Η διαμάχη ΗΠΑ-Ρωσίας για τη φερόμενη εμπλοκή της δεύτερης στις αμερικανικές εκλογές, είναι γνωστή. Η Ουάσινγκτον ισχυρίζεται ότι η Μόσχα έχει αναμειχθεί στις προεδρικές εκλογές του 2016 και οι έρευνες για την υπόθεση βρίσκονται σε εξέλιξη κάτω από την ομπρέλα του FBI, έχοντας ανοίξει σειρά μετώπων. Α
πό τη μια εντός ΗΠΑ ο Πρόεδρος Τραμπ έχει κατηγορήσει το FBI, για «πολιτικοποίηση» των ερευνών του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών και του υπουργείου Δικαιοσύνης, τονίζοντας ότι δρουν προς όφελος των Δημοκρατικών και με σκοπό να βλάψουν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και την κυβέρνησή του. Από την άλλη, οι κυρώσεις εκ μέρους των ΗΠΑ κατά Ρώσων επιχειρηματιών και ολιγαρχών που βάσει των στοιχείων που έχει το FBI πιστεύεται ότι εμπλέκονται στις αμερικανικές εκλογές, είναι διαδοχικές, διασαλεύοντας τις μεταξύ των χωρών σχέσεις όπως υποστηρίζει η ρωσική πλευρά.
Το τελευταίο «κύμα» ανάλογων τέτοιων κυρώσεων, που προβλέπουν, μεταξύ άλλων, πάγωμα τραπεζικών λογαριασμών παρουσιάζει και κυπριακό ενδιαφέρον, φέρνοντας εκ νέου την Κύπρο στο επίκεντρο της εν λόγω διαμάχης. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά. Η Κύπρος είχε ήδη «εμπλακεί» μέσω του Πολ Μάναφορτ, ο οποίος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με την προεκλογική Τραμπ αλλά απομακρύνθηκε αφού διαπιστώθηκαν συναντήσεις του με Ρώσους αξιωματούχος, κι αφού κατηγορήθηκε για ξέπλυμα μαύρου χρήματος με ποσό που ξεπερνάει τα 18 εκατ. δολάρια.
Το ποσό αυτό φαίνεται συνολικά να πέρασε από Σεϋχέλλες, Γρεναδίνες, Άγιο Βικέντιο, αλλά και την Κύπρο, γεγονός που πήρε διαστάσεις στα διεθνή ΜΜΕ, με δημοσιογραφικές αποστολές να φτάνουν μέχρι και τη χώρα μας για να καλύψουν το θέμα. Τώρα, βάσει των νέων κυρώσεων εκ μέρους των ΗΠΑ σε Ρώσους ολιγάρχες, στο μικροσκόπιο μπαίνει και ο Viktor Vekselberg, από τη μια, αλλά και ο Oleg Deripaska, αμφότεροι έχοντας σχέσεις με την Κύπρο. Ο μεν πρώτος ως μεγαλομέτοχος στην Τράπεζα Κύπρου, ο δε δεύτερος έχοντας κυπριακό διαβατήριο.
Τρ. Κύπρου και Vekselberg
Βάσει της σύνθεσης των μετόχων της Τράπεζας Κύπρου, η Lamesa Holding S.A.(που συνδέεται με το Renova Group), είναι μέτοχος στο συγκρότημα με 9,9% (άμεσα με 3,5% και έμμεσα με 6,4%). Μάλιστα, αμερικανικά ΜΜΕ, όπως το Mother Jones, κάνουν εκτενή αναφορά στα πεπραγμένα του Vekselberg σε συνάφεια με τον Τραμπ.
Σύμφωνα με τα εν λόγω δημοσιεύματα, ο πρώτος δώρισε πάνω από 1εκατ. δολάρια στην Επιτροπή Ανακήρυξης του Προέδρου των ΗΠΑ, ωστόσο αυτή δεν είναι η μόνη αναφορά, εφόσον σε δημοσιεύματα βρίσκεται ο Vekselberg μαζί με τον Γουίλμπουρ Ρος, τέως μεγαλομέτοχο στην Τράπεζα Κύπρου και νυν υπουργό Εμπορίου στη διακυβέρνηση Τραμπ.
Σύμφωνα με ένα εξ αυτών, το γκρουπ της Renova, συνεταιρίστηκε με τον Ρος για τη συμμετοχή στην Τράπεζα Κύπρου. Μάλιστα, όταν οι Δημοκρατικοί απέστειλαν στον τελευταίο ερωτηματολόγιο κατά τη διάρκεια των ακροάσεων για τη θέση του Υπ. Εμπορίου, ανάμεσα σε άλλα ερωτούνταν και για τη σχέση του με τον Vekselberg.
Σημειωτέον ότι ο κ. Ρος δεν απάντησε το εν λόγω ερωτηματολόγιο. To γκρουπ Renova τώρα είναι επί της ουσίας ένα επενδυτικό γκρουπ που ανήκει στον Viktor Vekselberg και ο οποίος φιγουράρει στη λίστα με τις υπό κυρώσεις εταιρείες που έδωσαν στη δημοσιότητα οι Αμερικανοί. Αυτό μάλιστα το γεγονός φαίνεται να λειτούργησε καταλυτικά, ήδη, και προς άλλες δραστηριότητες του ίδιου του Viktor Vekselberg με έδρα την Ελβετία.
Όπως αναφέρουν εκεί επιχειρηματικά ΜΜΕ, η Renova αναγκάστηκε να μειώσει το ποσοστό που διατηρεί στην εταιρεία Sulzer κάτω από 50% με σκοπό να προστατεύσει την τελευταία από τις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ. Αυτό συν το γεγονός ότι ο Vekselberg συνδέεται και με τις δυο εταιρείες, πάντα μετά τις σχετικές ανακοινώσεις για τις κυρώσεις, είχε ως αποτέλεσμα τον αρνητικό αντίχτυπο στη μετοχή και της Sulzer αλλά και της Oerlikon, αλλά και των Schmolz κ’ Bickenbach που επίσης ανήκουν εν μέρει στη Renova. Αν όχι όλες οι προαναφερόμενες εταιρείες, οι περισσότερες μαζί και με άλλες που ανήκουν στον Vekselberg, σχετίζονται με την παραγωγή, διανομή και εμπορεία μετάλλων και μεταλλικών κατασκευών, τομέας που είναι ειδικότητα του Ρώσου επιχειρηματία ο οποίος άλλωστε ξεκίνησε την πορεία του στο χώρο από το εμπόριο σκραπ στη Ρωσία.
Μάλιστα, η εξαγορά της Sulzer από τη Renova, που χαρακτηρίστηκε και ως «επιθετική», έδωσε το έναυσμα στον ελβετικό Τύπο να ανακινήσει την περίπτωση Vekselberg, του «ντροπαλού» Ρώσου επιχειρηματία, που τελικά αγόρασε έκταση στη Γενεύη για να χτίσει το σπίτι του και επιθυμεί να μένει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Όπως προκύπτει πάντως και από όσα καταγράφονται εκτός Κύπρου, η Lamesa Investments Ltd, η οποία είναι, όιπως ήδη έχει αναφερθεί, στη μετοχική δομή της Τράπεζας Κύπρου, είναι συνδεδεμένη με τον Όμιλο Renova που κατέχει συμμετοχές στις προαναφερόμενες Sulzer, Oerlikon και Schmolz κ’ Bickenbach καθώς επίσης και με την United Co Rusal, που με τη σειρά της οδηγεί σε άλλο Ρώσο ολιγάρχη που επίσης αναφέρεται στη λίστα με τις κυρώσεις που έδωσαν οι Αμερικανοί στη δημοσιότητα, τον Oleg Deripaska.
Ο Deripaska φέρεται να έχει κυπριακό διαβατήριο, δεδομένο που ανοίγει για τον διεθνή Τύπο, εκ νέου το γαϊτανάκι των δημοσιευμάτων για τους Ρώσους ολιγάρχες που κατέχουν κυπριακό διαβατήριο και που, όπως μόλις πρόσφατα η «Κ» σε σχετικό δημοσίευμα ασχολήθηκε, με όσα ο βρετανικός Guardian έγραφε για τον Deripaska.
Guardian για Deripasta
Συγκεκριμένα, ο Guardian έφερε τον Ρώσο μεγιστάνα αλουμινίου Oleg Deripaska να εξασφάλισε κυπριακό διαβατήριο με ένα αμφιλεγόμενο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, σχέδιο που επιτρέπει στους επενδυτές να αποκτήσουν την κυπριακή υπηκοότητα και κατά συνέπεια ελεύθερη πρόσβαση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Guardian παρουσιάζει τον Oleg Deripaska να έχει διασυνδέσεις με τον πρώην συνεργάτη του Τραμπ, τον Πολ Μάναφορτ, και ως έναν από τους εκατοντάδες ζάμπλουτους ανθρώπους που έχουν υποβάλει αίτηση για κυπριακή υπηκοότητα.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η αίτηση του Ρώσου μεγιστάνα εγκρίθηκε ενώ παρατίθεται και το ιστορικό έγκρισης παραχώρησης κυπριακού διαβατηρίου. Όπως σημειώνεται, η πρώτη προσπάθεια του Oleg Deripaska να αποκτήσει κυπριακή υπηκοότητα ήταν ανεπιτυχής λόγω του ότι υπήρξαν επικρίσεις κατά της Κύπρου από κύκλους της Ε.Ε. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Ρώσος υπέβαλε εκ νέου αίτηση το 2016, με το Υπουργικό Συμβούλιο να την προωθεί προς εξέταση στο Υπουργείο Εξωτερικών, πριν ληφθεί η θετική τελικά απόφαση. Το όνομα του Oleg Deripaska, σύμφωνα με τον Guardian, παρουσιάζεται σε έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών με τους δικαιούχους του επενδυτικού σχεδίου έναντι υπηκοότητας το οποίο δόθηκε στη Βουλή και το οποίο διέρρευσε.
«Ρώσοι ολιγάρχες στην Ε.Ε. μέσω Κύπρου»
Με αφορμή την περίπτωση του Oleg Deripaska, το δημοσίευμα ισχυριζόταν ότι θα αναβιώσουν οι ανησυχίες και οι πιέσεις για Ρώσους με διασυνδέσεις στο Κρεμλίνο που αγοράζουν ευρωπαϊκά διαβατήρια. Συγκεκριμένα γίνονταν αναφορές για μεγάλο αριθμό προσώπων της Ρωσικής και Ουκρανικής ελίτ που βρίσκονται σε κατάλογο όσων έλαβαν την κυπριακή υπηκοότητα, τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Το δημοσίευμα εκείνο, αναφερόταν και στον Viktor Vekselberg. Φιλοξενούσε ωστόσο δήλωση εκπροσώπου του τελευταίου, ο οποίος διέψευδε τις σχετικές πληροφορίες διαβεβαιώνοντας πως ο Vekselberg έχει μόνο υπηκοότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας και δεν απέκτησε άλλη, συμπεριλαμβανομένης και της κυπριακής. Παρά ταύτα στο δημοσίευμα αναφερόταν πως ο όμιλος Renova της Vekselberg προχώρησε σε μια σημαντική επένδυση στην Κύπρο μέσα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, σημειώνοντας ότι ήταν μια περίπτωση που αξίζει τιμητικής πολιτογράφησης, όπως αναφέρονται και στα έγγραφα. Σημειωτέων ότι στο Wikipedia, o Vekselberg παρουσιάζεται ως κάτοχος ουκρανικής, ρωσικής και κυπριακής υπηκοότητας.
Η σχέση με Πούτιν
Καθώς περνάνε οι μέρες και εκ νέου οι κυρώσεις εκ μέρους των ΗΠΑ σε Ρώσους επανέρχονται στη διεθνή ειδησιογραφία, αποκαλύπτονται παράλληλα και οι δεσμοί αυτών με τα υψηλά δώματα της Ρωσικής Προεδρίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Viktor Vekselberg φέρεται να έχει συχνές συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν με τον οποίο συζητούν περί επιχειρήσεων, όπως γράφουν και τα αμερικανικά ΜΜΕ. Αν και ο ίδιος έλκει την καταγωγή του από την Ουκρανία, και αρνείται την όποια σχέση με το Κρεμλίνο αλλά και με τον ίδιο τον Πούτιν, εκείνο που κεντρίζει το ενδιαφέρον επί της ουσίας είναι η καθαρή περιουσιακή αξία του Vekselberg που υπολογίζεται στα 13 δισ. δολάρια, καθιστώντας τον έναν εκ των πλουσιότερων της Ρωσίας σύμφωνα και με το Forbes. Του ανήκει δε και η μεγαλύτερη συλλογή στον κόσμο αυγών Fabergé. Επέλεξε για σκοπούς φορολογίας τη μόνιμη παραμονή στην Ελβετία, και από το 2007 δραστηριοποιείται ενεργά στη χώρα εφόσον από τότε χρονολογείται η εμπλοκή του με τις προαναφερόμενες εξαγορές. Μάλιστα, το 2010 του επεβλήθη πρόστιμο 42 εκατ., δολαρίων για χειραγώγηση μετοχών, που αφορούσε την εξαγορά της Oerlikon, ωστόσο αυτή η υπόθεση έπεσε, μέσω της έφεσης στην οποία προχώρησε.
Τα ερωτήματα
Σύμφωνα με τα προαναφερόμενα υπάρχουν τουλάχιστον δυο Ρώσοι ολιγάρχες, στους οποίους επιβάλλονται κυρώσεις εκ μέρους των ΗΠΑ, και οι οποίοι εμπλέκονται, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με την Κύπρο. Δημοσιογραφικά προκύπτουν σοβαρά ερωτήματα, όπως : Αν κατ΄ αρχήν, η σχέση τους αυτή, ειδικά του Viktor Vekselberg με την Τράπεζα Κύπρου, ενδέχεται να επηρεάσει το μεγαλύτερο Πιστωτικό Ίδρυμα της χώρας, μετά την επιβολή κυρώσεων. Πηγές πάντως της Τράπεζας Κύπρου ανέφεραν ότι δεν προκύπτει κανένα ζήτημα.
Η είδηση ωστόσο για την περίληψη του Ρώσου Vekselberg στην αμερικανική λίστα κυρώσεων από τις ΗΠΑ, επηρέασε την μετοχή της Τράπεζας Κύπρου την περασμένη Παρασκευή 13 Απριλίου, αλλά όχι το κυπριακό ομόλογο όπου υπήρξε μαζικό sell-off. Την Παρασκευή, εξήγησαν χρηματιστηριακές πηγές, υπήρξε μια σύγχυση κυρίως από ξένους επενδυτές διότι δεν γνωρίζουν καλά την Κύπρο. Οι επενδυτές είδαν ότι οι εταιρείες Vekselberg στην Ελβετία, η Sulger και η Oerlikon είχαν αρκετή πτώση, με τη Sulger να έχει τη μερίδα του λέοντος μέχρι να κάνει buyback ο CEO της Gregoire Poux-Guillaume το μερίδιο του Vekselberg. Κατ' επέκταση, εξήγησαν οι ίδιες πηγές, οποιαδήποτε εταιρεία σχετιζόταν με το όνομα του Vekselberg είχε πτώση, όπως συνέβη με το ομόλογο της Τράπεζας Κύπρου.
Όπως κατέγραψε σε δημοσίευμά του το Bloomberg, στο πρώτο 10ήμερο του Απριλίου όπου και εκδόθηκε η λίστα, οι ώρες και οι ημέρες που ακολούθησαν είδαν τους επενδυτές να «φεύγουν» από τις μετοχές των συσχετιζόμενων εταιρειών του Vekselberg. Η κατάσταση κορυφώθηκε στις 10 Απριλίου εν μέσω αναφορών ότι οι δύο μεγαλύτερες τράπεζες της Ελβετίας, η UBS Group AG και η Credit Suisse Group AG, σταμάτησαν να διαπραγματεύονται τις εν λόγω μετοχές.
Έπειτα όμως, έγινε συμφωνία που θα επέτρεπε στο επενδυτικό όχημα της Renova να επενδύσει μετοχές της Sulzer για να πάρει το μερίδιό της κάτω από το όριο του 50% και να απαλλάξει την ελβετική εταιρεία από τις κυρώσεις. Η συμφωνία ανακοινώθηκε νωρίτερα την επόμενη Δευτέρα, πριν ξεκινήσει η διαπραγμάτευση των μετοχών. Στα υπόλοιπα ελβετικά αποθέματα - OC Oerlikon Corp., Schmolz + Bickenbach AG και Zueblin Immobilien Holding AG - υποχώρησαν οι μετοχές τους ως αποτέλεσμα των κυρώσεων, παρόλο που οι συμμετοχές του Vekselberg σε αυτές ήταν αρκετά κάτω από το 50%. Έως τις 6:30 π.μ. στις 13 Απριλίου το σκηνικό ξεκαθάρισε, η Sulzer ανακοίνωσε το αποτέλεσμα στην αγορά και οι μετοχές άρχισαν να ανακάμπτουν.
Δεν έχει φύγει ποτέ
Πολιτικά, το όλο θέμα επανέρχεται στην επικαιρότητα, ωστόσο μοιάζει να μην έχει φύγει ποτέ, εφόσον η εμπλοκή του κυπριακού χρηματοπιστωτικού συστήματος με δραστηριότητα Ρώσων ολιγαρχών χρονολογείται.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η πίεση προς την Κύπρο και τις αρμόδιες πολιτικές αρχές και φορείς για την παροχή συνεργασίας έχει αυξηθεί. Ωστόσο, τα δημοσιεύματα επαναλαμβάνονται, επαναφέροντας ένα επίπεδο πίεσης που χρονικά πάει πάνω από δυο χρόνια πίσω και δημιουργεί επιπλοκές, ως τώρα σε επικοινωνιακό επίπεδο. Πολιτικά το θέμα αντιμετωπίζεται κάθε φορά που ανακύπτει, εφόσον η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει αρνηθεί συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές, όποτε της έχει ζητηθεί.
Το θέμα όμως ανάγεται αναγκαστικά και στη μεγαλύτερη σφαίρα, εκείνης της έντονης παρουσίας και δραστηριότητας του ρωσικού στοιχείου στην Κύπρο, για το οποίο όχι μόνο οι ΗΠΑ αλλά και η ΕΕ έχουν φέρει κατά καιρούς ενστάσεις. Οι ισορροπίες είναι λεπτές αν μη τι άλλο και νοουμένου ότι αναμένονται νέα δημοσιεύματα από το διεθνή Τύπο, λόγω των τελευταίων κυρώσεων από τις ΗΠΑ. Η «Κ» έχει ανακινήσει το θέμα πολλάκις και από την οικονομική αλλά και την πολιτική σκοπιά. Από την πλευρά της τελευταίας γίνεται αντιληπτό ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Κύπρου να επανέρχεται είτε ως «ρωσικό πλυντήριο» είτε με άλλους τρόπους. Οπότε και η διέξοδος είναι η παροχή συνεργασίας με Αρχές άλλων χωρών, όποτε ζητηθεί και η επανεπιβεβαίωση πως η Κύπρος έχει ένα σταθερό χρηματοπιστωτικό σύστημα με επαρκή εποπτεία.
Αυτή άλλωστε είναι η θέση που κρατά και η ΚτΚ, όπως προέκυψε μετά την υπόθεση Μάναφορτ και σχετικό ερώτημα που είχε θέσει η εφημερίδα μας. Η Κύπρος είναι το μπαλάκι μεταξύ Αμερικανικών πολιτικών αντιπαραθέσεων για την Κυβέρνηση Τραμπ, υποστήριξαν εκείνη την περίοδο πηγές από την ΚτΚ, θέλοντας να δώσουν τη δική τους ερμηνεία στα ξένα δημοσιεύματα. Οι ίδιες πηγές δεν ήθελαν να δώσουν συνέχεια στο ζήτημα Μάναφορτ με οποιαδήποτε δημόσια τοποθέτηση διότι όπως επισήμαναν, κάτι που ενδεχομένως να ισχύει και σε όλες τις άλλες υποθέσεις που αφορούν Ρώσους ολιγάρχες και την Κύπρο, ελλοχεύει ο κίνδυνος μια δημόσια τοποθέτηση να μεταφραστεί κακώς ότι υπάρχει πράγματι κάτι απτό για την Κύπρο.
