Kathimerini.gr
ΑΓΓΕΛΟΣ Μ. ΣΥΡΙΓΟΣ
Παραμονές του δημοψηφίσματος για το Σχέδιο Ανάν στην Κύπρο κυκλοφορούσε ως ανέκδοτο ότι ο τότε αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ είχε τηλεφωνήσει στον Γιώργο Περδίκη αρχηγό του μικρού κόμματος των Οικολόγων, για να τον προτρέψει να ψηφίσει υπέρ του ναι. Τα ίδια συνέβησαν τώρα και στην πΓΔΜ. Ξαφνικά τα Σκόπια έγιναν προορισμός για υψηλόβαθμους αξιωματούχους από τη Δύση που νουθετούσαν τους ιθαγενείς τι να ψηφίσουν.
Ο διδακτισμός, μας λέει το λεξικό Μπαμπινιώτη, είναι η τάση κάποιου να θέλει να διδάξει με τρόπο απόλυτο και δογματικό ή με ρητορισμό και υπεροψία. Τον βιώσαμε κι εμείς στην πράξη μετά το 2010, όταν διάφοροι, επαΐοντες και μη, μας κανοναρχούσαν για το σωστό και το λάθος. Είναι ενδιαφέρον ότι οι δυτικοί δεν διδάσκονται από τα λάθη τους. Με τη λογική Καλβίνου επανέρχονται για να ωθήσουν τα πράγματα στη “σωστή κατεύθυνση”. Η υπερβολή τους ήταν μόνον ένας από τους λόγους που οδήγησαν στην αποχή των Σκοπιανών.
Ένας άλλος λόγος είναι ο μεγάλος αριθμός μεταναστών από την πΓΔΜ που εκ των πραγμάτων δεν μπορούσαν να ψηφίσουν. Υπάρχει επίσης και πρόβλημα νοοτροπίας. Ένα από τα κατάλοιπα του κομμουνιστικού παρελθόντος είναι πως όσοι διαφωνούν με τις κυβερνητικές αποφάσεις, αποφεύγουν να εκτεθούν. Επιλέγουν την αποχή.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν θα βρεθούν αντιμέτωποι με το ερώτημα: “Τί ψήφισες;” Ο πλέον βασικός λόγος, όμως, είναι ότι οι εκλογικοί καταλόγοι της πΓΔΜ δεν έχουν εκκαθαριστεί εδώ και χρόνια. Αυτό σχετίζεται με τις ισορροπίες μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών στο εσωτερικό της χώρας που έχουν καθιερωθεί με τη συμφωνία της Αχρίδας και κανένας δεν τολμά να αγγίξει. Από εκεί και πέραν τα συμπεράσματα από την όλη διαδικασία είναι τα ακόλουθα:
Σοβαρό πλήγμα για τον Ζάεφ: Το αποτέλεσμα υπήρξε σοβαρότατο πλήγμα για τον Ζάεφ. Ό,τι και να λέει, η πραγματικότητα των αριθμών είναι καταλυτική. Το κριτήριο δεν είναι οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους αλλά το 1.191.000 άτομα που ψήφισαν στις βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου 2016. Στο δημοψήφισμα συμμετείχαν λίγο περισσότεροι από τους μισούς. Τα πράγματα είναι χειρότερα για τον Ζάεφ δεδομένου ότι, στην εκστρατεία υπέρ του «ναι», δεν υπήρχε αντίπαλος. Η πλευρά των επικριτών της Συμφωνίας των Πρεσπών ήταν κατακερματισμένη. Κάποιοι υποστήριζαν την αποχή. Άλλοι μιλούσαν για ψήφο κατά συνείδηση. Ουσιαστικά οι υποστηρικτές του «ναι» έτρεχαν μόνοι τους και τερμάτισαν δεύτεροι.
Μονόδρομος η συνταγματική αναθεώρηση υπό την παρούσα βουλή (ή «τώρα πιάνουν δουλειά οι πρεσβείες»: Στον αρχικό σχεδιασμό Ζάεφ, το δημοψήφισμα είχε καταλυτική σημασία. Υπολόγιζε ότι θα υπήρχε μεγάλη συμμετοχή και συντριπτική υπερψήφιση της συμφωνίας. Ο Ζάεφ θα εκμεταλλευόταν τη θετική συγκυρία και θα προκήρυσσε πρόωρες εκλογές. Ακολούθως, η βουλή συρόμενη από τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος και των εκλογών θα αποδεχόταν τις συνταγματικές αλλαγές. Μετά το δημοψήφισμα είναι μονόδρομος η αναθεώρηση από τη σημερινή βουλή της πΓΔΜ. Η συμφωνία των Πρεσπών κυρώθηκε από 69 βουλευτές στις 120μελή βουλή. Επομένως η κυβέρνηση Ζάεφ υπολείπεται κατά 11 βουλευτές του απαιτούμενου αριθμού για τη συνταγματική αναθεώρηση. Αυτά που είδαμε με τις δημόσιες παραινέσεις των δυτικών υπέρ του ναι, θα μεταφερθούν τώρα σε έναν αθέατο για τους πολίτες κόσμο που θα έχει ως επίκεντρο τους 51 βουλευτές του ΒΜΡΟ. Θα χρησιμοποιηθούν όλα τα θεμιτά και αθέμιτα μέσα για να μεταπεισθούν. Όπως σχολίασε κι ένας παλαιός πολιτικός: «τώρα πιάνουν δουλειά οι πρεσβείες…». Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, όμως, παραμένει αποτρεπτικό. Το εκλογικό σώμα που ψηφίζει το ΒΜΡΟ, απείχε από τις εκλογές. Οι βουλευτές του κόμματος που θα ταχθούν υπέρ της συνταγματικής αναθεωρήσεως θα είναι πολιτικά νεκροί. Δύσκολα θα βρεθεί ο αριθμός των 11 «αποστατών».
Ένα σοβαρό νομικό πρόβλημα με τη συμφωνία των Πρεσπών: Σε περίπτωση που η συνταγματική αναθεώρηση δεν υπερψηφισθεί, ο Ζάεφ είπε ότι θα προχωρήσει σε βουλευτικές εκλογές. Αυτό θα έχει ως συνέπεια ότι θα επιμηκυνθεί το χρονικό διάστημα ολοκληρώσεως της διαδικασίας που προβλέπεται στη συμφωνία των Πρεσπών.
Μετά τις εκλογές θα χρειασθεί κάποιος χρόνος για να σχηματισθεί κυβέρνηση. Με πρόεδρο τον Ιβανώφ που προέρχεται από το ΒΜΡΟ είναι άγνωστο πότε θα έχουμε κυβέρνηση. Εξ ίσου άγνωστο είναι εάν θα υπάρχει η απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3 για συνταγματική αναθεώρηση. Σύμφωνα, όμως, με τα ρητώς οριζόμενα στην ίδια τη συμφωνία των Πρεσπών, η πΓΔΜ «θα ολοκληρώσει in toto τις συνταγματικές τροποποιήσεις μέχρι το τέλος του 2018» (άρθρο 1, παρ. 4, εδ. Ε). Αυτό σημαίνει ότι, εάν ξεπερασθεί αυτό το χρονικό όριο, η Ελλάδα έχει δυνατότητα να καταγγείλει τη συμφωνία. Είναι προφανές ότι είναι στη διακριτική ευχέρεια της ελληνικής κυβερνήσεως (και σίγουρα αυτή θα είναι η πρόθεση της παρούσας) να δείξει ανοχή από πλευράς χρόνου. Διατρέχουμε, όμως, το σοβαρό ενδεχόμενο να φτάσουμε στις ευρωεκλογές (και σε πιθανές βουλευτικές εκλογές) και να μην έχει ολοκληρώσει τις συνταγματικές αλλαγές η πΓΔΜ. Αυτό θα αποτελεί σαφή παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Ο ρόλος του αλβανικού παράγοντα: Σύμφωνα με τα ποσοστά συμμετοχής, εκείνες οι περιοχές που είχαν τη μεγαλύτερη προσέλευση ήταν αυτές που κατοικούνται από Αλβανούς. Ο αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα, βλέποντας τον ζήλο των δυτικών, έσπευσε σε ρόλο του πατερούλη του αλβανικού έθνους να προτρέψει τους ομοεθνείς του να πάνε στις κάλπες. Τελικώς το τμήμα εκείνων των πολιτών της πΓΔΜ που δεν επηρεάζονται ως προς την εθνική τους ταυτότητα, οι Αλβανοί, καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος…
Ποιο είναι το μέλλον των σχέσεων Ελλάδος-πΓΔΜ; Στη ζυγαριά των ισορροπιών μεταξύ Ελλάδος και πΓΔΜ, η συμφωνία των Πρεσπών έγερνε προς τη μεριά των Σλαβομακεδόνων. Με την εξαίρεση του ονόματος της χώρας, που αποτελούσε σύνθετη ονομασία με τον όρο «Μακεδονία», διατηρούσαν όλα τα άλλα (εθνικότητα, γλώσσα, διεθνή ακρωνύμια, διατήρηση του εθνοτικού επιθέτου «μακεδόνας» στο Σύνταγμα της χώρας). Παράλληλα κέρδιζαν σταθερότητα και ασφάλεια με άμεση ένταξη στο ΝΑΤΟ και προοπτική να εισέλθουν σύντομα στην ΕΕ. Η αποχή δείχνει ότι η συμφωνία δεν γίνεται δεκτή από την πλειοψηφία των Σλαβομακεδόνων. Αυτό θέτει ευρύτερο προβληματισμό για το μέλλον των σχέσεων Ελλάδος-πΓΔΜ. Επιβεβαιώνει ότι ιστορικά προβλήματα ενός και πλέον αιώνα δεν λύνονται με μία συμφωνία. Όπως έχει γραφεί και στο παρελθόν, χρειάζεται συγκροτημένη πολιτική παρέμβαση της Ελλάδας προς τους κατοίκους της πΓΔΜ με αιχμή αυτό που εδώ και χιλιετίες είναι το ισχυρό μας όπλο: ο πολιτισμός και η παιδεία.
