Του Απόστολου Τομαρά
Πενήντα χρόνια μετά την έναρξη των διαδικασιών για εισαγωγή ενός Σχεδίου Δημόσιας Υγείας και οι δυσοίωνες προβλέψεις που ακολουθούν το φιλόδοξο εγχείρημα κάθε υπουργού Υγείας συνεχίζουν να το κατατρέχουν. Το 2017 σκιαγραφείται ως κρίσιμη χρονιά για την υλοποίηση ενός προγράμματος που ενώ τυγχάνει καθολικής αποδοχής παραμένει χαμένο μέσα στις διαδικασίες εφαρμογής του. Η πολιτική βούληση της κυβέρνησης Αναστασιάδη να δώσει ώθηση στο Γενικό Σχέδιο Υγείας (ΓεΣΥ) συναντά σθεναρές αντιστάσεις επί του εδάφους παρά την ετοιμασία του νομοθετικού πλαισίου η τύχη του οποίου θα κριθεί στην Ολομέλεια της βουλής τους πρώτους μήνες του 2017.
Και ενώ στην κορυφή οι σχεδιασμοί προχωρούν στην βάση της απόφασης του Προεδρικού το περασμένου καλοκαιριού δεν συμβαίνει το ίδιο με τους φορείς και κοινωνικές ομάδες που θα κληθούν να υλοποιήσουν το ΓεΣΥ. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί είναι η σύρραξη που έχει προκληθεί από μια μελέτη που εκπονείται για λογαριασμό του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) την στιγμή που τα δυο νομοσχέδια που θα ρυθμίζουν την εισαγωγή του ΓεΣΥ βρίσκονται στη βουλή για νομοτεχνικό έλεγχο. Η μελέτη του ΠΙΣ ουσιαστικά αποτελεί την εμπεριστατωμένη τοποθέτηση του ιατρικού κόσμου στις νομοθετικές πρόνοιες καταγράφοντας τις απόψεις όλων των φορέων που έχουν σχέση με το ΓεΣΥ. Την ίδια ώρα τραγική παρουσιάζεται η εικόνα που επικρατεί στα δημόσια νοσηλευτήρια με την φυγή ιατρών προς τον ιδιωτικό τομέα. Ένα φαινόμενο το οποίο εάν δεν αντιμετωπισθεί εγκαίρως θα προκαλέσει όπως υποστηρίζεται σοβαρό λειτουργικό πρόβλημα.
ΠΙΣ: Δεν θα αγνοηθούν οι γιατροί
Η μελέτη που προκαλεί δημόσια αντιπαράθεση διενεργείται από την Deloitte για λογαριασμό του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) και θα έχει ολοκληρωθεί τέλος Ιανουαρίου.
Με βάση ανεπίσημα στοιχεία η μελέτη φαίνεται να ανεβάζει το κόστος του ΓεΣΥ στο 12% με 13% του Ακαθάριστου
Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Με βάση την εικόνα που έχει ο ΠΙΣ η Κύπρος σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει το υψηλότερο ποσοστό άμεσων πληρωμών από τους ίδιους τους ασθενείς – 46% περίπου των συνολικών δαπανών έναντι του μέσου όρου της Ε.Ε. που είναι 15,8% και το χαμηλότερο ποσοστό δαπανών στην Ε.Ε. με 46% έναντι 76%. Μια πρώτη γεύση της επίμαχης μελέτης θα πάρει ο ΠΙΣ την ερχόμενη εβδομάδα στον οποίο, όπως πληροφορούμαστε, θα παρουσιαστεί.
Ο Ιατρικός Σύλλογος που στην παρούσα φάση φαίνεται να βγαίνει μπροστά μέσω της μελέτης θα επιχειρήσει να καταθέσει τις δικές του εισηγήσεις σε όλο το νομοθετικό φάσμα που αφορά αποκλειστικά την εφαρμογή του ΓεΣΥ.
Η μελέτη τα αποτελέσματα της οποίας θα δημοσιοποιηθούν θα είναι μια καταγραφή όλων των απόψεων των φορέων που έχουν εμπλοκή στην υλοποίηση του ΓεΣΥ. Αυτό το οποίο τονίζεται από πλευράς των οργανωμένων ιατρών είναι ότι για πρώτη φορά θα έχουν στα χέρια τους ένα εργαλείο μέσω του οποίου θα γίνει τοποθέτηση κατ’ άρθρο στα δύο νομοσχέδια. Οι
προβληματισμοί του ΠΙΣ εστιάζονται στην εφαρμογή του ΓεΣΥ και αφορούν το οικονομικό σκέλος αλλά και τη διοικητική διαχείριση του Σχεδίου. Οι γιατροί τονίζουν ότι σε καμία περίπτωση δεν θα συνηγορήσουν σε Σχέδιο, το οποίο, όπως λένε, θα θέτει σε κίνδυνο τη ζωή των ασθενών και θα πλήττει το κύρος του ιατρικού κόσμου.
Αυτό το οποίο προτείνουν στην παρούσα φάση είναι να προχωρήσει η αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων και μετά να τεθεί επί τάπητος η εισαγωγή του ΓεΣΥ.
SOS από νοσοκομεία
Παράλληλα με τον έντονο δημόσιο διάλογο για το ΓεΣΥ η εικόνα που παρουσιάζεται από τους κυβερνητικούς ιατρούς για τα δημόσια νοσηλευτήρια είναι άκρως ανησυχητική. Το συνεχιζόμενο κύμα φυγής ιατρών του Δημοσίου προκαλεί έντονους προβληματισμούς για την εύρυθμη λειτουργία των νοσοκομείων στην παρούσα φάση αλλά και στην εφαρμογή του Σχεδίου
στη συνέχεια. Τους τελευταίους τρεις μήνες με βάση την πληροφόρηση που υπάρχει εννέα γιατροί παραιτήθηκαν
επιδεινώνοντας το πρόβλημα που ήδη υπάρχει. Ως τρανταχτό παράδειγμα προβάλλεται το Μακάρειο Νοσοκομείο όπου
σε 65 μωρά αναλογούν τρεις γιατροί.
Σοβαρό πρόβλημα εντοπίζεται και στις Πρώτες Βοήθειες όπου παρατηρήθηκε το φαινόμενο ιατρικό προσωπικό να εργάσθηκε χωρίς χρόνο ανάπαυσης εξαιτίας έλλειψης προσωπικού. Σε επίπεδο ΠΑΣΥΚΙ εκφράζονται φόβοι ότι εάν δεν ανακοπεί το κύμα φυγής το πρόβλημα θα πάρει διαστάσεις. Από τον περασμένο Αύγουστο όπως υποστηρίζουν 10 γιατροί του δημοσίου παραιτήθηκαν. Το πιο ανησυχητικό, όπως λέγεται, είναι ότι ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν περιπτώσεις ιατρών
που προσλήφθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ως αιτία λένε ότι δεν είναι μόνο το οικονομικό αλλά και οι συνθήκες εργασίας. Στις πρώτες βοήθειες Λεμεσού και Λάρνακας υπήρξαν παραιτήσεις ένεκα το επιβαρυμένου προγράμματος εργασίας λόγω μειωμένου προσωπικού.
Σύμφωνα με την ΠΑΣΥΚΙ στον χώρο της δημόσιας υγείας απασχολούνται 770 γιατροί. Με βάση παλαιότερη μελέτη ο αριθμός των εργαζόμενων ιατρών είναι μείον 150 με όσους προνοεί το οργανόγραμμα λειτουργίας των νοσοκομείων. Η κυβερνητικοί ιατροί υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα η εφαρμογή του ΓεΣΥ και στη συνέχεια να γίνονται διορθωτικές
παρεμβάσεις όπου απαιτείται. Σε διαφορετική περίπτωση προειδοποιούν ότι θα προκύψει μείζον πρόβλημα στελέχωσης των νέων νοσοκομείων.
Στο πλευρό του ΠΙΣ η ΟΕΒ
Την κίνηση του ΠΙΣ να εκπονήσει δική του μελέτη υποστηρίζει σθεναρά η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων, η οποία θεωρεί ότι η μελέτη θα λειτουργήσει θετικά και όχι αρνητικά, όπως υποστηρίζεται. Η ΟΕΒ κρίνει τόσο τον εντολέα όσο και εντολοδόχο της μελέτης σοβαρούς οργανισμούς και στο πρίσμα αυτό, όπως τονίζεται, η ΟΕΒ δεν μπορεί να αγνοήσει το α-
ποτέλεσμα. Η ΟΕΒ εκτιμά ότι με καλή θέληση απ’ όλες τις πλευρές δεν θα υπάρξουν καθυστερήσεις. Εξάλλου, όπως σημειώνεται, θα πρέπει να ολοκληρωθεί και η μελέτη του Υπουργείου Οικονομικών. Σε ό,τι αφορά τις επικρίσεις που διατυπώνονται κατά του ΠΙΣ η ΟΕΒ τις χαρακτηρίζει άδικες και ανυπόστατες.
Επίθεση Παμπορίδη
Από πλευράς Υπουργείου Υγείας ο Γιώργος Παμπορίδης δεν φαίνεται να έχει πεισθεί για τις καλές προθέσεις του ΠΙΣ.
«Ο κάθε ενδιαφερόμενος σπεύδει να οχυρωθεί ενόψει της τελικής μάχης για την εισαγωγή του ΓεΣΥ, χρησιμοποιώντας κάθε πρόσφορο μέσο. Μελέτες κατά παραγγελία, σχόλια και απόψεις διαφόρων ειδικών και ‘‘ειδικών’’ διασφαλίζοντας τη στήριξη πολιτικών «ανδρών» και «κομμάτων». Έχουν γνώσιν οι φύλακες και σε αυτή τη μάχη θα κριθούμε όλοι. Από τον πρώτον μέ-
χρι τον έσχατο!», δήλωσε ο υπουργός Υγείας στην Οικονομική.
Εγκλωβισμένο στις μελέτες το ΓεΣΥ
Η ιστορία εφαρμογής ενός Σχεδίου Δημόσιας Υγείας στην Κύπρο είναι γεμάτη από μελέτες χωρίς ωστόσο να γίνεται το πιο καθοριστικό βήμα εφαρμογής των. Από το 1966 που πραγματοποιήθηκε η πρώτη μέχρι και τις μέρες συνολικά εκπονήθηκαν 14 μελέτες ή εκθέσεις από ξένους οίκους. Συγκεκριμένα η πρώτη μελέτη έγινε από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας με υπουργό Υγείας τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Η δεύτερη ανατέθηκε στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το 1972. Η μελέτη είχε ως α-
ντικείμενο την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών υγείας του κρατικού τομέα.
Το 1977 εμφανίζεται μια έκθεση εισήγηση για εισαγωγή Σχεδίου Κοινωνικής Ασφάλισης Υγείας. Τρία χρόνια αργότερα παραδίδεται νέα έκθεση για το αρχικό ποσοστό εισφοράς λειτουργίας ενός σχεδίου κοινωνικής ασφάλισης και υγείας. Το 1982 παρουσιάζονται νέες εισηγήσεις από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Το 1988 ο οίκος Llewelyn-Davies Weeks παρουσιάζει μελέτη του που αφορά μόνο την εκπόνηση σχεδίων για το νέο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Η εισαγωγή ενός
Γενικού Σχεδίου Υγείας επανακάμπτει επί διακυβέρνησης Βασιλείου όπου το 1991 μετακαλούνται και πάλι ξένοι εμπειρογνώμονες.
Το 1992 ετοιμάζονται τέσσερις εκθέσεις. Το 1996 γίνεται νέα κοστολόγηση του ΓεΣΥ η οποία επαναλήφθηκε και το 2003. Τα ευρήματα και στις δύο τα ίδια.
Το κόστος ήταν στο 9,2% του ασφαλιστέου εισοδήματος. Το 2006 ο οίκος McKinsey & Co παραδίδει τις εισηγήσεις του για το ΓεΣΥ. Το 2008 ο οίκος Mercer αναλαμβάνει τον υπολογισμό εσόδων και εξόδων του ΓεΣΥ και τη δημιουργία πρόβλεψης και ε-
κτίμησης δαπανών. Στις μελέτες που έχουν γίνει θα πρέπει να συμπεριληφθούν και αυτή που έχει εξαγγείλει το Υπουργείο Οικονομικών.
