Kathimerini.com.cy
Θεωρώ εξαιρετική την πρωτοβουλία της εφημερίδας «Καθημερινή» να ανοίξει με τη σημερινή επετειακή της έκδοση ένα κύκλο συζητήσεων που μπορούν να εμβαθύνουν τη γνώση μας στο σύγχρονο γίγνεσθαι και την κατανόηση φαινομένων, όπως η δημοκρατία, θεσμοί και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Άλλωστε, η ίδια η δεκαετής πορεία της εφημερίδας στην Κύπρο – την οποία τιμά η σημερινή έκδοση – δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά πολύτιμη συνδρομή στον εμπλουτισμό της γνώσης, της πληροφόρησης και ως εκ τούτου της δημοκρατικής πορείας στον τόπο μας. Θεωρώ πως κάτω από τον γενικό τίτλο «Η δημοκρατία, οι θεσμοί και τα ΜΜΕ», μπορούμε να συζητήσουμε ένα ευρύτατο φάσμα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Θέλοντας να αρχίσω από τον ίδιο τον ρόλο μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, επισημαίνω πως δεν θα μπορούσα να διανοηθώ τη δική μου καθημερινή λειτουργία χωρίς την παρουσία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την παρουσίαση των έργων ή των παραλείψεών μας, την κριτική που ασκείται, την παρουσίαση άλλων διαφορετικών ή συγκλινουσών απόψεων.
Με αυτή την έννοια η ενημέρωση αποτελεί για εμένα βασική παράμετρο του τρόπου της προσωπικής μου λειτουργίας κατά την ενάσκηση των καθηκόντων μου και της λήψεως αποφάσεων. Αισθάνομαι πως όταν αναζητούμε πληροφορίες δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να αναζητούμε το αληθινό, γιατί μόνο μέσα από το αληθινό διαμορφώνουμε και την κατά το δυνατόν ακριβέστερη εικόνα για τον κόσμο γύρω μας και συνεπώς μπορούμε να οδηγηθούμε σε σοφότερες αποφάσεις. Όποια μορφή και αν λαμβάνουν τα ΜΜΕ, εξακολουθούν να αποτελούν τον παράγοντα μέσω του οποίου κατανοούμε ή προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον σύγχρονο κόσμο.
Αυτό αναδεικνύει και την τεράστια δυνητικά επίπτωση που έχουν τα ΜΜΕ όχι μόνο στην ανάπτυξη της χώρας με την ευρύτερη έννοια, αλλά και στη διατύπωση στερεότυπων και διαδεδομένων αντιλήψεων για την εποχή μας, όπως και κριτικών και νέων απόψεων. Όπως συνηθίζουμε να λέμε, η ενημέρωση και η δημοσιογραφία είναι λειτούργημα. Για να είναι αποτελεσματική ως λειτούργημα, η δημοσιογραφία δεν οφείλει μόνο να αποκαλύπτει, αλλά και να δημιουργεί τις προϋποθέσεις προόδου.
Η έλλειψη πληροφόρησης είναι αποτέλεσμα αδιαφάνειας, η αδιαφάνεια με τη σειρά της οδηγεί σε εκτροπές και διαφθορά. Άρα, λοιπόν, η ενημέρωση είναι ευθέως συνδεδεμένη με την ποιοτική δημοκρατική λειτουργία σε κάθε χώρα και αυτό το έχουμε απολύτως κατανοήσει στη χώρα μας, στηρίζοντας και διευρύνοντας θεσμούς ελέγχου τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Θα έλεγα δε πως η συνδρομή τη Ευρωπαϊκής Ένωσης και του κοινοτικού κεκτημένου σε αυτό τον τομέα συνέβαλε καθοριστικά στην εμπλουτισμό της πορείας αυτής.
Η σχέση πολιτικής, θεσμών και μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι απολύτως συνδεδεμένη και η εύρυθμη λειτουργία τους, αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ παράγοντα ποιότητας της δημοκρατίας στον τόπο μας. Στο πλαίσιο αυτό κρίναμε ως κυβέρνηση πως είναι πλέον αναγκαίος εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας που από το από το 1989 έχουμε στην Κύπρο και ρυθμίζει τα περί Τύπου ζητήματα. Οι νέες ρυθμίσεις λαμβάνουν υπόψη την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και τις εξελίξεις στον τομέα τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα, έχουμε συνείδηση ότι αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας να διασφαλίζει τις απαραίτητες συνθήκες για την ελεύθερη και απρόσκοπτη λειτουργία των μέσων ενημέρωσης, αλλά και να προστατεύει τους δημοσιογράφους και άλλους συντελεστές της ενημέρωσης από τυχόν απειλές.
Είμαστε σε μία περίοδο που τα ΜΜΕ αναζητούν το σημείο ισορροπίας μεταξύ των παραδοσιακών και των νέων λειτουργιών και πλεονεκτημάτων. Το περιβάλλον είναι έντονα ρευστό και μπορούν καλύτερα απ’ όλους να το διακρίνουν οι δημοσιογράφοι που αντιμετωπίζουν ως εκ τούτου την καθημερινή πραγματικότητα. Οι αλλαγές γίνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα από εκείνη που μπορούμε ίσως να αφομοιώσουμε. Πριν καλά-καλά κατανοήσουμε τις επιπτώσεις της ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας, προκύπτουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια που υποδεχτήκαμε την ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση.
Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η διάδοση των πληροφοριών, επιβαρύνει το κράτος με την ευθύνη να διασφαλίσει πρώτα απ’ όλα στους πολίτες ένα ευρύ αλλά ακριβές, κατά το δυνατόν, πεδίο ενημέρωσης, που άμεσα οδηγεί σε περισσότερη διαφάνεια, αμεροληψία και τεκμηρίωση. Ιδιότητες που συμβάλλουν στον υγιή διάλογο και την ανάπτυξη των σύγχρονων τάσεων στην κοινωνία. Με τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης, ιδιαίτερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαμορφώνεται μία κατάσταση διελκυστίνδας στην οποία από τη μία πλευρά υπάρχουν τα διάφορα θεσμικά κέντρα αποφάσεων πολιτικού, οικονομικού ή άλλου χαρακτήρα και από την άλλη οι πολίτες που απέκτησαν ένα δικαίωμα, ένα εργαλείο παρεμβάσεως τούς διασφαλίζει μια πρωτόγνωρη αμεσότητα.
Τα σημερινά δεδομένα χαρακτηρίζονται από την ταχύτητα διάδοσης των ειδήσεων. Όταν τα πράγματα ευρίσκονται σε οριακό σημείο, όπως για παράδειγμα η κατάσταση για το Κυπριακό σήμερα, έχει ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο η έγκαιρη μετάδοση της είδησης, αλλά και η απόλυτη ακρίβεια. Ταχύτητα και ακρίβεια είναι πολλές φορές έννοιες που δεν συμβαδίζουν. Ωστόσο, είναι έννοιες που πρέπει με τη γνώση και τη δημοσιογραφική εμπειρία να ταυτίσουν οι δημοσιογράφοι, καθότι η ψηφιακή εποχή με τα εργαλεία της συνιστά ένα αποτελεσματικό μεν αλλά και δυναμικό μέσο που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση του.
Είναι δυνατόν να ισχυριστεί κανείς ότι επειδή παρήκμασαν κάποιες ισχυρές πολιτικές και κοινωνικές δομές του παρελθόντος και επειδή κάποιες άλλες όπως είναι τα κόμματα, η εκκλησία, η οικογένεια, η τοπική κοινότητα, βλέπουν να διαφοροποιείται ο ρόλος τους, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για αποτελεσματικούς θεσμούς στη δημόσια σφαίρα, ώστε να εξισορροπηθούν τυχόν απώλειες ή ανισορροπίες. Διότι το μυστικό μιας αποτελεσματικής δημοκρατίας είναι οι ισορροπίες. Κυρίως μάλιστα η ισορροπία εξουσίας και λογοδοσίας, καθώς και ελέγχου..
Η σχέση μεταξύ κράτους, θεσμών και ΜΜΕ αποτελεί ένα διαρκές ζητούμενο, καθώς το τοπίο διαρκώς μετεξελίσσεται και αποτελεί στοίχημα για όλους μας να μπορούμε όχι μόνο να παρακολουθούμε αυτές τις τάσεις αλλά και να ενσωματώνουμε τα καλύτερα στοιχεία τους, αφήνοντας στην άκρη ό,τι δεν συμβάλλει στην πρόοδο της κοινωνίας μας και της πολιτικής ζωής.
Όπως απέδειξε η εμπειρία μας στην Ευρώπη, η προαγωγή των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί την ουσία της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Η σημερινή ανάγκη για εμβάθυνση της δημοκρατικής ασφάλειας προϋποθέτει τη συνέχιση της αποτελεσματικής συνεργασίας, σε κάθε επίπεδο, αρχίζοντας από το επίπεδο των τοπικών κοινωνιών μέχρι το επίπεδο των κρατών και των περιφερειακών διεθνών οργανισμών. Η αναζήτηση των ορίων αποτελεί μία πραγματική πρόκληση για κάθε δημόσιο πρόσωπο.
Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να συγχαρώ τη διεύθυνση και το προσωπικό της εφημερίδας «Καθημερινή» για την αξιόλογη δεκαετή παρουσία τους. Προσβλέπουμε και ευχόμαστε για πολύ περισσότερα.
