Kathimerini.com.cy
Τα χρόνια που προηγήθηκαν του ναυαγίου της κυπριακής οικονομίας, πριν την… επισημοποίηση του 2013, περιγράφονται συχνά πυκνά ως χρόνια των παχιών αγελάδων, όπου το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας, δεν ασκούσε -ούτε και υφίστατο- εποπτεία τέτοια ώστε να δρα προληπτικά προς τους επιχειρηματίες και προς την παροχή δανείων. Οι υπεραγορές Ορφανίδη και τα mall ήταν, talk of the town, με τον επιχειρηματία να έχει δει πρώτος το κενό που υπήρχε στη συγκεκριμένη αγορά. Είναι ενδεικτικό ότι δημοσιεύματα του 2010, θέλοντας να χαρτογραφήσουν το επιχειρηματικό γίγνεσθαι της Κύπρου, αναφέρονταν στον Χρήστο Ορφανίδη και στην "Ορφανίδης Δημόσια Εταιρεία Λτδ" ως τη μεγαλύτερη αλυσίδα υπεραγορών στην Κύπρο, με 20 καταστήματα και τρία εμπορικά κέντρα. Καθόλου άσχημα για έναν αυτοδημιούργητο επιχειρηματία.
Η αρχή
Όλα ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1980 στη Λάρνακα. Εκεί, ο απόφοιτος της Σχολής Μιτσή, Χρήστος Ορφανίδης, μετρώντας ήδη χρόνια στο χώρο του λιανικού εμπορίου, κάνει το μεγάλο «μπαμ», με το άνοιγμα της πρώτης υπεραγοράς. Ο ίδιος σε συνέντευξή του σε κυπριακά ΜΜΕ συνήθιζε να αναπολεί την εποχή εκείνη, και την αθωότητα της με έναν τρόπο, ανακαλώντας και το δικό του προσωπικό τρέξιμο ώστε να λειτουργούν όλα άψογα, έστω κι αν είχε ήδη κάνει το βήμα παραπάνω. «Από ταμίας μέχρι πωλητής. Από λογιστής μέχρι marketing manager», συνήθιζε να λέει περιγράφοντας ο ίδιος το ρυθμό της δουλειάς του, αλλά και του προσφερόμενου προϊόντος, κάτι πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της εποχής, που είχε συγκεκριμένα αποτελέσματα.
Όπως θυμούνται άνθρωποι τότε, οι ουρές έξω από την πρώτη υπεραγορά ήταν άνευ προηγουμένου. Παράλληλη ήταν και η τόνωση στην αγορά εργασίας της χώρας, εφόσον η επέκταση που ερχόταν χρονιά με τη χρονιά, είχε ως αποτέλεσμα να συμπεριλαμβάνεται μέχρι και το 2010 στους μεγαλύτερους εργοδότες στην Κύπρο. Παράλληλα όμως αυξάνονταν και οι οφειλές στην τράπεζα και δη στη Λαϊκή εφόσον από εκεί προερχόταν η βασική του χρηματοδότηση. Έτσι, το 2011 η εταιρεία έχει παρουσία σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου και λειτουργεί 29 υπεραγορές, 11 Orphanides Supermarket και 18 Orphanides Express. Επίσης, λειτουργεί τρία εµπορικά κέντρα (Shopping Malls) σε Λευκωσία, Λεµεσό και Πάφο. Τα προαναφερόμενα θα ήταν θετικά για έναν επιχειρηματία και την αυτοκρατορία του, αν αυτή ήταν ικανή να ανταπεξέλθει και στις οφειλές παράλληλα, που είχαν ήδη ξεκινήσει να στοιβάζονται.
Το βουνό των οφειλών
Οι οφειλές της εταιρείας εκτοξεύτηκαν από 159 εκατ., ευρώ στο τέλος του 2007 σε 269 εκατ., ευρώ στο τέλος του 2011. Για την ίδια χρονιά εξέδωσε προκαταρκτικά αποτελέσματα, στα οποία έκανε αναφορά για ζημιές 3.65 εκ ευρώ. Τραπεζικές πηγές της εποχής έλεγαν στον Τύπο πως κύρια αιτία αυτών, δεν ήταν ούτε οι επιπρόσθετες προβλέψεις ούτε και τα τραπεζικά αξιόγραφα, αλλά τα ίδια τα ανοίγματα της επιχείρησης που είχαν γίνει τα προηγούμενα χρόνια.
Το τι κόστος είχε ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του ίδιου του Χρήστου Ορφανίδη που δεν άφηνε τίποτα να περάσει αν δεν το είχε εγκρίνει πρώτα ο ίδιος, παράγοντες της αγοράς το επικαλούνταν αλλά δεν μπορούσαν να το προσμετρήσουν. Έτσι, ο πρόεδρος της εταιρείας διατηρεί την αμοιβή του στις 422.000, υποθηκεύει για 25 και πλέον εκατομμύρια ακίνητη περιουσία, και η ίδια η εταιρεία αρχές Χριστουγέννων του 2011 δεν έχει ρευστό διαθέσιμο για την αγορά κρέατος. Ήταν το πρώτο και μεγαλύτερο καμπανάκι στην κυπριακή αγορά του λιανικού εμπορίου.
Η συνέχεια
Τα χρέη με παρατραβήγματα και δάνεια, όταν πια η Λαϊκή τράβηξε την πρίζα της χρηματοδότησης και αποδείχτηκε πόσο γυμνός ήταν ο βασιλιάς, μιλούσαν από μόνα τους. Πάνω από 70εκατ., ευρώ στη Λαϊκή, 21εκατ., ευρώ στην Τράπεζα Κύπρου, 16,5εκατ., ευρώ στην Πειραιώς, σχεδόν 7 στην Τράπεζα Αναπτύξεως, 4,2εκατ., στη Universal Savings, 2,2 ΣΠΙ, και 919.000 στην IBL. Αρχές του 2012 έγιναν και οι πρώτες εκτιμήσεις για τα συνολικά περιουσιακά της εταιρείας που έφταναν τα 245εκατ., ευρώ, ακίνητη περιουσία, αξία υπεραγορών κτλ. Όλα είχαν πάρει πια το δρόμο τους, και η κυπριακή οικονομία καθώς και το τραπεζικό σύστημα της χώρας, η Λαϊκή συγκεκριμένα, ο βασικός αιμοδότης του Ορφανίδη, το δικό της.
Τα υπόλοιπα
Άνθρωποι της αγοράς είπαν κατά το παρελθόν πως ένα από τα σημεία που έβαζε μπροστά ο Ορφανίδης ήταν το ίδιο το όνομα και το εκτόπισμά του. Ήταν αυτό που του επέτρεψε να έχει ανοίγματα σε προμηθευτές από χιλιάδες ευρώ μέχρι ορισμένων εκατομμυρίων; Ότι τέτοια ονόματα δεν χάνονται; Η αυταπάτη αυτή κινείται στις παρυφές του ότι και οι τράπεζες δεν χάνονται. Ήταν η έκρηξη στο Μαρί; Επιχείρημα που ακούστηκε πολλάκις ως προς τον επηρεασμό στο καλάθι της νοικοκυράς. Η έκρηξη δεν είχε σχέση με τον τρόπο που η εταιρεία αποφάσιζε να επεκταθεί, το επιχειρηματικό της μοντέλο, που βρήκε τραπεζική υποστήριξη. Αυτό υποστηρίζουν άνθρωποι που ήξεραν πολλά από νωρίς.
Τα δάνεια για την αγορά ακινήτων, μια άλλη απάντηση που θα μπορούσε να "δείχνει' προς την πηγή όλων των προβλημάτων. Αυτή όμως δεν είναι μόνο μια.
Αν μένει λοιπόν μέσα στις γνώμες, τις δικαστικές εξελίξεις και τις αποφάσεις, ένα δεδομένο πέραν των προαναφερομένων και των σημερινών εξελίξεων γύρω από τον συγκεκριμένο επιχειρηματία, είναι πως σίγουρα άλλαξε δις το λιανικό στην Κύπρο. Μια με όσα έκανε κατά την παρουσία του και μια με τα όσα άφησε πίσω της, η απουσία του.
