ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
«Δεν είναι η θεωρία. [Είναι] με ποιον να πάω για να πετύχω τον στόχο», είπε ο κ. Νίκος Κοτζιάς κατά την παρουσίαση του βιβλίου του «Ελλάδα, Αποικία Χρέους» (εκδ. Πατάκη) στο αμφιθέατρο του ΕΒΕΑ στις 28 Μαΐου 2013. Με αυτή τη φράση ήθελε να διευκρινίσει ότι έγινε αριστερός, όχι τόσο λόγω της μαρξιστικής θεωρίας, αλλά για να συμβάλει στον στόχο της πτώσης της δικτατορίας. Τρεις δεκαετίες μετά την πτώση της δικτατορίας έθεσε έναν άλλο στόχο –να γίνει υπουργός Εξωτερικών– και κλήθηκε να επιλέξει «με ποιον θα πάει» για να τον επιτύχει. «Η νίκη του Σαμαρά [στις εκλογές για την ηγεσία της Ν.Δ.] και εκείνη του Παπανδρέου [για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ το 2007] ήταν αποτέλεσμα μεγάλων κοινωνικών ρευμάτων που σάρωσαν τις επιλογές των διαπλεκόμενων και των μεγαλοεκδοτών», είπε το 2009 σε παρουσίαση ενός άλλου βιβλίου του όπου ομιλητές ήταν οι δύο μελλοντικοί πρωθυπουργοί. Ο κ. Κοτζιάς διετέλεσε σύμβουλος του κ. Παπανδρέου και ταυτόχρονα διατηρούσε θερμές σχέσεις με τον κ. Σαμαρά. Στο πάνελ του 2013 για την «Αποικία Χρέους» πρωταγωνιστούσε όμως ένας άλλος μελλοντικός πρωθυπουργός, ο Αλέξης Τσίπρας.
Αλλά ας αφήσουμε για λίγο την παρουσίαση του 2013 για να ταξιδέψουμε στην Ελλάδα του 1963. «Τον Μάη του ’63 έτρωγα ξύλο στην οδό Κοραή επειδή έλεγα το σύνθημα “Τζόνσον, βγάλε το φέσι” σε διαδήλωση αλληλεγγύης για την Κύπρο», έχει πει ο τέως υπουργός Εξωτερικών. Ο 13χρονος έφηβος Κοτζιάς απευθυνόταν στον τότε αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον και την πλήρωσε, όχι μόνο με ξύλο, αλλά και με εκτόξευση νερού βαμμένου θαλασσί από το ειδικό όχημα της αστυνομίας. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 μετέβη στη Δυτική Γερμανία για μεταπτυχιακές σπουδές στις πολιτικές επιστήμες και στη φιλοσοφία. Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας εντάχθηκε στην ΚΝΕ. Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του ΚΚΕ (κατά την επανασύσταση του κόμματος το 1974). Το 1993 πέτυχε σε διαγωνισμό του υπουργείου Εξωτερικών. Προσελήφθη ως πρεσβευτής - εμπειρογνώμων. Το 1996 εντάχθηκε στους τακτικούς συνομιλητές του αναπληρωτή ΥΠΕΞ Γιώργου Παπανδρέου και το 2008 εξελέγη καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Πειραιά.
Το 2010 ανέμενε ότι ο κ. Παπανδρέου θα του ανέθετε το υπουργείο Εξωτερικών. Αυτό δεν συνέβη. Το ανέθεσε στον κ. Δημήτρη Δρούτσα, μια απόφαση η οποία τον απομάκρυνε από τον κ. Παπανδρέου, χωρίς όμως ποτέ να διαρρήξουν τις σχέσεις τους – λέγεται ότι ο κ. Παπανδρέου είχε προνομιακή ενημέρωση από τον κ. Κοτζιά για τις διαπραγματεύσεις στο Μακεδονικό.
Τα αριστερό «ξύπνημα»
Η αποτυχία να αναλάβει το ΥΠΕΞ επί Παπανδρέου ξύπνησε τα αριστερά αντανακλαστικά του κ. Κοτζιά, αλλά και τα αντιαριστερά όσων θυμήθηκαν τις θέσεις που δημοσιοποίησε τη δεκαετία του ’70 υπέρ των κομμουνιστικών καθεστώτων Χόνεκερ (Αν. Γερμανία) και Γιαρουζέλσκι (Πολωνία). Επιστολή του Ανδρέα Παππά που δημοσιεύθηκε στην Athens Review of Books απαντήθηκε από τον υπουργό με αγωγή, την οποία κέρδισε. Ο εκδότης της ARB κ. Μ. Βασιλάκης προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Τσίπρας και Κοτζιάς συμφωνούσαν σχεδόν σε όλα. Η «συμφωνία των Πρεσπών» δεν είναι ασύμβατη με την αριστερή πολιτική της δεκαετίας του ’40 για τη Μακεδονία, μια πολιτική που η «κομμουνιστογενής Αριστερά» θεωρεί ιερή, ενώ ταυτόχρονα ικανοποιεί τη σημερινή Δύση (win-win).
Ο κ. Κοτζιάς υποστήριξε τη Ρωσία σε κρίσιμα συμβούλια υπουργών. Η Ελλάδα ήταν η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν απέλασε Ρώσους διπλωμάτες για την απόπειρα δολοφονίας του Ρώσου πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ στη Βρετανία τον Μάρτιο. Οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» υποστήριξαν ότι η απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών από την Αθήνα, που αποφασίστηκε τον Ιούλιο, οφειλόταν σε πιέσεις των ΗΠΑ που ασκήθηκαν έπειτα από παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων και οι οποίες έδειχναν παρασκηνιακή εμπλοκή της Μόσχας στο δημοψήφισμα της ΠΓΔΜ.
Ο κ. Τσίπρας δεν επιθυμούσε την παραίτηση του κ. Κοτζιά, αλλά αρνήθηκε να τον προστατεύσει από την ευθιξία του απέναντι στις συκοφαντικές επιθέσεις του κ. Καμμένου. Γι’ αυτό τα λόγια του κ. Τσίπρα από την παρουσίαση του 2013 ηχούν προφητικά: «Είναι ένας χρήσιμος θεωρητικός. Δεν ξέρω αν θα έχει την ίδια επιτυχία ως πολιτικός».
