανδιστικό μένος με το οποίο αντιμετωπίστηκαν από την τότε αντιπολίτευση, εδράζονταν σε τρεις βασικές αρχές που περιλαμβάνονται στο τμήμα 2  του εγγράφου Πινέιρο:

- Πρώτον ότι όλοι οι πρόσφυγες και εκτοπισμένοι έχουν το δικαίωμα αποκατάστασης ή αποζημίωσης (στις θεραπείες που συμφωνήθηκαν στις τότε συγκλίσεις προστέθηκε επίσης η ανταλλαγή) για όσες περιουσίες είναι εξ’ αντικειμένου αδύνατο να αποκατασταθούν με τη συμβολή ανεξάρτητου δικαστικού μηχανισμού.

- Δεύτερον, ότι προτεραιότητα συνιστά το δικαίωμα σε αποκατάσταση ως η προτιμώμενη θεραπεία στον εκτοπισμό, με προφανές ότι τον πρώτο λόγο στην επιλογή θεραπείας τον έχει ο νόμιμος ιδιοκτήτης.

- Τρίτον, ότι το δικαίωμα σε αποκατάσταση υπάρχει ως αυτοτελές δικαίωμα και δεν επηρεάζεται από την επανεγκατάσταση ή όχι των προσφύγων και εκτοπισμένων.  

Με τον κίνδυνο της υπεραπλούστευσης, τις τρεις βασικές πτυχές του περιουσιακού πέραν της αναγνώρισης του δικαιώματος στην ιδιοκτησία αποτελούν ο καθορισμός των προσφερόμενων θεραπειών, η κατηγοριοποίηση των περιουσιών και τα κριτήρια που θα εφαρμοστούν για την επίλυσή του. Οι προτάσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς επί Χριστόφια στις εν λόγω πτυχές, αντανακλούσαν απόλυτα τις Αρχές Πινέιρο. Αντίθετα, ο Ταλάτ πρότασσε το δικαίωμα πρώτης επιλογής του χρήστη, ενώ η πλήρης υπαναχώρηση του Έρογλου στη συνέχεια εκφράστηκε από την εμμονή του για ανταλλαγή περιουσιών. Η ταυτόχρονη άρνηση της συζήτησης του περιουσιακού σε συνδυασμό με το εδαφικό και το θέμα των εποίκων υπήρξε ζημιογόνα στην προσπάθεια για λύση.

(3) Σημερινές Διαπραγματεύσεις
Η χρονική διάρκεια των συζητήσεων στο περιουσιακό δεν πρέπει να μας εκπλήττει. Ακόμη κι αν ληφθεί υπόψη ότι βασικές αρχές είναι καταγραμμένες, η δυστοκία που παρατηρείται συνιστά λογική συνέπεια της κρισιμότητας του περιουσιακού στην αποδοχή της λύσης στις δύο κοινότητες. Και η κατάληξη σ’ αυτό παραμένει προφανώς το κλειδί για να προχωρήσουν συνολικά οι διαπραγματεύσεις. 

Αλίμονο, αν δεν αναγνωρίσουμε ως ένα θετικό πρώτο βήμα την επιστροφή του κ. Ακιντζί σε βασικές παραμέτρους του περιουσιακού όπως είχαν συμφωνηθεί στο παρελθόν ανάμεσα στους Χριστόφια- Ταλάτ- χωρίς να παραγνωρίζονται και οι τότε υπαρκτές δυσκολίες.

Αλίμονο αν δεν αποδώσουμε θετικό πρόσημο στην επαναβεβαίωση της αναγνώρισης του ατομικού δικαιώματος στην περιουσία, των επιλογών της αποκατάστασης, αποζημίωσης και ανταλλαγής, των κριτηρίων στα οποία θα υπόκεινται οι επιλογές, της κατάρτισης καταλόγου με τις κατηγορίες των επηρεαζόμενων περιουσιών, καθώς και της δημιουργίας ανεξάρτητης επιτροπής για θέματα περιουσιών.
Παράλληλα όμως, όπως σε κάθε διαπραγματευτική προσπάθεια, έτσι και στο πλαίσιο της παρούσας, το υπαρκτό πλαίσιο δικαίου, τα συμφωνηθέντα και το μέτρο της δικαιοσύνης που αφορά τις δύο κοινότητες, συνιστούν θεμελιακή υπενθύμιση που απευθύνεται και στους δύο ηγέτες. Και η οποία βέβαια γνήσια έγνοια και υπενθύμιση, ουδόλως πρέπει να συγχέονται με την καταθλιπτική ρητορεία όσων απορρίπτουν τη λύση δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας έτσι κι αλλιώς.  

* Νομικός- Διεθνολόγος, Μέλος Κ.Ε. ΑΚΕΛ

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Προσωπικότητες στην ''Κ'': Τελευταία Ενημέρωση

X