Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Το πολυδιαφημιζόμενο «Πακέτο Γιούνκερ», που δημιουργήθηκε από τον επικεφαλής της Κομισιόν με απώτερο σκοπό τη χρηματοδότηση έργων και επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα στην Ευρώπη, και σε καιρό κρίσης, φαίνεται πως λειτουργεί καλά ως εργαλείο αλλά όχι για την Κύπρο, λόγω των λιγοστών καινοτόμων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο νησί.
Η «Κ» έχει ασχοληθεί επισταμένως με το θέμα, καταθέτοντας ερωτήσεις και προς αρμόδιους αξιωματούχους στις Βρυξέλλες, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει όπως έχει προχωρήσει στις άλλες 27 χώρες της Ε.Ε. Μια από τις αιτίες είναι και το ότι μέσω του «πακέτου Γιούνκερ» επωφελούνται επενδύσεις που σχετίζονται με καινοτόμες ιδέες, με μόνο 10 εκατ. ευρώ να βρίσκονται διαθέσιμα για τον σκοπό αυτό - μέσω του πακέτου - από την RCBBank.
Από την άλλη, όμως, η απορρόφηση κονδυλίων στην Κύπρο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προχωρά με καλό μομέντουμ. Πρόσφατο παράδειγμα η συμφωνία της Ελληνικής Τράπεζας με την ΕΤΕπ για εξασφάλιση 50 εκατ. ευρώ, που σε συνεργασία με επιπρόσθετο ποσό ύψους 16,7 εκατ., ευρώ που θα διαθέσει η Ελληνική Τράπεζα από δικά της κεφάλαια, θα διατεθεί για τη χρηματοδότηση των επιλέξιμων επενδυτικών σχεδίων στην Κύπρο και αφορούν στους τομείς της βιομηχανίας, της ενέργειας, της υγείας, του τουρισμού, των συγκοινωνιών και άλλων υπηρεσιών που θα αναληφθούν από τις Μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις εταιρείες Μεσαίας κεφαλαιοποίησης. Πρόσθετα, πριν από ένα μήνα η ΕΤΕπ υπέγραψε ακόμα μεγαλύτερη χρηματοδοτική σύμβαση ύψους 100 εκατ. ευρώ με την Τράπεζα Κύπρου, για τη στήριξη κυπριακών ΜμΕ και επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης. Υπενθυμίζεται όμως, πως για τον ίδιο σκοπό διαθέτει και η RCBBank 40 εκατ. ευρώ από την ΕΤΕπ, συμφωνία που υπεγράφη παράλληλα με τη συμφωνία χρηματοδότησης από το πακέτο Γιούνκερ. Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι στιγμής με την ΕΤΕπ έχουν υπογράψει συμφωνίες 10 πιστωτικά ιδρύματα της Κύπρου.
Μιλώντας στην «Κ» εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ο Νίκος Γιαμπίδης ανέφερε ότι αν και μέχρι στιγμής έχουν συμφωνία με 10 κυπριακές τράπεζες, αναμένεται στο επόμενο διάστημα να πέσουν και άλλες υπογραφές δανειοδοτήσεων, με άλλες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. Εντούτοις, εξήγησε ότι ναι μεν στο επόμενο διάστημα θα υπάρξουν και άλλες συμφωνίες, δυο όπως λένε οι πληροφορίες της «Κ», αλλά ίσως να μην εντάσσονται στο ίδιο πλαίσιο – προϊόν που έχουν υπογράψει με τις υφιστάμενες κυπριακές τράπεζες. «Έπονται και άλλες συμφωνίες, απλά δεν είναι ξεκάθαρο ακόμα ποια θα έρθει πρώτη, ποια θα έρθει δεύτερη, εξαρτάται πώς οι τράπεζες θα διανείμουν το φάκελο των χρημάτων που τους έχουμε δώσει μέχρι στιγμής. Πώς θα τα διοχετεύσουν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναλόγως του κύκλου τους», πρόσθεσε ο κ. Γιαμπίδης.
Ερωτηθείς σχετικά με το ποιοι είναι οι όροι για να προβεί η ΕΤΕπ στις χρηματοδοτήσεις και σε επίπεδο κράτους αλλά και σε επίπεδο Τραπεζών, ο κ. Γιαμπίδης υπογράμμισε ότι «ήταν προτεραιότητά μας να κάνουμε δάνεια στην Κύπρο με μικρομεσαίες επιχειρήσεις, διότι μετά την κρίση ήταν ξεκάθαρο ότι δεν θα έρθει μια τεράστια επένδυση, αλλά η οικονομία θα επωφεληθεί από τις μικρές επενδύσεις των ΜμΕ. Το 80% της εργοδότησης των επιχειρήσεων της Κύπρου αποτελείται εξάλλου από ΜμΕ».
Πρόσθεσε δε ότι «αναφορικά με το ποιες τράπεζες συνεργαζόμαστε, υπάρχει ένα due diligence το οποίο πραγματοποιείται, αλλά θέλουμε να έχουμε ανοιχτά τα προϊόντα για όλες τις τράπεζες και να μην δημιουργούμε προβλήματα ανταγωνισμού μεταξύ τραπεζών. Φανταστείτε να συνεργαζόμασταν μόνο με δύο τράπεζες, τι προβλήματα ανταγωνισμού θα δημιουργούνταν. Με το να προσφέρουμε φθηνά επιτόκια και μεγάλες περιόδους αποπληρωμής που φτάνουν τα 12 χρόνια, δημιουργούμε ανταγωνιστικότητα μεταξύ τους και όλες ανταγωνίζονται στις ίδιες βάσεις, δίχως διακρίσεις. Επίσης μια ΜμΕ μπορεί να πάει να βολιδοσκοπήσει τη χρηματοδότησή της από 10 διαφορετικές τράπεζες και να διαλέξει».
Αναφορικά με το ρίσκο της χρηματοδότησης, είπε, «συνεργαζόμαστε με τράπεζες οι οποίες έχουν φήμη και είναι φερέγγυες, ενώ αφού εγγυάται και η Κυπριακή Δημοκρατία, μειώνεται το ρίσκο και δίνουμε δάνεια με ευνοϊκούς όρους που καρπώνονται οι Μικρομεσαίες».Δικαιούχοι για τη λήψη της χρηματοδότησης από την ΕΤΕπ, είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με αριθμό προσωπικού που δεν ξεπερνά τα 250 άτομα και εταιρείες μεσαίας κεφαλαιοποίησης, με αριθμό προσωπικού μεταξύ 250 και 3.000 ατόμων.
Αξίζει να υπογραμμισθεί όμως ότι οι εν λόγω εταιρείες πρέπει να εδρεύουν στην Κύπρο, αλλά και το έργο για το οποίο χρηματοδοτούνται να λαμβάνει χώρα επίσης στην Κύπρο. Ταυτόχρονα, για να στηρίξει τις επιχειρήσεις μικρότερου μεγέθους των οποίων οι επενδυτικές ανάγκες δεν υπερβαίνουν τα 25 εκατ. ευρώ, η ΕΤΕπ – με βάση και τις συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής – έχει συνεργασία με 10 τοπικές τράπεζες και έχει υπογράψει χρηματοδοτικές συμβάσεις συνολικού ύψους 615 εκατ. ευρώ, που από το ποσό αυτό 220 εκατ. έχουν ήδη διοχετευθεί σε περίπου 240 νέες επενδύσεις. Συγκεκριμένα, το 2016, διοχετεύτηκαν 175 εκατ. ευρώ για τη στήριξη επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα που πραγματοποιούνται από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Ακόμα, 40 εκατ. από το σύνολο των 240 εκατ. έχουν πάει για τον αγωγό που θα μεταφέρει νερό από τη μονάδα αφαλάτωσης του Βασιλικού στην ευρύτερη δυτική περιοχή της Λευκωσίας. Πρόσθετα, 15 εκατ. ευρώ έχουν διοχετευθεί για την κατασκευή δύο αντιπλημμυρικών αντλιοστασίων ομβρίων υδάτων στη Λάρνακα και τέλος 10 εκατ. ευρώ έχουν χρησιμοποιηθεί για την παροχή εγγυήσεων σε νέες επενδύσεις καινοτόμων επιχειρήσεων. Σημειώνεται δε ότι αυτή ήταν η πρώτη πράξη που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων.
Ποιοι δικαιούνται
Όσον αφορά στις επενδύσεις και τα έξοδα για τα οποία μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις, περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
- Αγορά, ανακαίνιση και επέκταση περιουσιακών στοιχείων (tangibleassets), εκτός γης.
- Αγορά ευρεσιτεχνίας και πατεντών ή άδειας όπου θεωρούνται αναγκαίες για την τεχνική εφαρμογή του έργου.
- Επένδυση σε άυλα στοιχεία ενεργητικού, δηλαδή:
o Το κόστος ανάπτυξης, σχεδιασμού και χρηματοδότησης κατά τη διάρκεια της κατασκευής ενός περιουσιακού στοιχείου.
o Έξοδα για έρευνα και ανάπτυξη, αμοιβές, ακάθαρτοι μισθοί άμεσα συνδεδεμένοι με την έρευνα, την ανάπτυξη και τα στοιχεία ανανέωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
o Η δημιουργία δικτύων διανομής στην εγχώρια αγορά ή σε άλλες αγορές εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης (απόκτηση περιουσιακών στοιχείων ή εμπορικής επωνυμίας, λειτουργικά και εργατικά κόστη).
- Αλλαγή γενεάς (π.χ. συνταξιοδότηση προηγούμενου ιδιοκτήτη) ή επιχειρηματική αλλαγή συνδεδεμένη με το προσωπικό, η οποία επιτρέπει τη συνέχιση της οικονομικής δραστηριότητας της εν λόγω επιχείρησης. Ωστόσο, το πεδίο εφαρμογής της χρηματοδότησης περιορίζεται στις περιπτώσεις όπου και ο αγοραστής και η οντότητα προς πώληση αποτελούν επιλέξιμες επιχειρήσεις και η συνολική ανάγκη χρηματοδότησης για τη λειτουργία αυτή δεν υπερβαίνει τα 5 εκ. ευρώ.
- Επιπρόσθετα, κεφάλαια του σχεδίου αυτού μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν χρηματοδοτικές ανάγκες που προκύπτουν από τις επιχειρησιακές δραστηριότητες των δικαιούχων και μέσα σε αυτά τα πλαίσια, μπορούν να δοθούν στους δικαιούχους δάνεια για κεφάλαιο κίνησης.
Εκτός χρηματοδότησης
Υπογραμμίζεται η ΕΤΕπ αποκλείει χρηματοδότηση εταιρειών με συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως :
- Δραστηριότητες που στοχεύουν στην παραγωγή όπλων και πυρομαχικών, στρατιωτικού εξοπλισμού ή εξοπλισμού της αστυνομίας ή υποδομών και εφοδιασμός ή υποδομή που περιορίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες.
- Δραστηριότητες που στοχεύουν στην παραγωγή ή στη διευκόλυνση της χρήσης των τυχερών παιχνιδιών ή συναφούς εξοπλισμού.
- Δραστηριότητες που στοχεύουν στην παραγωγή, επεξεργασία και διάθεση καπνού ή διανομή εξειδικευμένων προϊόντων καπνού και δραστηριότητες που διευκολύνουν τη χρήση καπνού.
- Δραστηριότητες που αφορούν χρήση ζωντανών ζώων για πειραματικούς και επιστημονικούς σκοπούς στο βαθμό που η συμμόρφωση με τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν είναι εγγυημένη ή μπορεί να εξασφαλιστεί.
- Δραστηριότητες που έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον το οποίο δεν αντισταθμίζεται και δεν αποζημιώνεται.
- Δραστηριότητες που θεωρούνται ηθικά και δεοντολογικά αμφιλεγόμενες ή που απαγορεύονται από το εθνικό δίκαιο.
- Η αγορά άυλων περιουσιακών στοιχείων η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει ή να επιβάλει μια δυνατή θέση στην αγορά για
το δικαιούχο, ή αγορά αδειών ή δικαιωμάτων για εκμετάλλευση ορυκτών πόρων.
- Δραστηριότητες που αποτελούν καθαρά αγορά και ανάπτυξη ακίνητης ιδιοκτησίας για σκοπούς πώλησης ή ενοικίασης σε τρίτους.
- Δραστηριότητες που αποτελούν καθαρά χρηματοοικονομικές συναλλαγές (π.χ. αγορά μετοχών ή άλλου χρηματοοικονομικού προϊόντος).
- Εξαιρούνται επίσης οι χρηματοδοτικές εταιρείες συμμετοχών των οποίων η μόνη οικονομική δραστηριότητα είναι να κατέχουν και να διαχειρίζονται το χαρτοφυλάκιο των συμμετοχών σε μετοχικό κεφάλαιο και χρηματοδοτήσεις για την εξαγορά άλλων εταιρειών καθώς και οι εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης που σχετίζονται με ένα συγκεκριμένο κατασκευαστή.
Αντιμετώπιση ανεργίας
Μέσα στα πλαίσια των προγραμμάτων χρηματοδότησης από την ΕΤΕπ, εμπεριέχεται και η εργοδότηση νέων, με ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης σε επιλέξιμες ΜμΕ, με όνομα «Θέσεις απασχόλησης για τους νέους». Σύμφωνα με την ΕΤΕπ, θεσπίστηκε το 2013 και αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής προσπάθειας για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων, καθώς το πρόγραμμα προορίζεται ιδίως για τις χώρες με υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων. Βέβαια, ως δικλείδα ασφαλείας υπάρχει ότι για να λάβουν ευνοϊκότερη χρηματοδότηση οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στους τομείς της βιομηχανίας, των υπηρεσιών και του τουρισμού, θα πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, μία από τις οποίες είναι να απασχολούν ή να παρέχουν κατάρτιση σε νέους.
Το πακέτο Γιούνκερ στρέφει τη ματιά του στις καινοτόμες επιχειρήσεις
Το λεγόμενο «πακέτο Γιούνκερ» αποτελεί μια από τις δεσμεύσεις του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ την οποία έφερε στην επιφάνεια όταν ανέλαβε την Προεδρία της Κομισιόν. Όπως αναφέρθηκε ήδη, το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ δεν έχει φτάσει ακόμη στην Κύπρο στην ολότητά του και οι λόγοι δεν είναι γεωγραφικοί.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» από το Υπουργείο Οικονομικών και θέλοντας να δώσουν ένα τέλος στις επικρίσεις για την καθυστέρηση των χρημάτων στο νησί, εξήγησαν ότι οι χρηματοδοτήσεις του Πακέτου ταιριάζουν καλύτερα σε προφίλ μεγαλύτερων επενδύσεων έναντι Μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενώ η ματιά όσον αφορά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στρέφεται στις καινοτόμες. Τα επιτόκια των δανείων της ΕΤΕπ κινούνται σε επίπεδα 2,5 – 3,5% όπου επί της ουσίας ταιριάζουν περισσότερο στα μεγέθη των μικρομεσαίων κυπριακών επιχειρήσεων. Πηγές από το ΥΠΟΙΚ σημείωσαν επίσης ότι δεν έχει υπάρξει καμία σκόπιμη καθυστέρηση , ενώ μέσω της ΕΤΕπ έχει βρεθεί η χρυσή τομή χρηματοδότησης, λόγω της μικρής ζήτησης χρημάτων από κυπριακές startups. Το πακέτο Γιούνκερ εξάλλου, δίνει στην Τράπεζα που είναι συμβεβλημένη μαζί του μία εγγύηση για κάλυψη του 50% των ζημιών που τυχόν προέλθουν από τη δανειοδότηση εταιρειών οι οποίες είναι καινοτόμες. "Με λίγα λόγια, ο σκοπός του προιόντος του Πακέτου Γιούνκερ που ονομάζεται INNOFIN, είναι να βοηθήσει την καινοτομία στην Ευρώπη", εξήγησαν πηγές στην "Κ".
Εντούτοις, σε ερώτηση που είχε θέσει η «Κ» στον αντιπρόεδρο της Κομισιόν που είναι υπεύθυνος για την Απασχόληση, την Ανάπτυξη, τις Επενδύσεις και την Ανταγωνιστικότητα Γίρκ Κατάινεν, ώστε το πακέτο Γιούνκερ να φτάσει στην Κύπρο, είχε πει πως θα μπορούσε να απορροφηθεί από τον τουρισμό. Πιο συγκεκριμένα, όπως ο ίδιος ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε, «μια από τις προτάσεις ή τις ιδέες αν θέλετε που είχα στο μυαλό μου, είναι να υπάρξει μια επενδυτική πλατφόρμα η οποία θα συγκεντρώνει πολλαπλές επενδυτικές ευκαιρίες και δυνατότητες στον τουρισμό της Κύπρου».
