Kathimerini.gr
Συνήθως το πρόβλημα των κυβερνήσεων είναι ότι δεν συγκεντρώνουν τα αναγκαία έσοδα από τους φόρους και πως οι πολίτες δεν πληρώνουν εγκαίρως τα οφειλόμενα. Εντούτοις, στη Σουηδία η κυβέρνηση διαμαρτύρεται για τον ακριβώς αντίθετο λόγο. Οι πολίτες είναι υπέρ το δέον τυπικοί, ενώ συχνά καταβάλλουν και παραπάνω φόρους από τους προβλεπόμενους, επειδή αναμένουν «αποδόσεις» από αυτούς – όταν πληρώνουν επιπλέον φόρους, αυτοί τοκίζονται. Συν τοις άλλοις, δεν έχουν συμφέρον να κρατούν στις τράπεζες τα κεφάλαιά τους, αφού τα επιτόκια είναι αρνητικά. Οπως αναφέρουν σε δημοσίευμά τους οι Financial Times, επιχειρήσεις και πολίτες έχουν αποδυθεί σε αγώνα δρόμου να πληρώσουν τους φόρους τους στο Δημόσιο, προσβλέποντας στις σχετικά γενναιόδωρες «αποδόσεις». Το 2016, βάσει επίσημων στοιχείων, η χώρα εμφάνισε πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της 8,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 4,2 δισ. ευρώ προήλθαν από επιπλέον φόρους. Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει πίσω τα 4,13 εκατ. ευρώ σε όσους εσκεμμένα πλήρωσαν παραπάνω φόρους.
«Θέλω να πληρώσω»
Οσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, η σουηδική κυβέρνηση θέλει να αλλάξει αυτήν την τακτική. Εντούτοις, έρχεται το αρμόδιο γραφείο για το δημόσιο χρέος να παραδεχθεί ότι μπορεί να μη φθάνει η προσπάθεια αυτή. «Δεν νομίζω πως υπάρχει κάτι που θα μπορέσουμε να κάνουμε από εδώ και πέρα», τόνισε ο Μάρτεν Μπγελέρουπ, επικεφαλής του τμήματος οικονομικών προβλέψεων του γραφείου για το δημόσιο χρέος. Πρόκειται, άλλωστε, για τις ανεπιθύμητες και παράπλευρες επιπτώσεις της πολιτικής της Κεντρικής Τράπεζας της Σουηδίας, η οποία επιδιώκει να επανεκκινήσει τον πληθωρισμό. Γι’ αυτό και πριν από δύο χρόνια μείωσε τα επιτόκια σε επίπεδα κάτω του μηδενός. Παράλληλα, σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία, όσα επιπλέον χρήματα υπάρχουν κατατεθειμένα στους ατομικούς κωδικούς πληρωμής των πολιτών έχουν τόκο 0,56% ετησίως. Πολλοί Σουηδοί, μάλιστα, χρησιμοποιούν αυτούς τους κωδικούς ως αυτοσχέδιους καταθετικούς λογαριασμούς.
Το προφανές είναι ότι κάθε κυβέρνηση θα ήταν ικανοποιημένη με πλεόνασμα διπλάσιο του προβλεπομένου, αλλά στην περίπτωση της Σουηδίας έχει και κόστος. Αυτός ο «αθέλητος δανεισμός» της από τους πολίτες θα της κοστίσει 83,7 εκατ. ευρώ περισσότερο το 2016 και το 2017 εν συγκρίσει με τον δανεισμό της στις αγορές. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην περίπτωση της Ελβετίας, με το διογκούμενο πλεόνασμα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η κεντρική τράπεζα της χώρας εισήγαγε τα αρνητικά επιτόκια το 2015.
Μείζον πρόβλημα
Κατά τα λεγόμενα του Ολε Χόλμγκρεν, ανώτατου στελέχους της σκανδιναβικής τράπεζας SEB και αρμόδιου για θέματα στρατηγικής στη Σουηδία, «έχει δημιουργηθεί με αυτήν την κατάσταση πρόβλημα στο γραφείο για το δημόσιο χρέος επειδή δεν μπορούν να εκτιμήσουν πόσο χρόνο θα παραμείνουν τα παραπάνω χρήματα στους κωδικούς πληρωμής – αυτό σημαίνει πως αν γίνει ανάληψη, θα πρέπει να βρουν το ποσόν από άλλη πηγή». Ολα αυτά προσδίδουν και ένα νέο στοιχείο αβεβαιότητας στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της Σουηδίας και της διαδικασίας του δανεισμού της, όπως αναφέρει στους Financial Times o Ολε Χόλμγκρεν.
Πάντως, αυτό που έχει αποφασίσει να κάνει η Στοκχόλμη είναι να καταργήσει τον τόκο στους κωδικούς πληρωμής των φορολογουμένων. Ωστόσο, το γραφείο για το δημόσιο χρέος αναμένει ότι ακόμα και μηδενικό να είναι το επιτόκιο για τον υπερβάλλοντα φόρο, τόσο οι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις θα εξακολουθήσουν να τοποθετούν εκεί τα χρήματά τους αντί για τις τράπεζες. Για του λόγου το αληθές, ο κ. Χόλμγκρεν αναφέρει ότι αρκετές από τις σουηδικές εταιρείες που συναλλάσσονται με την τράπεζα SEB έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι «θα διατηρήσουν στους κωδικούς πληρωμής τους στις οικονομικές υπηρεσίες της Σουηδίας έτι περισσότερους φόρους, από τη στιγμή που αποφασίστηκε να επιβληθεί σε αυτούς το μηδενικό επιτόκιο». Οπως αναφέρουν εν κατακλείδι αναλυτές και οικονομολόγοι, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει το γραφείο δημοσίου χρέους δεν αναμένεται να λυθεί σύντομα.
