Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Το εθνικό χρέος είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα στην πολιτική. Μετά την παγκόσμια ύφεση, οι πολίτες άρχισαν να αμφισβητούν το ύψος του χρέους του κάθε κράτους, αλλά και τις επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει στην εκάστοτε οικονομία. Ενώ μερικές χώρες έχουν υψηλό χρέος και μερικές έχουν χαμηλό, το καλύτερο μέτρο σύγκρισης είναι το ποσό του χρέους που αντιστοιχεί στον πληθυσμό του κάθε κράτους. Στα 18,9 δισεκατομμύρια ευρώ ανέρχεται το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης της Κύπρου, ενώ σύμφωνα με στοιχεία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στον κάθε Κύπριο πολίτη αντιστοιχεί να πληρώσει 18.6 χιλιάδες δολάρια, ή 17.4 χιλ. ευρώ.
Οι κυβερνήσεις δανείζονται χρήματα για να προχωρήσουν σε επενδύσεις που θα τονώσουν τις οικονομίες τους, αλλά και να καλύψουν τις δαπάνες τους. Σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, είναι φθηνό για να το πράξουν. Αναλυτικότερα, στο 325% του παγκόσμιου ΑΕΠ έφθασε το παγκόσμιο (σ.σ. ιδιωτικό και δημόσιο) χρέος το 2016, το οποίο στο σύνολό του ανήλθε σε 215 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με μια έκθεση του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (Institute for International Finance, IIF), που αναφέρει πως η βασική αιτία της ταχείας αύξησής του ήταν η έκδοση χρεογράφων από μέρους των αναπτυσσόμενων οικονομιών.
Επίσης, το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 7,6 τρισ. δολάρια το 2016, σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά. Το χρέος ανερχόταν στο 320% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2015. Πρόσθετα αναφέρει πως το χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών κατέγραψε μια «θεαματική άνοδο» στα 55 τρισεκατομμύρια ευρώ το 2016 ή στο 215% του ΑΕΠ τους.
Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο σε εταιρικά χρέη που δεν ανήκουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα, σύμφωνα με την έκθεση του IIF. Ωστόσο, αρκετοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι το συσσωρευμένο χρέος δεν είναι βιώσιμο, υποστηρίζοντας ότι θέτει νέους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και μπορεί να υπονομεύσει την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
Υψηλά η Κύπρος
Η Κύπρος συγκαταλέγεται στα κράτη που έχει από τα υψηλότερα χρέη ως ποσοστό του ΑΕΠ, διότι ναι μεν μπορεί άλλα κράτη να έχουν πολλαπλάσιο χρέος, αλλά κατά αναλογία πληθυσμού καταλαμβάνει υψηλή θέση, μαζί με την Ιρλανδία, τη Σιγκαπούρη, την Ελλάδα, τα νησιά Μπαρμπέιντος, την Ιταλία, την Πορτογαλία και το Βέλγιο. Πρωταθλήτρια βέβαια είναι η Ιαπωνία, καθώς για παράδειγμα, κάθε άτομο στην Ιαπωνία θα πρέπει να πληρώσει το τεράστιο ποσό των 85.6 χιλ. δολαρίων προκειμένου να εξοφλήσει το χρέος της κυβέρνησής του.
Σημειώνεται πως το ακαθάριστο δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας ανέρχεται στα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια. Κάθε άνθρωπος στην Ιρλανδία θα πρέπει να πληρώσει 67.1 χιλ. δολάρια, στη Σιγκαπούρη, 56.1 χιλ. δολάρια ανά άτομο και στο Βέλγιο 44.2 χιλ. δολάρια ανά άτομο. Ταυτόχρονα, κάθε Αμερικανός θα πρέπει να πληρώσει 43.5 χιλ. δολάρια, καθώς το ακαθάριστο εθνικό χρέος των ΗΠΑ είναι 18.9 τρισ. δολάρια.
Σε ορισμένες χώρες, με τα εθνικά χρέη που είναι πολύ μικρότερα, τα ποσοστά είναι χαμηλότερα από 30 δολάρια το άτομο. Στη Λιβερία, για παράδειγμα, μια χώρα με ένα εθνικό χρέος των 798 δισεκατομμυρίων, το χρέος που αντιστοιχεί ανά άτομο ανέρχεται σε 27.44 δολάρια. Στο Τατζικιστάν, θα χρειαστεί να πληρώσει ο κάθε πολίτης 50.67 δολάρια και στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, 90.70 δολάρια ανά άτομο.
Αντιφάσεις
Όλες οι άλλες χώρες με υψηλό ποσό χρέους που οφείλεται, είναι ανεπτυγμένες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Βέλγιο, η Αυστρία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Γερμανία, αλλά και άλλες. Οι ανεπτυγμένες χώρες είναι σε θέση να δανειστούν περισσότερα χρήματα, επειδή οι επενδυτές εμπιστεύονται πλουσιότερα έθνη για να ξεπληρώσουν το χρέος τους στο ακέραιο. Οι χώρες με το χαμηλότερο ύψος του χρέους ανά άτομο είναι σχετικά φτωχές χώρες, δηλαδή οι άνθρωποι που ζουν στις ανεπτυγμένες χώρες οφείλουν αρκετά προς το δημόσιο χρέος της χώρας τους, ενώ οι άνθρωποι που ζουν σε υπανάπτυκτες χώρες χρωστούν λίγο.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του γραφείου διαχείρισης δημοσίου χρέους που έχουν ανακοινωθεί για το 4ο τρίμηνο του 2016, το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης ανήλθε στα 18.9 δισ. ευρώ, από 18.6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2015. Όπως αναφέρεται στο τριμηνιαίο δελτίο, οι εκδόσεις χρέους για το υπό αναφορά τρίμηνο αφορούσαν Γραμμάτια Δημοσίου και Ομόλογα για φυσικά πρόσωπα.
Για τις εκδόσεις Γραμματίων Δημοσίου 13 εβδομάδων η μέση σταθμική απόδοση παρουσίασε μείωση στο 0,17% σε σύγκριση με την αντίστοιχη δημοπρασία του Σεπτεμβρίου η οποία ανήλθε στο 0,61%. Ο δείκτης κάλυψης (bid to cover ratio) της δημοπρασίας του Δεκεμβρίου αυξήθηκε στο 3,97 σε σύγκριση με την αντίστοιχη δημοπρασία του Σεπτεμβρίου η οποία ανήλθε στο 1,72. Συνολικά, ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός στο τέλος του τέταρτου τριμήνου του 2016 σημείωσε μείωση κατά 26 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το τέλος του τρίτου τρίμηνου φθάνοντας στα 300 εκατ.
Οι εκδόσεις σειρών του εξαετούς ομολόγου για φυσικά πρόσωπα συνεχίστηκαν με έκδοση 42 εκατ. ευρώ κατά το υπό αναφορά τρίμηνο. Μέσα στα πλαίσια διαχείρισης των υποχρεώσεων, τον Δεκέμβριο διενεργήθηκαν επαναγορές εγχώριων ομολόγων λήξεως 2019, ύψους 300 εκ. Οι λήξεις βραχυπρόθεσμου χρέους και εγχώριων ομολόγων για το τρίμηνο ανήλθαν στα 326 εκ. ευρώ και 56 εκ. αντίστοιχα. Υπήρχαν αποπληρωμές ομολόγων για φυσικά πρόσωπα ύψους 3.2 εκατ. Αποπληρώθηκαν επίσης δόσεις δανείων ύψους 65 εκατ. ευρώ.
