Kathimerini.gr
Το να διοικήσει κανείς μια εφημερίδα, έναν ραδιοφωνικό σταθμό ή ένα κανάλι στο Μεξικό συνήθως προϋποθέτει το να στηριχθεί σε έναν και μοναδικό πελάτη που ξοδεύει τεράστια ποσά για τη διαφήμισή του με μια απλή προειδοποίηση: «Δεν σας πληρώνω για να με επικρίνετε». Κι αυτός ο πελάτης δεν είναι άλλος από την κυβέρνηση του Μεξικού.
Ο πρόεδρος Ενρίκε Πένα Νιέτο, όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ της η εφημερίδα «The New York Times», ξοδεύει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από τον κρατικό προϋπολογισμό δημιουργώντας κατ’αυτόν τον τρόπο έναν μηχανισμό ελέγχου πρωτοσέλιδων αλλά και άρθρων ερευνητικής δημοσιογραφίας.
Μάλιστα ο Νιέτο έχει ξεπεράσει όλους τους προκατόχους του, καθώς έχει δαπανήσει σχεδόν δύο δισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία πέντε χρόνια για αυτό τον σκοπό.
Οπως δηλώνουν στελέχη μέσων ενημέρωσης και εκδότες που έχουν συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις με ανθρώπους της κυβέρνησης αλλά και άλλων πολιτικών κομμάτων, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μία και μοναδική προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση είναι ο θετικός τρόπος προβολής των κυβερνητικών χειρισμών.
Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα το τοπίο των μέσων ενημέρωσης στο Μεξικό να διαμορφώνεται σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις απαιτήσεις ομοσπονδιακών αλλά και κρατικών αξιωματούχων, οι οποίοι υπαγορεύουν σε κανάλια, εφημερίδες και περιοδικά τι θα πρέπει και τι δεν θα πρέπει να αναφέρουν. Πολλοί δημοσιογράφοι αναγκάζονται να τροποποιήσουν τα άρθρα τους, ενώ άλλα δημοσιεύματα δεν βλέπουν ποτέ το φως της δημοσιότητας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι τα δύο τρίτα των Μεξικανών δημοσιογράφων παραδέχονται ότι αυτολογοκρίνονται.
Κι ενώ η κυβέρνηση δαπανά τεράστια ποσά για να περάσει τη «γραμμή» που η ίδια επιθυμεί, από την άλλη προχωρά σε περικοπές σε νευραλγικούς τομείς για τη ζωή των πολιτών, όπως είναι η υγεία, η εκπαίδευση και οι κοινωνικές υπηρεσίες. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έδωσε πέρσι περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια για την αυτοπροβολή της, όσα δηλαδή και για το πρόγραμμα υποτροφιών των δημόσιων πανεπιστημίων.
Στο ερώτημα εάν υπάρχουν προοπτικές να αλλάξει ή να βελτιωθεί η κατάσταση, αυτό φαντάζει μάλλον δύσκολο έως αδύνατο, δεδομένου ότι τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης έχουν στηριχθεί σε τέτοιο βαθμό στην κρατική χρηματοδότηση που χωρίς την κυβερνητική στήριξη δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν.
«Πρόκειται για ένα κοινό πρόβλημα στον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά η κατάσταση στο Μεξικό είναι πολύ χειρότερη. Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο το πόσα χρήματα δαπανά η κυβέρνηση», δηλώνει ο Ντέιβιντ Κάγιε, ειδικός αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών για την ελευθερία της έκφρασης.
Από την πλευρά το αρθρογράφος της εφημερίδας «Milenio», Κάρλος Πουιγκ, κάνει λόγο για ένα οικονομικό πρόβλημα. «Το κλασσικό αμερικανικό μοντέλο δεν υπάρχει εδώ», σημειώνει ενώ κάνει αναφορά και στην κατακραυγή που ξέσπασε όταν ανώτατο στέλεχος της κυβέρνησης Νιέτο μετέβη στα γραφεία του εντύπου για να διαμαρτυρηθεί για δημοσίευμα, με αποτέλεσμα το άρθρο να κατέβει από την ιστοσελίδα της εφημερίδας για να ξανανεβεί λίγη ώρα αργότερα με έναν πολύ πιο ήπιο τίτλο.
Ωστόσο, ακόμη και οι αυτονόητες κυβερνητικές παρεμβάσεις είναι συχνά περιττές. Σύμφωνα με τριετή μελέτη Μεξικανών και Αμερικανών ακαδημαϊκών ποσοστό 68% των δημοσιογράφων στο Μεξικό δήλωσαν ότι έχουν αυτό-λογοκριθεί, όχι μόνο για να αποφύγουν τη θανάτωσή τους, αλλά και λόγω της πίεσης που δέχονται από διαφημιστές.
