Δίκαιη φορολογία στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις 28 Ιανουαρίου 2016 τις προτάσεις της για την υιοθέτηση νέων κοινών μέτρων στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πάταξη της φοροαποφυγής των εταιρειών. Οι προτάσεις της Επιτροπής έχουν ως κεντρικό άξονα την εξυγίανση του φορολογικού συστήματος μέσα από μια δίκαιη, αποτελεσματική και φιλοαναπτυξιακή φορολογία στην Ένωση, όπως τονίζεται σε σχετική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι προτάσεις της Επιτροπής στηρίζονται σε σχετικές συστάσεις που υιοθετήθηκαν τον Οκτώβριο του 2015 από τα κράτη-μέλη στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και αφορούν το πρόγραμμα BEPS (Base Erosion and Profit Shifting) του Οργανισμού, μέσω του οποίου δίνονται λύσεις στις κυβερνήσεις για την εξάλειψη των κενών που υπάρχουν στους υφιστάμενους κανόνες, μέσω των οποίων επιτρέπεται η «εξαφάνιση» ή μετακίνηση επιχειρηματικών κερδών σε περιβάλλοντα χαμηλής ή μηδενικής φορολογίας. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, τα διαφυγόντα κέρδη ανά έτος εκτιμώνται στα 100-240 δισεκατομμύρια δολάρια και ο στόχος των προτάσεων προς τούτο είναι να τερματιστεί η πρακτική των «εταιρειών γραμματοκιβωτίου», δηλαδή εκείνων των εταιρειών που διατηρούν εικονικά την έδρα τους σε χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς. Το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στηρίζεται στην δέσμευση του Προέδρου της Επιτροπής κ. Γιούνκερ για την υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος που θα στοχεύει στην πάταξη της εταιρικής φοροαποφυγής, την εξασφάλιση μιας δικαιότερης ενιαίας αγοράς και την προώθηση της απασχόλησης, της ανάπτυξης και των επενδύσεων στην Ευρώπη. Ήδη, η εφαρμογή των δράσεων το 2015 έχει αποδώσει καρπούς, με την έγκριση της πρότασης της Επιτροπής για τη διαφάνεια των φορολογικών αποφάσεων και την έναρξη της μεταρρύθμισης για τη φορολογία των εταιρειών. Οι νέες προτάσεις της Επιτροπής έχουν ως κεντρικούς άξονες την υιοθέτηση νομικά δεσμευτικών μέτρων κατά των συνηθέστερων μεθόδων που χρησιμοποιούν οι εταιρείας τη μη καταβολή φόρων, την σύσταση προς τα κράτη-μέλη για τον τρόπο πρόληψης της κατάχρησης των φορολογικών συμβάσεων, την πρόταση για ανταλλαγή πληροφοριών φορολογικής φύσεως σχετικά με τις πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συγκεκριμένες δράσεις για την προώθηση της χρηστής φορολογικής διακυβέρνησης σε διεθνές επίπεδο και την κατάρτιση καταλόγου με τις τρίτες χώρες που αρνούνται να τηρούν τους κανόνες που θεσπίζει η Ένωση. Μέσα από τις στοχευμένες αυτές δράσεις θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στο φορολογικό σύστημα συνολικά, ενώ με την πάταξη της διαφυγής κερδών, τα χρήματα που θα φορολογούνται θα μπορούν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη των δημοσίων υπηρεσιών στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κύριες δράσεις των προτάσεων περιλαμβάνουν την εξασφάλιση αποτελεσματικής φορολογίας στην Ένωση, την βελτίωση της φορολογικής διαφάνειας και την διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Οι προτάσεις της Επιτροπής θα πρέπει να εγκριθούν από τα κράτη-μέλη μέσω των διαδικασιών της Ένωσης, ούτως ώστε η νέα εξωτερική στρατηγική να μπορεί να τύχει εφαρμογής το συντομότερο δυνατόν για να εξασφαλιστούν οι στόχοι των προτάσεων για την δίκαιη φορολογία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. * Director of UNic Law Clinic, Lecturer in Law, LL.B Law (Bristol), Ph.D. in International Law and Human Rights (Kent).