Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Σε διπλή αναβάθμιση προχώρησε ο καναδικός Οίκος Αξιολόγησης DBRS το βράδυ της Παρασκευής, συνεχίζοντας τις δύο αναβαθμίσεις των Standard and Poor’s και Fitch Ratings.
Ο DBRS αναβάθμισε σε «BBB (low)» την Κύπρο με σταθερές τις προοπτικές (outlook), στέλνοντας και αυτός με τη σειρά του τη χώρα στην επενδυτική βαθμίδα. Ο Οίκος είχε αξιολογήσει την Κύπρο τον Μάιο στο ΒΒ.
Η αναβάθμιση οφείλεται στη σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά τους τελευταίους μήνες, αντανακλώντας τις αυξανόμενες προσπάθειες, όπως επισημαίνει, της Κυβέρνησης και των τραπεζών. Ταυτόχρονα, η εκκαθάριση της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας και η πώληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες έχουν μειώσει σχεδόν στο ήμισυ το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων του τραπεζικού τομέα το 2018, σημειώνει χαρακτηριστικά ο Οίκος. Ωστόσο, ενώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια παραμένουν υψηλά, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και το πλέον ενισχυμένο νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπισή τους μειώνουν τους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
ΥΠΟΙΚ: Συνεχίζουμε..
Ανάρτηση στον προσωπικό του λογιαριασμό έκανε ο Υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης για την αναβάθμιση και έγραψε "Νέα διπλή αναβάθμιση. Συνεχίζουμε"
Νέα διπλή αναβάθμιση κυπριακής οικονομίας. Συνεχίζουμε... https://t.co/40JfmjFPd2
— Harris Georgiades (@Georgiades_H) November 24, 2018
Επίσης, η αναβάθμιση σύμφωνα με τον Οίκο οφείλεται στην συνεχιζόμενη σταθερή απόδοση της Κυπριακής οικονομίας. «Η Κύπρος βρίσκεται σε καλό δρόμο για να κλείσει τη χρονιά με πραγματικό ΑΕΠ κοντά στο 4.0%, ποσοστού μεταξύ των ισχυρότερων στην ευρωζώνη. Η αύξηση οφείλεται στις επενδύσεις, την κατανάλωση και τις εξαγωγές υπηρεσιών, ακολουθώντας το ισχυρό 4.2% του 2017. Οι βελτιώσεις των δομικών στοιχείων της Νομισματικής Πολιτικής και Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αλλά και της Οικονομικής Δομής και Απόδοσης ήταν οι βασικοί παράγοντες για την αναβάθμιση», σχολιάζει.
Στην αξιολόγηση του DBRS, τα πιστωτικά στοιχεία της Κύπρου είναι πλέον σύμφωνα και άξια ώστε να βρίσκονται στην επενδυτική βαθμίδα, μετά την ανάκαμψη των τελευταίων χρόνων.
Οι αξιολογήσεις βασίζονται στη σταθερή δημοσιονομική θέση της Κύπρου, στο ενισχυμένο πλαίσιο διαχείρισης του δημόσιου χρέους, αποτελέσματος ως μέλους της Ευρωζώνης που προωθεί βιώσιμες μακροοικονομικές πολιτικές και στο άνοιγμα της χώρας στις επενδύσεις που ευνοούν ένα ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον.
Παρ 'όλα αυτά, σύμφωνα με τον Οίκο, η Κύπρος αντιμετωπίζει σημαντικές πιστωτικές προκλήσεις που σχετίζονται με τα σημαντικά ακόμη Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια, τα υψηλά επίπεδα ιδιωτικού και δημόσιου χρέους, τις εξωτερικές ανισορροπίες και το μικρό μέγεθος της οικονομίας που βασίζεται στην παροχή υπηρεσιών, όπου αφήνει εκτεθειμένη την οικονομία του νησιού σε εξωτερικούς κινδύνους.
Όμως με σταθερό το outlook
Η σταθερή τάση (outlook) αντικατοπτρίζει την άποψη του DBRS ότι ενδέχεται η Κύπρος να υποστεί πιέσεις από μια περίοδο με χαμηλή ανάπτυξη ή από μεγάλες δημοσιονομικές ανισορροπίες. Ακόμα, η αντιστροφή του ρυθμού της μείωσης των ΜΕΔ θα λειτουργήσει αρνητικά, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Οίκος.
Οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα μειώνονται
Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των κυπριακών τραπεζών επιταχύνθηκε τους τελευταίους μήνες, κατά τον Οίκο. Το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων του τραπεζικού τομέα, όπως αναφέρθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, μειώθηκε από 21 δισεκατομμύρια ευρώ το Δεκέμβριο του 2017 σε περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2018. Η μεγαλύτερη μείωση των δανειακών υποχρεώσεων των τραπεζών το 2018 οφείλεται κατά την ανάλυση του Οίκου στην απόφαση που πάρθηκε για το Συνεργατισμό, η οποία αφορούσε την πώληση μέρους του ενεργητικού της στην Ελληνική Τράπεζα και την απομάκρυνση 6.5 δισεκατομμυρίων ευρώ ΜΕΔ Κυπριακό τραπεζικό Σύστημα. Η Κυπριακή Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (AMC) θα εξυπηρετήσει αυτά τα δάνεια με την πάροδο του χρόνου, σχολιάζει.
Εκτός από την πώληση μέρους του Συνεργατισμού, η στρατηγική της Κύπρου για την εξυγίανση του τραπεζικού της συστήματος επικεντρώνεται σε τρεις πυλώνες:
i) στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του νομικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των ελλείψεων και στην προώθηση της ανάπτυξης δευτερογενούς αγοράς για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια
ii) την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω του Σχεδίου ΕΣΤΙΑ, που θα αρχίσει 1/1/2019 και θα συμπεριληφθεί μεγάλο μέρος δανείων που έχει στην κατοχή του ο Φορέας Διαχείρισης Δανείων, ΚΕΔΙΠΕΣ
Ο DBRS σημειώνει με τη σειρά του (όπως προέβησαν και άλλοι Οίκοι) πως τον Ιούλιο, η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε νέο νόμο για τις τιτλοποιήσεις, ενίσχυσε το πλαίσιο αφερεγγυότητας και ενίσχυσε το νόμο περί πωλήσεων δανείων.
Προσπάθεια και από άλλες τράπεζες
Οι κυπριακές τράπεζες έχουν επίσης εντείνει τις προσπάθειές τους, υπογραμμίζει ο Οίκος. Κάνει αναφορά στην έκθεσή του για την Τράπεζα Κύπρου, που συμφώνησε να πουλήσει χαρτοφυλάκιο ΜΕΔ ύψους 2.7 δισ. ευρώ τον Αύγουστο. Αυτό ακολουθεί την πώληση της ΜΕΔ της Ελληνικής Τράπεζας νωρίτερα μέσα στο έτος, ύψους 140 εκατ. ευρώ συμπληρώνει. Η εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταθετών έχει βελτιωθεί και μετά την πτώση του 1ου τριμήνου του 2018, που οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στις μειώσεις των καταθέσεων μη Κυπρίων, οι συνολικές καταθέσεις στο τραπεζικό σύστημα αυξάνονται και πάλι.
Αυτό οφείλεται στις εγχώριες καταθέσεις, διαπιστώνει ο DBRS, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 80% των συνολικών καταθέσεων. Αφού επηρεάστηκε αρνητικά από την αύξηση του δανεισμού ζημιών το 2017, η κερδοφορία των τραπεζών επίσης βελτιώνεται, ενώ τα κεφάλαια των τραπεζών είναι πλέον επαρκή. Ωστόσο, ο Οίκος παρατηρεί πως παρά τη σημαντική μείωση των αποθεμάτων ΜΕΔ, οι δείκτες τους παραμένουν υψηλοί. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του τραπεζικού συστήματος ήταν στο 38.9% του συνόλου των δανείων τον Ιούλιο του 2018, από 49% τον Μάιο του 2016 (η επίδραση από τη συναλλαγή της Συνεργατικής δεν έχει ακόμη αντικατοπτριστεί στα στατιστικά στοιχεία του δανείου) καθώς η πώληση ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο.
Τα υψηλά ΜΕΔ και το χρέος του ιδιωτικού τομέα παραμένουν ο κύριος κίνδυνος για την οικονομική σταθερότητα της Κύπρου, ενώ ο DBRS αναμένει περαιτέρω πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων λόγω των προσπαθειών των τραπεζών, της στρατηγικής πολιτικής της κυβέρνησης, της μείωσης της ανεργίας, της αύξησης των τιμών των κατοικιών και της σταθερής οικονομικής ανάπτυξης.
Η κυπριακή οικονομία παραμένει η ισχυρή
Περνώντας στα δημοσιονομικά της Κύπρου, ο DBRS σχολιάζει πως μετά από μια έντονη ανάπτυξη τα τελευταία δύο χρόνια, η οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου παρέμεινε ισχυρή και το 2018. Το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4% σε ετήσια βάση στο πρώτο εξάμηνο του έτους, ενώ η ανάπτυξη έχει ευρεία βάση, λόγω των κατασκευών, του τουρισμού, της ναυτιλίας και της παροχής υπηρεσιών. Πρόσθετα, βλέπει πως η ανεργία μειώνεται και οι μισθοί αυξάνονται. Οι αναθεωρημένες προς τα πάνω προβλέψεις δείχνουν επίσης ανάπτυξη περίπου στο 4% το 2019, προτού επιβραδυνθούν σταδιακά το 2020. Οι κίνδυνοι μείωσης των προοπτικών σχετίζονται κυρίως με ένα λιγότερο ευνοϊκό εξωτερικό περιβάλλον, ενώ οι αναδυόμενοι κίνδυνοι περιλαμβάνουν τον ευρύτερο οικονομικό αντίκτυπο του καζίνο θέρετρου που θα βρίσκεται υπό κατασκευή, αλλά και άλλων έργων υποδομής.
Η ικανότητα ανάπτυξης της Κύπρου έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, με πιθανή αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κοντά στο 2.4%. Η ανάκαμψη των επενδύσεων αποτέλεσε βασική κινητήριο δύναμη και η Κύπρος είναι ένα ελκυστικό κέντρο επιχειρηματικών υπηρεσιών, ένα ναυτιλιακό κέντρο και ένας τουριστικός προορισμός. Ο τομέας του τουρισμού κατά τον DBRS διαφοροποιείται σε νέα προϊόντα και αγορές, καθιστώντας τον πιο ανθεκτικό, ενώ η αναμενόμενη εκμετάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου αντιπροσωπεύει μια άλλη δυνητική πηγή ανάπτυξης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Παρόλα αυτά, το μικρό μέγεθος της οικονομίας της χώρας με βάση τις υπηρεσίες, εκθέτει την Κύπρο σε δυσμενείς μεταβολές στην εξωτερική ζήτηση.
Το δημόσιο χρέος στο 90.8% το 2020
Μετά τις πρώτες αποπληρωμές δανείων στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και στο ΔΝΤ το 2017, ο δείκτης δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ υποχώρησε για πρώτη φορά κάτω από το 100% από το 2013. Ωστόσο, το τρέχον έτος, ο δείκτης χρέους επηρεάστηκε από την έκδοση των εγχώριων ομολόγων για στήριξη της ρευστότητας της ΣΚΤ πριν πωληθεί και πλέον το δημόσιο χρέος υπολογίζεται για το 2018 στο 104.2%. Ο δείκτης χρέους αναμένεται να επαναλάβει την καθοδική του πορεία από το 2019 και να φτάσει το 90.8% έως το 2020, λόγω των μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων (περίπου 5% του ΑΕΠ) και της σταθερής ανάπτυξης.
Ενώ η κύρια άμεση δημοσιονομική επίπτωση ήταν η έκδοση των ομολόγων 2.35 δισ. ευρώ το 2018, ο DBRS τονίζει πως υπάρχουν και άλλες επιπτώσεις. Το δημοσιονομικό κόστος του Σχεδίου «ΕΣΤΙΑ», εκτιμάται ότι θα αντιστοιχεί σε ετήσιο κόστος 0.2% του ΑΕΠ για την επόμενη 25ετία. Ακόμα, βλέπει και αυτός με τη σειρά του πως από τις κυβερνητικές εγγυήσεις που δόθηκαν για μερίδα δανείων που έλαβε η Ελληνική στο πλαίσιο απόκτησης της ΣΚΤ, δεν θα υπερβούν τα 155 εκατομμύρια ευρώ (που αντιστοιχούν στο 0,7% του ΑΕΠ) σε διάστημα 12 ετών.
Μία υγιής δημοσιονομική θέση αναμένεται να διατηρηθεί, κατά τον Οίκο. Μετά την ολοκλήρωση της σταθεροποίησης της δημοσιονομικής της θέσης σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, η Κύπρος αναμένεται να διατηρήσει ένα υγιές δημοσιονομικό πλεόνασμα κοντά στο 3% το 2018-2020, υποστηριζόμενο από ισχυρά έσοδα και περιορισμένες δαπάνες.
Θέλει συνέπεια
Συνοψίζοντας την έκθεση που συνοδεύει την αναβάθμιση, ο DBRS αναμένει συνέχεια στη δημοσιονομική πολιτική και τη στρατηγική διαχείρισης του χρέους. Η κυβέρνηση, αναφέρει, δεν διαθέτει πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθυστερήσεις στην υιοθέτηση μερικών μεταρρυθμίσεων.
