Του Απόστολου Τομαρά
Από τις πιο σημαντικές συναντήσεις των Υπουργών Ενέργειας της τριμερούς Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ θεωρείται αυτή των Αθηνών μιας και η ατζέντα περιλαμβάνει δυο καυτά θέματα πάνω στα οποία εδράζεται η στρατηγική συνεργασία που έχουν συνάψει οι τρείς χώρες στα θέματα ενέργειας.
Ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, ο Πάνος Σκουρλέτης, Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας, καθώς και ο Υπουργός Υποδομών, Ενέργειας και Υδάτων του Ισραήλ Yuval Steinitz καλούνται να βγάλουν από τον πάγο το φιλόδοξο έργο με το οποίο η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί ενεργειακή δεξαμενή της Ευρώπης αλλά και το άλλο το οποίο θα κάνει πραγματικότητα την ηλεκτρική σύνδεση Κύπρου, Ισραήλ με τα ευρωπαϊκά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας μέσω Ελλάδας.
Δυο έργα άκρως σημαντικά που υλοποιούν το στόχο που έχει τεθεί από την Κομισιόν για Ενεργειακή Ασφάλεια, Αλληλεγγύη και Αμοιβαία Εμπιστοσύνη και εγκρίθηκε τον Μάιο του 2014. Στην τριμερή των Αθηνών οι τρεις υπουργοί ουσιαστικά καλούνται να υλοποιήσουν τις αποφάσεις στις οποίες κατέληξε η τριμερής της Λευκωσίας σε επίπεδο ηγετών αρχές του 2016. Σύμφωνα με πληροφορίες από την ελληνική πρωτεύουσα, τα δυο έργα είναι στην κορυφή της ατζέντας με την ελληνική πλευρά να επιδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να βγουν από την ναφθαλίνη, κάτι που, όπως εκτιμάται, θα αναβαθμίσει τον γεωστρατηγικό ρόλο της χώρας στην περιοχή μιας και θα αποτελέσει γέφυρα η οποία θα ενώσει την Ανατολική Μεσόγειο με τις ενεργειακές αγορές της Ευρώπης. Ωστόσο, οι άλλοι δυο εταίροι της τριμερούς φαίνεται να έχουν στην φαρέτρα τους και άλλες επιλογές ιδιαίτερα μετά τις επιλογές που διανοίγονται προς την πλευρά της Αιγύπτου.
Με plan B’ η Κύπρος
Πηγές που παρακολουθούν στενά τα νέα δεδομένα, που δημιουργούνται στα ενεργειακά της περιοχής, σε συνάρτηση πάντα με τις συμμαχίες που αναπτύσσονται σε πολιτικό επίπεδο έλεγαν στην «Κ» ότι η Λευκωσία σαφώς βρίσκεται σε πιο άνετη θέση, από πλευράς επιλογών, σε σχέση πάντα με τους αρχικούς σχεδιασμούς σύναψης συνεργασιών. Οι ίδιες πηγές μας υποδείκνυαν ότι από την εποχή που ο αγωγός προς Ελλάδα αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της συμμαχίας των τριών χωρών η ενεργειακή πραγματικότητα φαίνεται να τον ξεπερνά. Η μεγάλη ανακάλυψη εντός της Αιγυπτιακής ΑΟΖ, ο τρίτος γύρος αδειοδότησης στην κυπριακή ΑΟΖ με την παρουσία ενεργειακών κολοσσών αλλά και η διαφαινόμενη προοπτική συνεργασίας Ισραήλ – Αιγύπτου δημιουργούν φυγόκεντρες τάσεις αλλαγής πλεύσης.
Ένα άλλο στοιχείο που αποδυναμώνει τον αγωγό προς τον ελλαδικό χώρο είναι η πολυπλοκότητα του έργου, κάτι που υποστηρίζεται ανοιχτά από τεχνοκράτες αλλά και χαμηλόφωνα σε πολιτικό επίπεδο. Η υπογραφή πρόσφατα της πρώτης διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου δείχνει εν μέρει τον προσανατολισμό που γίνεται στην Λευκωσία.
Η συμφωνία, η οποία δεν είναι η βασική για την εμπορική εκμετάλλευση των κυπριακών κοιτασμάτων ΦΑ, περισσότερο αποσκοπεί να δημιουργήσει επενδυτικό κλίμα ηρεμίας για τα έργα υποδομής που θα γίνουν και έχουν ως κατεύθυνση την Αίγυπτο και τις εκεί υποδομές. Ενδεικτικά είναι τα όσα είπε δημοσίως ο Γιώργος Λακκοτρύπης καλωσορίζοντας στην Κύπρο την Υπουργό Ενέργειας της Βουλγαρίας Τemenuzhka Petkova. Ο προσανατολισμός στα ενεργειακά παραμένει ευρωπαϊκός από την διαφορετική οδό, όμως.
Μια από τις επιλογές που φαίνεται να υπάρχουν είναι η διοχέτευση του κυπριακού ΦΑ στις αγορές της Ευρώπης μέσω των δυο τερματικών υγροποίησης της Αιγύπτου του τερματικού αποϋπογροποίησης της Αλεξανδρούπολης και από εκεί διοχέτευση μέσω του αγωγού Ελλάδας – Βουλγαρίας προς την υπόλοιπη Ευρώπη. «Είναι ακόμη μια από τις επιλογές που εξετάζεται και γίνεται πιο συγκεκριμένη και η επιλογή αυτού του διαδρόμου διότι για μας δεν είναι μόνο σημαντικό η Ευρώπη να διαφοροποιήσει τις ενεργειακές της πηγές, αλλά να διαφοροποιήσει και τις ενεργειακές της διαδρομές. Και προς αυτήν την κατεύθυνση εργάζονται και οι τεχνικές συζητήσεις που θα αρχίσουν σήμερα». Η άλλη επιλογή είναι αυτή του αγωγού East Med ο οποίος όπως είπε εξετάζεται τεχνοοικονομικά.
Ποντάρει στην ΕΕ η Αθήνα
Με τους σχεδιασμούς σε θέματα υδρογονανθράκων να κινούνται με νωχελικούς ρυθμούς η Αθήνα θεωρεί τα έργα Κοινού Ενδιαφέροντος ως μια χρυσή ευκαιρία να ενισχύσει το ενεργειακό της ισοζύγιο σε όλους τους τομείς. Ένας αγωγός από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη, αλλά και το καλώδιο από το Ισραήλ μέσω Κύπρου στον ελλαδικό χώρο πέρα από τα οικονομικά οφέλη θα δώσει πολιτικούς πόντους στην Αθήνα. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που η ελληνική κυβέρνηση «καίγεται» για ξεπάγωμα των έργων είναι ότι μέσω του καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας θα γίνει πραγματικότητα η ηλεκτρική διασύνδεση των δικτύων της Κρήτης με την Ηπειρωτική Ελλάδα. Έργο που σε σχέση με τον αγωγό δεν φαντάζει ανέφικτο. Στην σύναξη της τριμερούς στην Αθήνα η ελληνική πλευρά θα επιμείνει ότι ο αγωγός είναι εφικτό έργο παρουσιάζοντας μελέτες που λέγεται ότι έχουν γίνει.
Η ελληνική πλευρά, όπως όλα δείχνουν, θα παίξει και το χαρτί της ΕΕ. Τα έργα, όπως αναφέρεται και στην έκθεση της ΡΑΕΚ για το έτος 2015, θα επιτρέψουν τη σταδιακή οικοδόμηση της Ενεργειακής Ένωσης με την ολοκλήρωση των ενεργειακών αγορών στην Ευρώπη με τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και τις διαδρομές μεταφοράς ενέργειας. Επιπλέον, τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ), ανάμεσα σε αυτά ο αγωγός και το καλώδιο, που εγκρίθηκαν θα συμβάλουν στον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης ορισμένων κρατών μελών ανάμεσά τους η Ελλάδα και η Κύπρος.
Το Ισραήλ παρακολουθεί
Φραστικά το Τελ Αβίβ φαίνεται να υποστηρίζει τον East Med, ωστόσο και εδώ οι παράπλευρες απόψεις που ακούγονται δείχνουν προς πλευρά Τουρκίας, ιδιαίτερα μετά την αποκατάσταση των σχέσεων Άγκυρας – Τελ Αβίβ, και προς Αίγυπτο. Μια συμφωνία που ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες για πώληση ΦΑ από το Λεβιάθαν προς της Εθνική Εταιρεία της Ιορδανίας σίγουρα δεν ενισχύει την προοπτική υλοποίησης του αγωγού, μιας και ένα έργο αυτού τους μεγέθους, όπως υποστηρίζεται, πέραν των άλλων απαιτεί την υποστήριξη μεγάλων ποσοτήτων από την δεξαμενή της Ανατολικής Μεσογείου. Στα μείον θα πρέπει να υπολογισθεί ότι και η Κύπρος βρίσκεται σε διαβουλεύσεις με την Αίγυπτο για πώληση ποσοτήτων ΦΑ από το κοίτασμα «Αφροδίτη»
Το προφίλ του East Med και του καλωδίου
Ο αγωγός προς τον ελλαδικό χώρο, σύμφωνα με τα όσα μεταδίδονται από την Αθήνα τα τελευταία εικοσιτετράωρα, σχεδιάζεται να μεταφέρει έως και 16 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ιταλία μέσω Ελλάδας. Για την υλοποίηση του έργου θα απαιτηθεί η κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού 200 χλμ. από την Ισραηλινή ΑΟΖ μέχρι το Βασιλικό, δεύτερον 700 χλμ. υποθαλάσσιου αγωγού μέχρι την Κρήτη, τρίτον σύνδεση της Κρήτης με Πελοπόννησο με αγωγό μήκους 400 χλμ και τέταρτον άλλα 600 χλμ αγωγού προς την Ηπειρωτική Ελλάδα και Θεσπρωτία. Για το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας, γνωστό ως EuroAsia Interconnector, απαιτείται η πόντιση καλωδίου 870 χιλιομέτρων που αναμένεται να ξεκινήσει το 2017.
Το έργο θα συνδέσει ηλεκτρικά την Χαδέρα (Ισραήλ) με το Βασιλικό (Κύπρος). Από εκεί θα καταλήξει στην Κορακιά (Κρήτη), και εσωτερική ηλεκτρική γραμμή μεταξύ Κορακιάς, Κρήτης και περιοχής Αττικής. Το καλώδιο που θα ενώνει την Μέση Ανατολή με την Ευρώπη ήταν ένα από τα θέματα στα οποία επικεντρώθηκε η σύναξη της τριμερούς Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ στην Λευκωσία αρχές του 2016. Ωστόσο, και εδώ όπως λέγεται από τεχνοκράτες της ΡΑΕΚ δεν έχει παρουσιαστεί τεχνική και οικονομική μελέτη του έργου.
