ΚΥΠΕ
Oι Ελεγκτές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεργασία με την ΕΚΤ, τον ESM και εν παράλληλω με το ΔΝΤ, κατέληξαν μετά από την ολοκλήρωση της αποστολής ελέγχου μετά το πρόγραμμα (Post Program Surveillance - PPS) στο συμπέρασμα ότι οι κίνδυνοι για την ικανότητα της Κύπρου να εξυπηρετήσει το χρέος της προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας παραμένουν χαμηλοί και πως η χώρα επωφελείται σήμερα από την ισχυρή ανάπτυξη και τη βελτίωση στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Οι ελεγκτές συμπεραίνουν πως καθώς η ανάπτυξη σημείωσε άνοδο το 2016 και αναμένεται να παραμείνει ισχυρή το 2017, και θα επιβραδυνθεί στη συνέχεια, χρειάζεται δημοσιονομική επαγρύπνηση, ανανέωση της μεταρρυθμιστικής δυναμικής και καλεί την κυβέρνηση να αντισταθεί στις πιέσεις περί φορολογικής χαλάρωσης.
Σύμφωνα με την έκθεση, η οποία παρουσιάστηκε λίγο νωρίτερα στις Βρυξέλλες, ενώ οι δημοσιονομικές επιδόσεις ήταν ισχυρότερες από τις αναμενόμενες, υποστηριζόμενες από έντονη οικονομική ανάπτυξη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανησυχεί καθώς αυξάνονται οι πιέσεις για δημοσιονομική χαλάρωση.
Η πίεση αυτή, λένε, θα πρέπει να αντισταθμιστεί καθώς οι μεσοπρόθεσμοι δημοσιονομικοί κίνδυνοι παραμένουν σημαντικοί και η καθοδική πορεία του δημόσιου χρέους δεν έχει ακόμη σταθεροποιηθεί. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρχές, σημειώνουν οι ελεγκτές, θα πρέπει να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του προληπτικού σκέλους του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Όπως αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης, ο προϋπολογισμός για το 2017 στοχεύει σε μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος, εν μέρει λόγω της κατάργησης του φόρου ακίνητης περιουσίας, η οποία μείωσε τη φορολογική βάση.
Η Κομισιόν καλεί επίσης να δημιουργηθεί πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, ο οποίος θα προκύψει αργότερα από τις επενδύσεις. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, όπως λένε, με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την καλύτερη ιεράρχηση των δημόσιων δαπανών.
Σύμφωνα με τους ελεγκτές, η πρόοδος που έχει σημειωθεί όσον αφορά την μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs), ήταν σε γενικές γραμμές άνιση και το συνολικό απόθεμα παραμένει πολύ υψηλό.
Ως εκ τούτου, η Κομισιόν καλεί την κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο να ανανεώσουν τη δυναμική των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ως θέμα υψηλής προτεραιότητας, προκειμένου να ενισχύσουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και τη δημοσιονομική βιωσιμότητα.
Σύμφωνα την έκθεση, προκειμένου να διατηρηθεί η ανάπτυξη στο μέλλον, η «συνεχιζόμενη δημοσιονομική πειθαρχία και ανανεωμένη δυναμική των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι ζωτικής σημασίας», καθώς «η δημοσιονομική εξυγίανση συνέβαλε στην ενίσχυση της αξιοπιστίας του πολιτικού πλαισίου και στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά».
Η έκθεση παραδέχεται ότι η Κύπρος έχει αλλάξει σελίδα και έχει διαφύγει του κινδύνου, ακριβώς λόγω των μεταρρυθμίσεων, αλλά σημειώνει ότι «σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε και να αξιοποιήσουμε αυτά τα επιτεύγματα».
«Από δημοσιονομική άποψη, θα πρέπει να αντισταθμιστεί η αυξημένη πίεση στις δαπάνες, επιτρέποντας τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου για δημόσιες δαπάνες που ενισχύουν την ανάπτυξη», αναφέρει η έκθεση.
«Από την διαρθρωτική πλευράς μετά από μια αξιοσημείωτα αποδυναμωμένη δυναμική μεταρρύθμισης, η αποστολή ενθάρρυνε τις αρχές και άλλους βασικούς ενδιαφερόμενους να ανανεώσουν τις προσπάθειές τους για τη βελτίωση του αναπτυξιακού δυναμικού της Κύπρου και για την προσέλκυση επενδύσεων που ενισχύουν την παραγωγικότητα», λένε οι ελεγκτές.
Η Κομισιόν ανησυχεί επίσης για τις περιορισμένες επενδύσεις που ενισχύουν την παραγωγικότητα, τις ανεπαρκείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και το επίμονα υψηλό επίπεδο του ιδιωτικού χρέους εξακολουθούν να μειώνουν τις προοπτικές ανάπτυξης παρά την έντονη άνοδο του σχετικού δείκτη.
Όσον αφορά την ενίσχυση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, οι ελεγκτές τονίζουν την ανάγκη «να περιοριστεί ο μισθολογικός λογαριασμός του δημόσιου τομέα, μεταξύ άλλων με την καθιέρωση ενός μόνιμου μηχανισμού για τον μετριασμό της αύξησης των μισθών».
Στον τραπεζικό τομέα, η έκθεση περιγράφει ότι η εμπιστοσύνη επιστρέφει και επέτρεψε στις τράπεζες να διευρύνουν τις καταθέσει και να βελτιώσουν τα αποθέματα ρευστότητας και κεφαλαίου.
«Μια αξιοσημείωτη θετική εξέλιξη είναι επίσης η πλήρης αποπληρωμή, τον Ιανουάριο του 2017, της βοήθειας για την παροχή ρευστότητας έκτακτης ανάγκης που είχε χορηγηθεί στις κυπριακές τράπεζες (ΕLA)».
H έκθεση καταγράφει σταδιακή επιστροφή των πιστώσεων στην οικονομία, αλλά οι συνολικές πιστώσεις στην οικονομία είναι ακόμα αναιμικές λόγω της εξίσου απαραίτητης απομόχλευσης του ισολογισμού των τραπεζών και της επίπτωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
«Η κερδοφορία των τραπεζών περιορίζεται από την πίεση στα καθαρά περιθώρια επιτοκίων εν μέσω της συνεχιζόμενης απομόχλευσης», αναφέρουν
Ως εκ τούτου, η ΕΚ συνιστά «πιο έντονες προσπάθειες αναδιάρθρωσης των δανείων, κυρίως αξιοποιώντας πλήρως όλα τα διαθέσιμα εργαλεία, προκειμένου να επιταχυνθεί ο ρυθμός μείωσης των δανείων».
«Πιο αυστηρές προσπάθειες των αρχών και των τραπεζών είναι επίσης απαραίτητες για να αυξηθεί η εφαρμογή και η χρήση των πλαισίων αφερεγγυότητας και αποκλεισμού», λένε, προκειμένου να μειωθούν οι στρατηγικές χρεοκοπίες ενώ παράλληλα πρέπει να γίνουν αποτελεσματικότερες οι νομικές διαδικασίες που σχετίζονται με την αφερεγγυότητα.
Από εκεί και πέρα, η έκθεση καταγράφει ότι η ταμειακή κατάσταση του κράτους αναμένεται να παραμείνει επαρκής μέχρι το 2018 χάρη στη συνετή πολιτική διαχείρισης του δημόσιου χρέους.
Τέλος, όσον αφορά την ίδια τη διατηρησιμότητα του χρέους, η έκθεση επισημαίνει ότι οι όροι δανεισμού για την Κύπρο έχουν βελτιωθεί, οδηγούμενοι σε μεγάλο βαθμό από ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους παράγοντες. Οι ανάγκες, όμως χρηματοδότησης μεσοπρόθεσμα, ιδίως το 2019 και το 2020, παραμένουν υψηλές.
Η ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους δείχνει ότι ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα μειωθεί μεσοπρόθεσμα, αλλά θα παραμείνει ευάλωτος στις διαταραχές των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών αγορών.
«Επιπλέον, η πορεία μείωσης του χρέους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη, γεγονός που υποδηλώνει την ανάγκη να συνεχιστεί η εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα και να ενισχυθεί το δυνητικό ΑΕΠ», αναφέρει το σχετικό κεφάλαιο.
Σύμφωνα με την έκθεση βιωσιμότητας του χρέους που περιλαμβάνεται στην έκθεση της Κομισιόν: «μετά το ανώτατο σημείο του 107,8% του ΑΕΠ το 2016, το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί σταθερά στο 75,5% του ΑΕΠ το 202», κάνοντας υπολογισμούς με τα στοιχεία που βρίσκονται στις εαρινές οικονομικές προβλέψεις.
Επομένως, η ανάλυση βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές:
(I) το διαρθρωτικό πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα παραμένει σε πλεόνασμα 2,0% του ΑΕΠ υπό την προϋπόθεση της αλλαγής της μη φορολογικής πολιτικής •
(Ii) ο πληθωρισμός συγκλίνει στο 2,0% έως το 2021 και παραμένει σταθερός στη συνέχεια •
(Iii) το ονομαστικό μακροπρόθεσμο επιτόκιο για το νέο χρέος και το αναπροσαρμοσμένο χρέος συγκλίνει γραμμικά στο 5% μέχρι το τέλος του δεκαετούς χρονικού ορίζοντα προβολής, σύμφωνα με τις παραδοχές που συμφωνήθηκαν με την ομάδα εργασίας της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής (EPC) (AWG).
(Iv) το πραγματικό ΑΕΠ αυξάνεται με το ρυθμό που προβλέπεται από την Ομάδα Εργασίας για τα Κενά Παραγωγικού Προϊόντος (EPC) έως t + 10 και στη συνέχεια σύμφωνα με τις προβλέψεις της AWG (μέση τιμή περίπου 1,5%) • και τέλος
(V) τα κόστη γήρανσης εξελίσσονται σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν για την γήρανση του 2015.
Δεδομένου ότι το χρέος θα εξακολουθήσει να είναι υψηλό και θα παραμείνει ευάλωτο στις διαταραχές των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών αγορών, η βιωσιμότητα μπορεί να επιτευχθεί (με σταθερά πτωτική πορεία του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ), μόνο διατηρώντας τη δημοσιονομική πειθαρχία σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, καταλήγει η έκθεση.
