Ενόψει της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα λάβει χώρα την ερχόμενη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την έκθεσή της σχετικά με την υλοποίηση της ατζέντας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την μετανάστευση, με έμφαση στους τομείς προτεραιότητας και το μέχρι στιγμής εφαρμογής τους. Τονίζεται ότι η παρούσα μεταναστευτική κρίση αποτελεί την μεγαλύτερη κρίση του είδους της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με πέραν των 60 εκατομμυρίων ανθρώπων να έχουν διακινηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Για την αντιμετώπιση της τεράστιας αυτής κρίσης απαιτείται συντονισμένη δράση από πλευράς όλων των κρατών και ενδυνάμωση του συστήματος για την μετανάστευση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τονίζεται το γεγονός ότι αν και η μείωση του αριθμού των ανθρώπων που μετακινούνται από τους τόπους καταγωγής τους αποτελεί ένα επιθυμητό στόχο, η μεταναστευτική κρίση δεν πρόκειται να μειωθεί ή να σταματήσει εάν δεν κτυπηθούν στη ρίζα τους τα αίτια που την προκαλούν, ήτοι η αστάθεια που παρατηρείται σε αρκετές περιοχές του κόσμου, οι συρράξεις και οι εμπόλεμες καταστάσεις και η δράση τρομοκρατικών οργανώσεων σε γειτονικές με την Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες.
Οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης τους τελευταίους έξι μήνες σε σχέση με την μεταναστευτική κρίση ήταν ποικίλες, συμπεριλαμβανομένων των εισηγήσεων προς τα κράτη-μέλη της Ένωσης για την διαχείριση των μεταναστευτικών ρευμάτων και του τριπλασιασμού της παρουσίας των μέσων της Ένωσης στην Μεσόγειο θάλασσα. Επιπρόσθετα, υιοθετήθηκε ένα καινούργιο σύστημα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών της Ένωσης που αφορά στην επανεγκατάσταση των προσφύγων, ενώ διατέθηκαν 10 δισεκατομμύρια ευρώ για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ρευμάτων από τις χώρες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από τους πρόσφυγες. Πέραν των μέτρων που έχουν ήδη υιοθετηθεί, γίνεται κατανοητό ότι απαιτούνται ακόμη πιο δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης και την βιώσιμη διαχείριση των μεταναστευτικών κυμάτων.
Η πρόοδος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους τομείς προτεραιότητας για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης δεν επιτεύχθηκε με ταχείς ρυθμούς και αρκετά χρονοδιαγράμματα δεν έχουν τηρηθεί. Σε συγκεκριμένους τομείς, όμως, έχει παρατηρηθεί αρκετή πρόοδος, όπως για παράδειγμα στην λήψη δαχτυλικών αποτυπωμάτων από τους πρόσφυγες. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ενώ το ποσοστό λήψης αποτυπωμάτων τον Σεπτέμβριο του 2015 σε Ελλάδα και Ιταλία ήταν 8% και 36% αντίστοιχα, τον Ιανουάριο του 2016 το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σε 78% και 87% αντίστοιχα. Σε όλες τις περιπτώσεις, η μεταναστευτική κρίση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με ταχύτερους ρυθμούς, για την εξομάλυνση των προβλημάτων που παρουσιάζονται ειδικά στις χώρες άφιξης των προσφύγων και την διασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι δράσεις της Ένωσης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ανθρωπιστικά ζητήματα που προκύπτουν από το μεταναστευτικό κύμα που παρατηρείται στις μέρες μας.
* Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law Bristol, Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
