Της Μαρίνας Οικονομίδου
Μπορεί η δεύτερη φάση των συνομιλιών στο Μον Πελερέν να έπεσε κάτω από τον πήχη των προσδοκιών που είχαν άλλωστε καλλιεργηθεί το τελευταίο διάστημα, ωστόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μελετά τις επόμενές διεξοδικές του κινήσεις, με αντικειμενικό στόχο την αποφυγή αδιεξόδου και τη συνέχιση των συνομιλιών.
Με την επιστροφή του από το ελβετικό θέρετρο, ο Νίκος Αναστασιάδης θα μελετήσει με τους συνεργάτες του τις εξελίξεις όπως αυτές διαμορφώνονται μετά το αρνητικό αποτέλεσμα στη διαπραγμάτευση για τα κριτήρια στο Μον Πελερέν. Θα έχει επίσης επαφές και διαβουλεύσεις ούτως ώστε να αποφασίσει τι δέον γενέσθαι το επόμενο διάστημα.
Ανοικτή γραμμή με Αθήνα
Ήδη η Λευκωσία βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με την Αθήνα, όπως διαρκής ήταν και η επικοινωνία Αναστασιάδη-Τσίπρα κατά την παραμονή στο ελβετικό θέρετρο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο μετά και από την αρνητική τροπή των πραγμάτων, η τηλεφωνική επικοινωνία του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κότζια με τον με τον ειδικό απεσταλμένο του γγ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Άιντε, κατόπιν πρωτοβουλίας του πρώτου. Κατά τη διάρκεια του τηλεφωνήματος ο κ. Κοτζιάς τόνισε ότι η Ελλάδα επιθυμεί τη λύση του Κυπριακού και υποστηρίζει τη συνέχιση της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Όπως ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών, σκοπός των διαπραγματεύσεων πρέπει να είναι η εξεύρεση μίας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του προβλήματος, βασισμένης στις αρχές που η Ελλάδα έχει εξαρχής περιγράψει.
Ζήτημα για τη Λευκωσία πλέον είναι το πώς θα αντιδράσει η τουρκική πλευρά. «Δεν είναι επιθυμία μας να μπούμε σε ένα παιχνίδι ευθυνών ειδικότερα αυτό το βράδυ που είναι μία δύσκολη βραδιά για την πατρίδα μας και θέλω να το ξεκαθαρίσω δεν είμαστε ευτυχείς» ανέφερε στις δηλώσεις του τα ξημερώματα της Τρίτης ο Νίκος Χριστοδουλίδης, αποτυπώνοντας με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την απογοήτευση της ε/κ πλευρας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο και το tweet του μέλους της διαπραγματευτικής ομάδας Κύρου Χρυσοστομίδη ο οποίος επεσήμανε πως «το Μον Πελεράν απέτυχε αδίκως εξαιτίας των υπερβολικών απαιτήσεων του Μουσταφά Ακκιντζί, όπως του τις επέβαλε η Τουρκία».
Ήδη η Λευκωσία δεν θέλει να μπει στο blame game στο οποίο και επιδίδεται ο εκπρόσωπος του τ/κ ηγέτη Μπαρίς Μπουρτζιού, αλλά αντικειμενικός στόχος είναι να συνεχίσουν οι διαπραγματεύσεις. «Είμαστε σταθερά αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τις προσπάθειες τερματισμού της κατοχής της πατρίδας μας. Επιθυμούμε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τον τερματισμό αυτής της απαράδεχτης κατάστασης πραγμάτων. Θα πράξουμε ότι είναι δυνατό για να πετύχουμε αυτό το στόχο. Όσα προβλήματα κι αν υπάρχουν, είναι ξεκάθαρη η βούλησή μας να εργαστούμε για να τα αντιμετωπίσουμε. Ποτέ δεν θεωρούσαμε πως ήταν εύκολη αυτή η προσπάθεια. Παρόλα αυτά δεν μπορώ παρά να εκφράσω τη λύπη μας για το σημερινό αποτέλεσμα» ανέφερε άλλωστε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος προετοιμάζοντας το έδαφος για το πώς θα κινηθεί η ε/κ πλευρά.
Ο απόηχος και τα κόμματα
Ήδη, μετά την αρνητική κατάληξη, άρχισαν ήδη οι πρώτες αντιδράσεις της πολιτικής ηγεσίας του τόπου. Σε δηλώσεις του στο Ραδιόφωνο του ΡΙΚ, ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου χαρακτήρισε «μη ευχάριστη την εξέλιξη», διατυπώνοντας την εκτίμηση ότι πρόκειται για προσωρινό αδιέξοδο. Τόνισε ωστόσο πως αυτό δεν σημαίνει πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, εφόσον και δεν ικανοποιήθηκαν τα κριτήρια που είχαν τεθεί, έπρεπε να αποδεχθεί τους με τους οποίος δεν συμφωνούσε.Πρόσθεσε ακόμη πως ο Πρόεδρος ενήργησε για ακόμη μια φορά με υπευθυνότητα.
To ΑΚΕΛ θεωρεί τη μη επίτευξη συμφωνίας, «ένα βήμα προς τα πίσω. Ωστόσο δεν πρόκειται για το τέλος του δρόμου». Μιλώντας στο Ραδιόφωνο του ΡΙΚ, ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Άντρος Κυπριανού, τόνισε πως η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί εντατικά και πιο οργανωμένα. Υπέδειξε παράλληλα πως η μη λύση δεν αποτελεί διασφάλιση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ πρόσθεσε ότι το ΑΚΕΛ δεν στηρίζει οποιαδήποτε λύση, αλλά λύση στη βάση συμφωνημένων αρχών.
Την απογοήτευσή του εξέφρασε και ο Πρόεδρος του ΔΗΚΟ, Νικόλας Παπαδόπουλος. «Φαίνεται ότι η τουρκική πλευρά υπαναχώρησε από τις αρχικές θέσεις της στο εδαφικό και ότι ο Μουσταφά Ακιντζί έπαιζε παιχνίδι σε ότι αφορά τον αριθμό των προσφύγων που θα επέστρεφαν υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση», δήλωσε στο Ραδιόφωνο του ΡΙΚ. Τόνισε επίσης ότι «βρισκόμαστε σε δύσκολο σημείο», επισημαίνοντας πως είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι στο ανακοινωθέν των Ηνωμένων Εθνών δεν έγινε αναφορά για συνέχιση των συνομιλιών.
Σε ανακοίνωσή της, η ΕΔΕΚ αναφέρει, «Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων στην Ελβετία επιβεβαιώνει για ακόμα μία φορά την προκλητική συμπροφορά της Τουρκίας της οποία ο τελικός της στόχος δεν είναι η δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, αλλά η δημιουργία προϋποθέσεων για έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου και σε μελλοντική φάση, ει δυνατόν κατάληψη και ενσωμάτωσή της στην Τουρκική επικράτεια.
Η ΕΔΕΚ χαιρετίζει το ότι ο ΠτΔ παρέμεινε σταθερός σε κάποιες θέσεις και διεκδικήσεις, έστω και αν έχουμε σοβαρές διαφωνίες για τις υποχωρήσεις και που έχει κάνει σε άλλα κεφάλαια όπως η διακυβέρνηση, η νομοθετική και δικαστική εξουσία. Σημαντική επίσης είναι και η ξεκάθαρη θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης για την πολυμερή διάσκεψη την οποία και πάλι χαιρετίζουμε.
Σε δηλώσεις του ο βουλευτής της Συμμαχίας Πολιτών, Παύλος Μυλωνάς ανέφερε πως «τα αποτελέσματα του Μοντ Πελεράν αποδεικνύουν για άλλη μια φορά την τουρκική αδιαλλαξία και πως με την πολιτική των μονομερών υποχωρήσεων η αδιαλλαξία αυτή καθίσταται ολοένα και πιο ακραία. Δυστυχώς ο κ. Ακιντζί, παρά τις προσπάθειες να παρουσιαστεί ως διαλλακτικός, εντούτοις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων δεν συμπεριφέρεται ως ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας αλλά ως κατοχικός ηγέτης. Ως Συμμαχία Πολιτών εστιάζουμε στην αρχική μας εκτίμηση ότι η Τουρκία επιδίωκε να προχωρήσουμε στην τελική φάση για να οδηγήσει τα πράγματα σε κήρυξη αδιεξόδου με απώτερο στόχο να δημιουργήσει προϋποθέσεις για να υλοποιήσει τις επόμενες επιδιώξεις της».
Από πλευράς του, το Κίνημα Οικολόγων, σε ανακοίνωσή του αναφέρει, «παρά τη διαλλακτική στάση και την τακτική των υποχωρήσεων που ακολούθησαν Λευκωσία και Αθήνα, οι συνομιλίες στο Μοντ Πελεράν έφτασαν σε αδιέξοδο. Η τουρκική αδιαλλαξία και οι καθημερινές δηλώσεις από τα κατεχόμενα και την Άγκυρα, δεν άφηναν περιθώρια αισιοδοξίας. Αποδείχθηκε για άλλη μια φορά ότι η υποχωρητικότητα τρέφει την τουρκική αδιαλλαξία. Τα τουρκικά παιχνίδια και η εμμονή του Ακιντζί στις προκλητικές του θέσεις, έφεραν το ναυάγιο του Μοντ Πελεράν».
Από πλευράς του ΕΛΑΜ, ο Εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος, Γεάδης Γεάδη, δήλωσε, «δυστυχώς το Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο (Ε.ΛΑ.Μ.) επιβεβαιώθηκε, αφού για μας ήταν ξεκάθαρο ότι το πλαίσιο των συνομιλιών θα οδηγούσε σε αδιέξοδο, είτε σε ένα πολύ οδυνηρό συμβιβασμό για τον Ελληνισμό της Κύπρου, με κατάληξη ένα θνησιγενές κράτος.
Καλούμε την κυβέρνηση να απεγκλωβιστεί από την λογική της δικοινοτικής διαφοράς και να κατανοήσουν ότι το πλαίσιο λύσης Ομοσπονδίας είναι εσφαλμένο. Θα πρέπει να χαράξουμε νέα στρατηγική αντιμετωπίζοντας το Κυπριακό επιτέλους, ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, στηριγμένοι στην αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών να απαιτήσουμε την απελευθέρωση μας, θέτοντας την Τουρκία ενώπιον των ευθυνών της. Δεν διακονούμε αλλά απαιτούμε την ελευθερία μας».
Το παρασκήνιο του ναυαγίου
Το ναυάγιο της συζήτησης επί των κριτηρίων του εδαφικού στο Μον Πελερέν, έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία καθώς υπήρχε από αρμόδιες πηγές η πεποίθηση πως το θετικό αποτέλεσμα ήταν λίγο ως πολύ δεδομένο. Στη δεύτερη φάση του Μον Πελερεν και ενώ το πρόγραμμα των ΗΕ προνοούσε παραμονή 48 ωρών στο ελβετικό θέρετρο για να «κλείσει» το εδαφικό, η πρώτη μέρα αναλώθηκε και πάλι σε γενική συζήτηση επί πολλών θεμάτων του κυπριακού, με τις δυο πλευρές να μπαίνουν στην ουσία του ζητήματος την Τρίτη. Ζήτημα που προβληματίζει είναι ο αριθμός των προσφύγων. Σε αυτό, η τ/κ πλευρά φαινόταν να είναι θετικά διακείμενη για τον αριθμό 80-90.000 μέχρι και την επανέναρξη της δεύτερης φάσης των συνομιλιών, που εκεί ο αριθμός από την τ/κ πλευρά κατέβηκε στις 55 με 60 χιλιάδες.
Κεφάλαιο Μόρφου
Στόχος της ε/κ πλευράς στην Ελβετία, παρέμεινε η συζήτηση γύρω από τα τρία βασικά κριτήρια του εδαφικού. Δηλαδή, ο αριθμός προσφύγων που θα επιστρέψουν υπό ε/κ διοίκηση, ακτογραμμή και εδαφικό ποσοστό. Από τη συζήτηση και την κοινή κατάληξη σε αυτό, θα προέκυπτε το επόμενο σημαντικό βήμα που θα ήταν η αποτύπωση σε χάρτη. Στη δεύτερη φάση του Μοντ Πελερέν, υπήρξε συζήτηση γύρω και από τα τρία κριτήρια. Όπως προέκυψε, αν και υπήρχε στο κριτήριο που αφορά το εδαφικό ένα ποσοστιαίο εύρος που ήταν αρκετά καλό (28,2%-29,2%), εντούτοις υπήρξε δυσκολία από την τ/κ πλευρά να καθορίσει τον αριθμό των προσφύγων που θα επέστρεφε. Σε αυτό το σημείο μπήκε στη συζήτηση η Μόρφου, κεφάλαιο που όπως διεφάνη, ο Ακιντζί «δεν είχε το πράσινο φως για να συνεχίσει».
Με τη Μόρφου, ικανοποιούνταν ο αριθμός των προσφύγων που είχε σαν στόχο η ε/κ πλευρά και μάλιστα, πληροφορίες λένε πως υπήρξε ειλικρινής προσπάθεια τόσο του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη όσο και της ομάδας γενικότερα, ο αριθμός αυτός να βγει με άλλους τρόπους και σενάρια, κάτι το ποίο δεν κατέστη εφικτό. Την ώρα μάλιστα, που όλο το προηγούμενο διάστημα, για την ε/κ πλευρά το συγκεκριμένο κριτήριο από τα τρία ήταν το πλέον βασικό.
Ακόμη ένα στοιχείο, είναι πως η ε/κ πλευρά είχε δηλώσει τις προηγούμενες μέρες πως υπήρχε η πιθανότητα να μεταφερθούν δυο χάρτες σε ενδεχόμενη πολυμερή, με την προϋπόθεση όμως αυτοί να είναι κοντά και σε ακτίνα συμφωνίας. Κατά τη συνάντηση της Τρίτης όμως, τονίστηκε από την ε/κ πλευρά πως τα τρία κριτήρια του εδαφικού έπρεπε να αντιμετωπιστούν εκείνη τη στιγμή, με τις διπλωματικές πηγές να τονίζουν πως ήταν η σειρά της τ/κ πλευράς να κάνει παραχωρήσεις στο εδαφικό. Αυτό δεν κατέστη εφικτό, με αποτέλεσμα να περιέλθει το αδιέξοδο.
Η ε/κ πλευρά, παρέμεινε στη γραμμή της ως προς την πολυμερή, μην μεταφέροντας εκεί τη συζήτηση για το εδαφικό και διασύνδεσή του με την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, θέση με την οποία ήρθε στο Μον Πελερέν, γιατί τότε τα διαπραγματευτικά περιθώρια θα ήταν ασφυκτικά. Το σημείο αυτό, και από εδώ φαίνεται και ο τρόπος που κινήθηκε η τ/κ πλευρά, γινόταν αντιληπτό από τους τελευταίους κατά τη διάρκεια της συζήτησης την Τρίτη, αφενός, αφετέρου όμως παρέμεινε στη θέση της. Κρίνεται δε επιπρόσθετα, πως στο ποσοστό του 28,2%-29,2% που ξεκίνησε σαν βάση συζήτησης, είχε δοθεί από το Μουσταφά Ακιντζί την προηγούμενη φορά, τώρα δεν μπορούσε να το πάρει πίσω αν και είχε δεύτερες σκέψεις, οπότε και παρέμεινε στη θέση του αναφορικά με τον αριθμό των προσφύγων.
Στόχος ήταν να πέσει σε διαφορά 0,5-6% για να προχωρήσει η διαδικασία, δηλαδή να υπάρξει αποτύπωση σε χάρτη και να δοθεί και ημερομηνία για σύγκλιση πολυμερούς από την ε/κ πλευρά. Μάλιστα, γινόταν λόγος από ε/κ πηγές ως ουτοπικό να λέμε πως θα υπάρξει σύγκλιση πολυμερούς χωρίς ανοιχτά θέματα. Κρίνεται τέλος, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, πως ήταν έτοιμος να δώσει χάρτη ο Ακιντζί αλλά όχι εκείνον που θα ικανοποιούσε την ε/κ πλευρά.
