Kathimerini.gr
Το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του αποτυχημένου πραξικοπήματος στην Τουρκία είναι ότι, αντίθετα με κάθε ιστορικό προηγούμενο, τα δραματικά γεγονότα της 15ης Ιουλίου ήταν κατ’ ουσίαν διαπάλη εξουσίας μεταξύ ισλαμιστών. Οι εξελίξεις της επόμενης ημέρας δείχνουν ξεκάθαρα ότι ο Ταγίπ Ερντογάν έχει συνάψει «ειρήνη» με το κεμαλικό κατεστημένο, σφίγγοντας το χέρι του προέδρου του ρεπουμπλικανικού CHP, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου σε μια ένδειξη εθνικής ενότητας τη Δευτέρα. Αντίθετα, έχει εξαπολύσει θεούς και δαίμονες εναντίον των υποστηρικτών του ιεροκήρυκα Γκιουλέν, με μαζικής κλίμακας προγραφές όχι μόνο στο στράτευμα, αλλά και στη δημόσια διοίκηση, στη δικαιοσύνη, στην εκπαίδευση και στα μέσα ενημέρωσης.
Στην ταραγμένη αυτή περίοδο, ακόμη και οι εξωτερικές σχέσεις της Τουρκίας προσδιορίζονται από τη στάση κάθε χώρας απέναντι στον Γκιουλέν – κάτι που αφορά όχι μόνο τις ΗΠΑ, όπου ζει ο θεωρούμενος από την τουρκική κυβέρνηση ως υποκινητής του πραξικοπήματος, αλλά και τη Γερμανία, όπου υπάρχουν δεκάδες σχολεία, οργανώσεις, φοιτητικές εστίες και πολιτιστικά κέντρα που ανήκουν στο δίκτυο Γκιουλέν. Το γεγονός ότι κάποιοι από τους εισαγγελείς που καταζητούνται ως ενεργούμενα του Γκιουλέν διέφυγαν στη Γερμανία μετά το πραξικόπημα, έχει προξενήσει σημαντική ενόχληση στην Αγκυρα, που ζητεί από το Βερολίνο την άμεση έκδοσή τους.
Ενα ερώτημα που αξίζει να σημειωθεί είναι σε ποιο βαθμό αυτή η διαμάχη θα επηρεάσει την τήρηση, από την πλευρά της Αγκυρας, της συμφωνίας για τη συγκράτηση των προσφύγων – ιδίως εφόσον το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης που επέβαλε ο Ερντογάν για να εξουδετερώσει τους πραξικοπηματίες και τους πολιτικούς του αντιπάλους είναι διαμετρικά αντίθετο με τα βήματα εκδημοκρατισμού που ζητεί η Ε.Ε. για να ικανοποιήσει το τουρκικό αίτημα απελευθέρωσης της βίζας. Υπενθυμίζεται ότι η Αγκυρα έχει ζητήσει πρόοδο στο θέμα της βίζας ώς τον Οκτώβριο προκειμένου να συνεχίσει να εφαρμόζει τη συμφωνία.
Στο μέτωπο των σχέσεων της Αγκυρας με τις ΗΠΑ, η επιδείνωση είναι ραγδαία. Ο επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στην Εγγύς Ανατολή, στρατηγός Τζότζεφ Βότελ, είπε στο φόρουμ ασφαλείας του Ασπεν ότι κάποιοι από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στον τουρκικό στρατό έχουν φυλακιστεί μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. «Πολλοί από τους συνομιλητές μας έχουν εκδιωχθεί ή συλληφθεί. Αναμφίβολα αυτό θα θέσει εμπόδια στη στρατηγική μας στη Μέση Ανατολή» σημείωσε και ο επικεφαλής των υπηρεσιών Πληροφοριών, Τζέιμς Κλάπερ, σύμφωνα με τη «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ».
Η βάση στο Ιντσιρλίκ
Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες στην Τουρκία (σε λίγο θα υπάρχουν μόνο τέτοιες) βρίθουν από δημοσιεύματα για ευθεία εμπλοκή των ΗΠΑ στην απόπειρα πραξικοπήματος. Το σίγουρο είναι ότι η νατοϊκή βάση Ιντσιρλίκ, στην οποία εδρεύουν 3.000 Αμερικανοί στρατιώτες, ήταν αυτή που χρησιμοποίησαν οι Τούρκοι πραξικοπηματίες και ότι τουλάχιστον τρία από τα πέντε συντάγματα που κινήθηκαν εναντίον του πολιτεύματος ανήκαν στην τουρκική Δύναμη Ταχείας Ανάπτυξης (Rapid Deployable Corps) του ΝΑΤΟ. Η λεπτομέρεια αυτή αναφέρεται στα έγγραφα που δημοσιεύει η βρετανική ερευνητική ιστοσελίδα bellingcat.com, έχοντας μεταφράσει αυτούσιους τους διαλόγους μεταξύ μιας από τις συντονιστικές ομάδες των πραξικοπηματιών, που βρέθηκαν στο κινητό τηλέφωνο ενός από αυτούς.
Οι διάλογοι περιγράφουν την αγωνία των πραξικοπηματιών όταν πέφτουν... στο μποτιλιάρισμα της Κωνσταντινούπολης, τις σαφείς εντολές για πυροβολισμούς στο πλήθος, την αρχική επιτυχία και τη δραματική συνειδητοποίηση ότι από ένα σημείο και μετά, ο κόσμος που είχε συγκεντρωθεί για να αποτρέψει το πραξικόπημα ήταν τόσος που δεν είχε νόημα ούτε να πυροβολήσουν.
Ανεξάρτητα από την ισχύ τους, οι κατηγορίες περί αμερικανικής εμπλοκής παράγουν νέα δεδομένα, όπως έδειξε η οργισμένη διαδήλωση, το βράδυ της Πέμπτης, έξω από τη βάση του Ιντσιρλίκ. Ενώ αυτοί που ζητούσαν το κλείσιμο της βάσης ήταν κατά βάση ισλαμιστές, αυτοί που αποδίδουν το πραξικόπημα στην οργάνωση του Γκιουλέν καταλαμβάνουν ολόκληρο το τουρκικό πολιτικό φάσμα. Την ίδια στιγμή που ο υπόλοιπος κόσμος ψέγει την τουρκική κυβέρνηση για πραξικοπηματικά μέτρα μετά το πραξικόπημα, το ερώτημα στην Τουρκία είναι γιατί ο Ερντογάν άφησε μια τέτοια οργάνωση να διαβρώσει ακόμη και τον τουρκικό στρατό.
