Του Απόστολου Τομαρά
Έντυπη «Κ» 20/03/2016
Όσο πιο βαθιά προχωρούν οι ανακριτικές έρευνες στο υπό διερεύνηση σκάνδαλο με τα σκουπίδια σε Πάφο και Λάρνακα τόσο έρχονται στην επιφάνεια νέα στοιχεία, τα οποία ξεπερνούν κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις για το εύρος της σήψης και διαφθοράς που φαίνεται να μάστιζαν τη διαχείριση στερεών αποβλήτων σε ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ. Οι ισχυρισμοί του διευθυντικού στελέχους της διαχειρίστριας εταιρείας των δύο σταθμών Ηλέκτωρ, Γιάννη Κοκότση, για μίζες 1,5 εκατ. ευρώ με βάση την εξέλιξη των ερευνών φαίνεται να είναι ψίχουλα μπροστά στον χορό εκατομμυρίων που όπως φαίνεται είχε στηθεί για πάνω από 10 χρόνια πρώτα στην Πάφο και μετέπειτα στη Λάρνακα.
Με τις έρευνες να συνεχίζονται, η εκτίμηση που επικρατεί σε ανακριτικό επίπεδο αλλά και τοπικό στην Πάφο είναι ότι η μεγάλη μπάζα με μίζες αλλά και υπερχρεώσεις συντελέσθηκε τη δεκαετία του 2010, όταν οι συνθήκες της τότε εποχής επέτρεπαν, όπως λέγεται, κάθε είδους συναλλαγές σε ανοικτούς χώρους σε λόμπι ξενοδοχείων εντός και εκτός Κύπρου. Μία πρώτη εκτίμηση του «μαύρου» χρήματος που διακινήθηκε στον χώρο των αποβλήτων το ανεβάζει στα 42 εκατ. ευρώ,11,5 εκατ. ευρώ για τον ΧΥΤΑ Πάφου και 30 εκατ. ευρώ για τον ΧΥΤΥ Λάρνακας.
Πρόκειται για ποσά τα οποία φαίνεται να αποτελούν ως επί το πλείστον προϊόν υπερχρεώσεων για τις ποσότητες σκουπιδιών που έμπαιναν στους δύο σταθμούς. Το άλλο στοιχείο το οποίο διερευνάται και το οποίο, όπως λέγεται, απέφερε τεράστια ποσά ήταν το σύστημα με το οποίο οι δήμοι και οι κοινότητες χρεώνονταν για τα σκουπίδια που μετέφεραν στους δύο σταθμούς. Με βάση στοιχεία που έχουν οι ανακριτές φαίνεται ότι το τέλος αποκομιδής που προνοούσαν οι συμβάσεις σε αρκετές περιπτώσεις διπλασιαζόταν.
Σε ό,τι αφορά στις υπερχρεώσεις, οι ανακριτές έχουν ενώπιόν τους στοιχεία από τον ΧΥΤΥ Κόσιης, που καταδεικνύουν ύποπτες διακυμάνσεις στις ποσότητες που μετέφεραν τα οχήματα, έτσι όπως η διαχειρίστρια εταιρεία χρέωνε δήμους και κοινότητες. Με βάση τις πρώτες έρευνες, η εικόνα που έχει σχηματιστεί στα ανακριτικά γραφεία είναι ότι το υπό διερεύνηση σκάνδαλο με τα σκουπίδια στήθηκε σε τρεις πυλώνες: το πλαίσιο λειτουργίας των χώρων Υγειονομικής Ταφής, τους όρους των συμβάσεων διαχείρισης και τις υπερχρεώσεις.
«Ζαλισμένες» ζυγαριές
Η «Κ» αποκαλύπτει τις ποσότητες που είχαν δηλωθεί από τη διαχειρίστρια εταιρεία του ΧΥΤΑ Πάφου για το έτος 2013, αλλά και στοιχεία καταγγελιών που είχαν διατυπωθεί για τον ΧΥΤΥ Κόσιης για ύποπτες χρεώσεις στις ποσότητες σκουπιδιών. Σε ό,τι αφορά στην Πάφο, σύμφωνα με πληροφορίες μας, τα χρεωστικά της εταιρείας που είναι διαθέσιμα είναι αυτά που αφορούν στις χρονιές από το 2010 και μετέπειτα. Πηγές από τον χώρο της τοπικής Αυτοδιοίκησης μάς λένε ότι έχουν εξαφανισθεί από προσώπου γης οι χρεώσεις που αφορούν στα προηγούμενα χρόνια. Και στους δύο σταθμούς από τα χρεωστικά που έχουμε στην κατοχή μας φαίνεται ότι έχουν εντοπιστεί ύποπτες διακυμάνσεις στο καθαρό απόβαρο τον οχημάτων που μετέφεραν σκουπίδια στους σκυβαλότοπους, διακυμάνσεις που σε κάποιες περιπτώσεις που αφορούν στην Κόσιη ήταν της τάξης των τεσσάρων τόνων.
Να διευκρινίσουμε ότι ο υπολογισμός του όγκου σκουπιδιών που μετέφερε κάθε όχημα γινόταν στη βάση υπολογισμού φορτίου κατά την είσοδο και την έξοδο. Η διαφορά των δύο ζυγισμάτων στα οχήματα έδινε το βάρος που μετέφερε και στη βάση του οποίου η εταιρεία χρέωνε. Όπως φαίνεται από δειγματοληπτικό έλεγχο το 2013 η σταθερή μονάδα ενός οχήματος, που είναι το καθαρό του απόβαρο, είχε μετατραπεί σε «ασανσέρ». Συγκεκριμένα, με βάση έγγραφο το οποίο έχει σταλεί στους ανακριτές και αφορά στον ΧΥΤΥ Κόσιης φαίνεται ότι το απόβαρο του απορριμματοφόρου με αριθμούς εγγραφής KPX 505 που εξυπηρετούσε τον δήμο Αθηένου και την κοινότητα Τρούλλων ξεκινούσε από 11 τόνους και έφθανε μέχρι τους 12,5 τόνους. Οι διαφορές στο καθαρό απόβαρο, όπως φαίνονται και στον σχετικό πίνακα (α) ξεκινούσαν από 130 κιλά και ξεπερνούσαν τα 1.700 κιλά.
Η ίδια εικόνα αποκαλύφθηκε και σε άλλο δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε σε έξι άλλα απορριμματοφόρα που εξυπηρετούσαν την περιοχή Παραλιμνίου-Αγίας Νάπας-Συμπλέγματος Δερύνειας. Και εδώ, όπως φαίνεται στον άλλο σχετικό πίνακα (β) οι διακυμάνσεις στο καθαρό απόβαρο των οχημάτων είναι πέραν του αποδεκτού, που είναι συνήθως 100 με 150 κιλά συν πλην του καθαρού απόβαρου.
Στις διαπιστώσεις του ελέγχου με τα φορτία σκουπιδιών που εισήλθαν στον ΧΥΤΥ Κόσιης καταγράφονται και διαφορές στις ποσότητες που παρελήφθησαν τον Ιούλιο του 2013 σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2013. Επίσης, διαπιστώθηκε, όπως αναφέρεται στο σχετικό σημείωμα, σε αρκετές περιπτώσεις υπέρβαση του μέγιστου επιτρεπόμενου φορτίου των 40 τόνων, το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως τονίζεται, ήταν πέραν και του τεχνικά επιτρεπόμενου φορτίου των 44 τόνων.
Ψάχνουν και στο ΧΥΤΑ
Ύποπτες διακυμάνσεις σε ό,τι αφορά στο καθαρό απόβαρο των απορριμματοφόρων έχουν εντοπιστεί και στον ΧΥΤΑ Πάφου. Η «Κ» έχει στην κατοχή της τα χρεωστικά της διαχειρίστριας εταιρείας για το έτος 2013. Σε αυτά φαίνεται ότι σε αρκετά οχήματα η διακύμανση στο απόβαρο κινείτο μεταξύ 200 κιλών έως και 2 τόνους. Μάλιστα, στις χρώσεις υπάρχει μία ενδεικτική περίπτωση. Πρόκειται για το όχημα με αριθμούς εγγραφής KTF 139, το οποίο παρουσιάζει μεταβαλλόμενο καθαρό απόβαρο που ξεκινά από 10 τόνους και σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνά και τους 14 τόνους.
Με βάση τα επίσημα τεχνικά χαρακτηριστικά του οχήματος ιδιώτη που ήταν μισθωμένο, το καθαρό απόβαρο είναι 7,5 τόνοι. Ακόμα και στο υποθετικό σενάριο προσθήκης επιπρόσθετου εξοπλισμού για τη συγκομιδή σκουπιδιών, οι αποκλίσεις είναι μεγάλες και ύποπτες και δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Ένα άλλο στοιχείο που προκύπτει από τη μελέτη των φορτίων που δηλώθηκαν για το 2013 είναι ότι σε μερικές περιπτώσεις το ίδιο όχημα εμφανίζεται να κάνει και δεύτερη είσοδο στον ΧΥΤΑ Πάφου, σε σύντομο χρόνο από την πρώτη έξοδό του από τον σταθμό.
Τα στοιχεία αυτά, καθώς και άλλα που υπάρχουν, θα ταυτοποιηθούν τις επόμενες μέρες από ειδικούς των Δημοσίων Έργων, οι οποίοι θα μετρήσουν τις ποσότητες σκουπιδιών που έχουν μεταφερθεί στον ΧΥΤΑ και στη συνέχεια θα τις ελέγξουν με τις λίστες που χρέωνε η διαχειρίστρια εταιρεία. Ωστόσο, με βάση στοιχεία που έχουν στην Πάφο, τα τελευταία 10 χρόνια στο ΧΥΤΑ δηλώθηκε ότι τοποθετήθηκαν 710 χιλιάδες τόνοι σκουπιδιών, 130 χιλιάδες τόνοι περισσότεροι από τις πρώτες εκτιμήσεις που υπάρχουν, με βάση την εικόνα των τριών χώρων ταφής τους.
Πλήρωναν τα σκουπίδια «χρυσάφι»
Οι χρεώσεις αποκομιδής και διαχείρισης των σκουπιδιών είναι το άλλο μελανό σημείο, το οποίο «ξεσκονίζεται» από τους ανακριτές. Εδώ υπάρχουν εύλογες υποψίες, οι οποίες έχουν διατυπωθεί και επισήμως στους ανακριτές, ότι το σύστημα που εφαρμοζόταν για υπολογισμό χρέωσης των σκουπιδιών ανά τόνο εκτόξευε την τιμή συμβολαίου στα ύψη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα όπως μας ελέχθη, στον ΧΥΤΥ Κόσιης υπήρχε μήνας όπου ο τόνος τα σκουπίδια από 57 ευρώ ανέβηκε στα 120 ευρώ, ενώ στον ΧΥΤΑ από 16 ευρώ τον τόνο πήγε στα 34 ευρώ τον τόνο.
Σε αυτό το κομμάτι οι έρευνες επικεντρώνονται στη Φόρμουλα Μεταβλητότητας των Τιμών (VOP), η οποία υπάρχουν ισχυρισμοί ότι είχε πειραχθεί με αποτέλεσμα να φουσκώνει την τιμή. Όπως μας διευκρινίστηκε, η συγκεκριμένη Φόρμουλα λάμβανε υπόψη μεταβλητά δεδομένα όπως είναι το καύσιμο, η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, το εργατικό κόστος και άλλα.
Το παζλ του κεφαλαίου Σκουπίδια συμπληρώνει ο τρόπος ανάθεσης των συμβάσεων διαχείρισης των σταθμών. Πέρα από όσα έχουν καταγγελθεί για φωτογραφικούς όρους υπέρ της Ηλέκτωρ, οι ανακριτές έχουν κατάθεση ότι οι άλλες δύο προσφορές που απερρίφθησαν ήταν κατά 50 εκατ. ευρώ φθηνότερες.
