Το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο που περίμεναν οι τράπεζες και ειδικά η Τράπεζα Κύπρου σε σχέση με τον χειρισμό των ακινήτων που έρχονται στην κατοχή τους, μέσω ανταλλαγής τους με χρέος, βρίσκεται μετά από πολλούς μήνες αναμονής ενώπιον της Βουλής.
Είχε προηγηθεί η έγκρισή του από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 25 Νοεμβρίου και προηγουμένως είχε δοθεί η θετική συγκατάθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας. Με το τροποποιητικό νομοσχέδιο ουσιαστικά λύνονται τα χέρια των τραπεζών σε σχέση με τις δυνατότητες αξιοποίησης ακινήτων που πέρασαν στην κατοχή τους λόγω ανταλλαγής τους με χρέος.
Το νομοσχέδιο προβλέπει και για τον χειρισμό μετοχικού κεφαλαίου που αποκτούν οι τράπεζες σε επιχειρήσεις και πάλι λόγω διευθέτησης χρέους (debt to equity). Το τροποποιητικό νομοσχέδιο έρχεται να προσθέσει αρκετές χαλαρώσεις στο τι δικαιούνται και στο τι δεν δικαιούνται να κάνουν οι τράπεζες, δίδοντας ουσιαστικά αρκετές περισσότερες επιλογές από απλώς να πωλήσουν τα περιουσιακά στοιχεία.
Οι σχετικές αλλαγές εμπίπτουν στο άρθρο 14 του περί τραπεζικών εργασιών νόμο τον οποίο αποτελούνταν μόνο από δύο άρθρα μέχρι σήμερα και το οποίο θα διαφοροποιηθεί σημαντικά.
Κατ΄ αρχήν, το πρώτο εδάφιο, αντικαθίσταται πλήρως και προτείνεται να ισχύει το εξής: «(1) Τηρουμένου του εδαφίου (3) του άρθρου 46 και τηρουμένων των εδαφίων (1Α) έως (1Γ) του παρόντος άρθρου, απαγορεύεται σε ΑΠΙ να ασκεί για ίδιο λογαριασμό ή με προμήθεια εμπορική δραστηριότητα, εκτός εάν η εν λόγω δραστηριότητα περιλαμβάνεται στις δραστηριότητες που περιγράφονται στο Παράρτημα ΙV του παρόντος Νόμου ή εκτός εάν η εν λόγω δραστηριότητα συνιστά επιχείρηση παροχής επικουρικών υπηρεσιών όπως ορίζεται στο Άρθρο 4, παράγραφος 1, σημείο 18), του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013».
Στη συνέχεια ξεκαθαρίζεται πως τράπεζα που μετά από διαδικασία διακανονισμού οφειλών βρέθηκε να κατέχει ακίνητη ιδιοκτησία ή μετοχικό κεφάλαιο άλλης εταιρείας επιτρέπεται να προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες.
Αυτές περιλαμβάνουν οποιεσδήποτε απαραίτητες εργασίες συντήρησης, κάτι που εφαρμοζόταν και προηγουμένως αλλά για περιορισμένης έκτασης εργασίες. Θα επιτρέπετε επίσης να ενοικιάζει το ακίνητο ή την επιχείρηση σε τρίτους, νοουμένου ότι η ενοικίαση δεν θα μειώνει τη δυνατότητα πώλησης του ακινήτου ή της επιχείρησης.
Τέλος, εάν μία τράπεζα έχει προχωρήσει σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες για πώληση του ακινήτου αλλά αυτές απέβησαν άκαρπες, θα μπορεί να προχωρά στην ολοκλήρωση ημιτελών έργων ή άλλη ανάπτυξη του ακινήτου προκειμένου αυτό να καταστεί εμπορεύσιμο βάσει σχετικής μελέτης βιωσιμότητας. Στην ιστοσελίδα της REMU της Τράπεζας Κύπρου, για παράδειγμα, διατίθενται προς πώληση αρκετές μη ολοκληρωμένες οικοδομές.
Με βάση τη νέα διαδικασία, εάν δεν γίνει κατορθωτό να πωληθούν, η τράπεζα θα μπορεί να διορίσει εργολάβους για να ολοκληρώσουν το έργο εάν διαφανεί πως κάτι τέτοιο θα αυξήσει την εμπορευσιμότητά του.
Υπενθυμίζεται πως στον ίδιο νόμο περιλαμβάνεται και σχετική πρόνοια σε σχέση με τα δικαιώματα και τους περιορισμούς των τραπεζών να κατέχουν ή να αποκτούν ακίνητη περιουσία. Η απαγόρευση είναι πλήρης, με δύο μόνο εξαιρέσεις.
Εφόσον απαιτείται για την αντιμετώπιση τρεχουσών αναγκών σχετικά με τη διεξαγωγή των εργασιών του ιδρύματος ή για σκοπούς παροχής διευκολύνσεων ψυχαγωγίας στο προσωπικό της ή με την προηγούμενη γραπτή έγκριση της Κεντρικής Τράπεζας για σκοπούς δημιουργίας πολιτιστικού κέντρου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Επιτρέπεται, επίσης, εφόσον η ιδιοκτησία αποκτάται κατ' ακολουθία διαδικασίας εκποιήσεως ακινήτου για είσπραξη οφειλής ή για διακανονισμό οφειλών.
Σε τέτοια περίπτωση, βέβαια, τίθεται ως όρος ότι το ακίνητο θα εκποιηθεί από την τράπεζα το ταχύτερο δυνατό και οπωσδήποτε εντός τριών ετών εκτός αν η Κεντρική Τράπεζα παρατείνει την προθεσμία των τριών ετών, αν κρίνει σκόπιμο ότι μια τέτοια παράταση είναι καθ' όλα δικαιολογημένη λόγω εξαιρετικών περιστάσεων.
Με τα δεδομένα όπως έχουν σήμερα και με τη στρατηγική που αποφασίστηκε να ακολουθηθεί για αντιμετώπιση του ζητήματος των προβληματικών δανείων, θεωρείται βέβαιο πως οι τράπεζες δεν θα μπορέσουν να πωλήσουν όλα τα ακίνητά τους μέσα σε μία τριετία. Πρέπει να θεωρείται επίσης βέβαιο, πως και η Κεντρική δεν θα έχει ένσταση ώστε στις πλείστες των περιπτώσεων να παραχωρείται πίστωση χρόνου.
Άλλωστε, είναι γνωστό πως η ζήτηση είναι περιορισμένη και ήδη υπάρχει στην αγορά σημαντικός αριθμός αδιάθετων ακινήτων. Με δεδομένο ότι τα ακίνητα, υπό την ιδιότητά τους ως εξασφαλίσεις των τραπεζών, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στους εποπτικούς ελέγχους της ΕΚΤ και στα κεφάλαια που ζητά από τις τράπεζες, εκτιμάται πως δεν θα επιχειρηθούν κινήσεις που να επηρεάζουν την αξία τους.
Διευθυντή ή εκκαθαριστή
Νέα πρόνοια που γίνεται εισήγηση να προστεθεί στο νόμο, προβλέπει πως πιστωτικό ίδρυμα που, κατ’ ακολουθία διαδικασίας διακανονισμού οφειλών προς αυτό, αποκτά μετοχικό κεφάλαιο εταιρείας, επιτρέπεται να διορίσει είτε παραλήπτη/διευθυντή, προκειμένου να προβεί στην εκκαθάριση της εταιρείας, ή να διορίσει διευθυντή προκειμένου να διαχειρίζεται την εταιρεία με σκοπό την διατήρηση της αξίας της μέχρι την εκποίησή της.
Όπως και στην περίπτωση των ακινήτων, έτσι και για τις περιπτώσεις απόκτησης μετοχικού κεφαλαίου άλλης εταιρείας που αποκτήθηκε από πιστωτικό ίδρυμα κατά το διακανονισμό οφειλών προβλέπεται όπως αυτό διατίθεται το αργότερο εντός τριών ετών από την ημερομηνία απόκτησής του εκτός αν, κατόπιν εμπεριστατωμένης αίτησης του πιστωτικού ιδρύματος, η Κεντρική Τράπεζα κρίνει σκόπιμο να παρατείνει την προθεσμία των τριών ετών λόγω εξαιρετικών περιστάσεων.
Συμμόρφωση με τήρηση των ορίων
Αξίζει να σημειωθεί πως η προτεινόμενη νομοθεσία περιλαμβάνει κι άλλες τροποποιήσεις. Μία από αυτές, έχει στόχο το περαιτέρω ξεκαθάρισμα του ζητήματος παραχώρησης δανείων σε μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.
Σύμφωνα με το νόμο, τα συνολικά δάνεια χωρίς εξασφάλιση προς μέλη του Δ.Σ. δεν πρέπει να υπερβαίνουν κατά το μέγιστο, το 1% των ιδίων κεφαλαίων. Επίσης, τα ατομικά ανοίγματα μελών του Δ. Σ. δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 500 χιλ. ευρώ. Με την τροποποίηση της νομοθεσίας, αναφέρεται πως όποτε σε μία τράπεζα παρουσιάζεται υπέρβαση των ορίων, αυτή οφείλει όπως εντός δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία έναρξης του νόμου, να ενημερώσει σχετικά την Κεντρική Τράπεζα υποβάλλοντας χρονοδιάγραμμα συμμόρφωσης.
Η Κεντρική Τράπεζα, με τη σειρά της, οφείλει όπως θέσει χρονικά όρια ή άλλους όρους όπως ήθελε κρίνει σκόπιμους για θεραπεία της κατάστασης και η μέγιστη περίοδος για θεραπεία της κατάστασης δεν μπορεί να υπερβαίνει τo ένα έτος από την ημερομηνία της έναρξης της ισχύος του περί Εργασιών Πιστωτικών Ιδρυμάτων νόμου.
Αρκετές προτεινόμενες αλλαγές είναι εναρμονιστικές ενώ ρυθμίζονται επίσης θέματα άρσης τραπεζικού απορρήτου και σε σχέση με την εξυγίανση και ανάκαμψη πιστωτικών ιδρυμάτων.
