Του Αποστόλη Ζουπανιώτη
Περισσότερες από δύο ώρες διήρκεσε η ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ από τον Ειδικό Σύμβουλο του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό Έσπεν Μπαρθ Έιντε και παρά την κοινή έκφρασή του με τη δήλωση του Κινέζου προέδρου του ΣΑ, ήταν σαφές ότι υπήρχαν διαφορετικές εκτιμήσεις μεταξύ των μελών.
Όπως προκύπτει από συνομιλίες που είχαμε με διπλωμάτες μελών του ΣΑ, η Βρετανία ήταν αυτή που εισηγήθηκε την υιοθέτηση σημείων ενημέρωσης τύπου που ανέγνωσε ο Κινέζος πρόεδρος, ώστε ο ΣΑ να επιδείξει ότι είναι ενωμένο.
Ο Βρετανός πρέσβης τόνισε την ανάγκη να υπάρξει διάλειμμα και περίοδος περισυλλογής ώστε να μην χειροτερεύσει η κατάσταση και έθεσε 4 προτεραιότητες.
Να γίνουν κινήσεις ώστε να μειωθεί το περιθώριο των δύο πλευρών να εμπλακούν σε παιγνίδι αλληλοεπίρριψης ευθυνών, να απευθυνθεί έκκληση προς τους εμπλεκόμενους για περίοδο κατευνασμού ώστε οι δύο πλευρές να εξετάσουν πως θα ξεκινήσουν εκ νέου τη διαδικασία, να διασφαλιστεί ότι θα συνεχιστούν οι συνομιλίες εντός των παραμέτρων που έχει εισηγηθεί ο ΓΓ και στη βάση των ψηφισμάτων και να τονιστεί η ετοιμότητα του ΓΓ να συνεχίσει την αποστολή καλών υπηρεσιών και να είναι στη διάθεση όλων των πλευρών.
Τέλος ζήτησε να συνεχιστεί η εντολή της UNFICYP με τις σημερινές της δυνατότητες.
Ο Αμερικανός αντιπρόσωπος υπογράμμισε την ανάγκη για μια εφικτή διαδικασία που θα επανενώσει την Κύπρο. Υποστήριξε την κυπριακή ιδιοκτησία των συνομιλιών και το στόχο διζωνικής ομοσπονδίας. Επίσης συμφώνησε με τους Βρετανούς για τον περιορισμό του παιγνιδιού επίρριψης ευθυνών.
Μίλησε για την ανάγκη οι ειρηνευτικές αποστολές να αναπροσαρμόζονται με βάση την κατάσταση επί του εδάφους και υπενθύμισε ότι η ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν έχει περάσει από αναθεώρηση εδώ και πολλά χρόνια. Διευκρίνισε ότι η στρατηγική αναθεώρηση της UNFICYP δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως προσπάθεια επίρριψης ευθύνης σε κανένα, είτε ως εγκατάλειψη κάποιας εκ των πλευρών., αλλά ως ενιαία πρακτική του Σ.Α. για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις, ενώ η έλλειψη πολιτικής συμφωνίας θα πρέπει να προσαρμόσει και την εμπλοκή του ΟΗΕ.
Ο Γάλλος αντιπρόσωπος τόνισε την ανάγκη να λάβουμε όλοι μαθήματα από την αποτυχία, αλλά συμφώνησε με την αποφυγή της αλληλοεπίρριψης ευθυνών και την ανάγκη περισυλλογής. Χαρακτήρισε άκρως απαραίτητη την αποστολή καλών υπηρεσιών και ζήτησε το ΣΑ να παραμείνει ενωμένο.
Για προβλήματα στην οργάνωση της διαδικασίας μίλησε ο Ρώσος αντιπρόσωπος, σημειώνοντας ότι δεν πρέπει να αναμένεται συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη τελικής συμφωνίας. Υπογράμμισε ότι ένα από τα 6 θέματα έμεινε για το τέλος της διαδικασίας με την ελπίδα ότι η πρόοδος στα υπόλοιπα 5 θα έδινε αρκετή ώθηση και στην επίλυσή του, ενώ και τα 6 θέματα θα πρέπει να συζητούνται παράλληλα.
Είπε ότι οι δύο πλευρές θα πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς και γι’ αυτό θα πρέπει να αποσυρθούν όλα τα στρατεύματα και να συμφωνηθεί ένα νέο σύστημα ασφάλειας και εγγυήσεων υπό την αιγίδα ΣΑ. Τόνισε ότι τα μόνιμα μέλη ΣΑ θα πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο σε πιθανές συζητήσεις θεμάτων ασφαλείας αφού το ΣΑ θα κληθεί να υιοθετήσει την προτεινόμενη λύση.
Ενώ συνολικά, παρά την απογοήτευση, είπε ότι αυτή η διάσκεψη αποτελεί πλέον παρελθόν, αλλά θα πρέπει όλοι να πάρουμε τα μαθήματά μας.
Ο αντιπρόσωπος της Αιγύπτου επέρριψε ευθύνες στην Τουρκία για την αποτυχία των συνομιλιών, λέγοντας ότι δεν επέδειξε την απαραίτητη προσήλωση και καλή πίστη. Χαρακτήρισε το κεφάλαιο της ασφάλειας και εγγυήσεων κεντρικό στην επίλυση του Κυπριακού και ζήτησε τον τερματισμό του ξεπερασμένου συστήματος εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων, την απόσυρση όλων των στρατευμάτων και το σεβασμό της κυριαρχίας, εδαφικής ακεραιότητας και πολιτικής ανεξαρτησίας της Κύπρου.
Τόνισε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από τη διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο πλευρών στο πλαίσιο αποστολής καλών υπηρεσιών ΓΓ και κάλεσε όλες τις πλευρές να επανεπιβεβαιώσουν την προσήλωση τους σε αυτήν.
Οι αντιπρόσωποι της Σουηδίας και της Ιταλίας μίλησαν για το σημαντικό ρόλο της ΕΕ στη διαδικασία, όμως είναι ο ΟΗΕ που μπορεί να επιλύσει το Κυπριακό και όχι η Ένωση. Ο Σουηδός πρέσβης χαρακτήρισε τις εγγυήσεις ως επίκεντρο των προσπαθειών για την επίτευξη συμφωνίας, ενώ η Ιταλία ζήτησε να συνεχιστεί το έργο των τεχνικών επιτροπών.
Η Ιαπωνία υποστήριξε ότι απαιτείται συνολική αναθεώρηση της παρούσας τακτικής, προσθέτοντας ότι η εντολή για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ θα πρέπει να αντανακλά στην κατάσταση επί του εδάφους. Υποστήριξε επίσης την ανάγκη για περίοδο ηρεμίας και περισυλλογής.
Τόσο το Καζακστάν, όσο και η Σενεγάλη – όπως γενικά και οι υπόλοιπες χώρες -υποστήριξαν την κεντρική σημασία του θέματος ασφάλειας και εγγυήσεων.
Ενώ η Ουκρανία υποστήριξε την ανανέωσης της εντολής της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και της αποστολής των καλών υπηρεσιών του ΓΓ, υπογράμμισε την ανάγκη συνέχισης του διαλόγου και απηύθυνε έκκληση προς δυο πλευρές να αρχίσουν εκ νέου συνομιλίες.
Ο Ειδικός Σύμβουλος Έσπεν Μπαρθ Έιντε προέβη σε εκτενή ενημέρωση των όσων έλαβαν χώρα το τελευταίο εξάμηνο και εστιάστηκε στις τελευταίες εξελίξεις στο Κραν Μοντανά. Είπε ότι μετά τη συνάντηση των ηγετών με τον ΓΓ στις 4 Ιουνίου ετοιμάστηκε έγγραφο το οποίο απορρίφθηκε από περισσότερες από μια πλευρές με αποτέλεσμα να μην αποτελέσει τελικά ένα κοινό έγγραφο.
Περιέγραψε τη διαδικασία στο Κραν Μοντανά, παρά την καλή διάθεση με την οποία ξεκίνησαν οι συμμετέχοντες, ως αυτή «της κότας και του αυγού» με τις δύο πλευρές να μην αποκαλύπτουν τα χαρτιά τους.
Σημείωσε την προσωπική εμπλοκή του ΓΓ που άλλαξε τη διάθεση, όμως τις τελευταίες ώρες, παρά το ότι τα μέρη έφτασαν πιο κοντά από ποτέ σε μία συμφωνία στα 6 θέματα που είχε προτείνει ο ΓΓ, αυτό δεν έγινε κατορθωτό, ενώ η ρήτρα αποχώρησης (κατάργησης) ή αναθεώρησης έμεινε ανοικτή μέχρι τέλους. Αντίθετα υπήρξε γενική συμφωνία στην υιοθέτηση νέου συστήματος εγγυήσεων, όπως πρότεινε ο ΓΓ. Χαρακτήρισε το θέμα ασφάλειας και εγγυήσεων ιδιαίτερα δύσκολο λόγω του ότι συνδέεται με τα τραύματα του παρελθόντος.
Είπε πως μεγαλύτερη πρόοδος σημειώθηκε στο κεφάλαιο της οικονομίας λόγω της υποστήριξης της ΕΕ και της Διεθνούς Τράπεζας.
Από τις παρεμβάσεις του κ. Έιντε να σημειώσουμε ιδιαίτερα αυτά που είπε στο κλείσιμο, όπου τόνισε ότι η λύση θα πρέπει να είναι συμβατή με διεθνές δίκαιο. Χαρακτήρισε τις εγγυήσεις και την ασφάλεια ως το πλέον σημαντικό θέμα και τόνισε ότι μια σύγχρονη αντίληψη ασφάλειας θα πρέπει να εφαρμοστεί στην Κύπρο.
Κατέστησε τέλος σαφές ότι από πλευράς Ηνωμένων Εθνών δεν υπάρχει άλλο σχέδιο πέραν της αποστολής καλών υπηρεσιών.
Η ειδική αντιπρόσωπος Ελίζαμπεθ Σπέχαρ εισηγήθηκε όπως η εντολή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ανανεωθεί για έξι μήνες. Έκανε μία σύνοψη των όσων παρουσιάζει ο ΓΓ στην έκθεσή του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Είπε ότι έχει πλέον φτάσει η ώρα για να εμπλακούν οι δύο πλευρές στο θέμα της οριοθέτησης της νεκρής ζώνης και στην αποδοχή του σχετικού μνημονίου του 1989. Τέλος, υποστήριξε την ανάγκη για υιοθέτηση ΜΟΕ, περιλαμβανομένων και στρατιωτικών μέτρων.
