Δεκαέξι σχεδόν μήνες μετά το Κραν Μοντάνα, ο Νίκος Αναστασιάδης, μίλησε την Παρασκευή επιστρέφοντας από το αεροδρόμιο Λευκωσίας, όπου συναντήθηκε με τον Μουσταφά Ακιντζί για πρώτη φορά μετά το Κραν Μοντάνα για ΔΔΟ. Είπε συγκεκριμένα ότι «η όλη συζήτηση διεξήχθη μέσα σε ένα τόσο φιλικό κλίμα, επαναβεβαιώθηκε η θέση ότι αυτό το οποίο επιδιώκουμε είναι η λύση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, αρκεί να αποδίδει ένα λειτουργικό κράτος». Μάλιστα, μετά από όσα έχουν για πολλούς μήνες διαμειφθεί σχετικά με τις βολιδοσκοπήσεις του Προέδρου Αναστασιάδη, για σχέδιο β΄, αποκεντρωμένη ομοσπονδία ή και δύο κράτη, την Παρασκευή επανέφερε, λεκτικά τουλάχιστον την ε/κ πλευρά σε περιβάλλον ΔΔΟ δηλώνοντας παράλληλα ότι είχε την ευκαιρία να αναπτύξει τις απόψεις του για την αποκέντρωση εξουσιών, έτσι ώστε, «να μπορεί να πετύχουμε μια λειτουργική λύση, η οποία να μπορεί να είναι και διάρκειας και να είναι μια λύση που να δημιουργεί ένα κράτος απόλυτα συμβατό με τα όσα η Ε.Ε. αξιώνει, αλλά και απόλυτα λειτουργικό».
Τώρα ένα ζήτημα που προκύπτει είναι αν αυτά που ο Πρόεδρος δηλώνει επισήμως ενώπιον των Η.Ε. συνάδουν και με όσα στα ενδότερα λέει σε μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και άλλους εμπλεκόμενους στο Κυπριακό, βολιδοσκοπώντας για το καλύτερο δυνατό σενάριο λύσης, όπως λέει το περιβάλλον του. Πάντως, οι πληροφορίες που προκύπτουν από επαφές της τελευταίας εβδομάδα συγκεκριμενοποιούν τον στόχο που αποδίδεται στον Πρόεδρο Αναστασιάδη: Λύση συνομοσπονδίας! Μάλιστα, ενημέρωση των τελευταίων ημερών συνηγορεί στο ότι την Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2018, που ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε συνάντηση στο προεδρικό μέγαρο, το πρωί με τον Γιώργο Λιλλήκα και το απόγευμα με τον πρόεδρο του ΔΗΚΟ Νικόλα Παπαδόπουλο, με τον δεύτερο ετέθη για πρώτη φορά στο τραπέζι το ζήτημα της συνομοσπονδίας. Σύμφωνα με ενημέρωση η οποία δεν επιδέχεται αμφισβήτησης, ο Νίκος Αναστασιάδης εξήγησε στον Νικόλα Παπαδόπουλο, πως τα όσα ο ίδιος (ο Πρόεδρος) λέει για χαλαρή ομοσπονδία δεν ισχύουν και πως αυτό που πραγματικά σκέφτεται είναι μία συνομοσπονδία. Εξήγησε, μάλιστα, ότι τη λύση της συνομοσπονδίας την βλέπουν θετικά και οι Τούρκοι και αυτό προκύπτει από τη συνάντηση που είχε με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Ν. Παπαδόπουλος εξέφρασε την αντίθεσή του σε ένα τέτοιο σενάριο διατυπώνοντας το ερώτημα, «πώς ο Πρόεδρος πιστεύει πως θα περάσει κάτι τέτοιο από την ε/κ πλευρά;». Κατά τον Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος και θεωρεί εαυτόν ειδικό πλέον στις αναλύσεις δημοσκοπήσεων και σφυγμομετρήσεων, τρία ζητήματα τίθενται ως προϋπόθεση για τους Ε/κ ώστε να ψηφίσουν υπέρ μιας λύσης. Να επιστραφεί στην ε/κ πλευρά ένα περίπου 10% των κατεχομένων εδαφών, να διατηρηθεί η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας και η ονομασία της. Ο Πρόεδρος εκτιμά ότι η ΔΔΟ όπως έχει σήμερα διαμορφωθεί σαν μοντέλο λύσης δεν θα είναι λειτουργική και θα καταρρεύσει λόγω «της τ/κ θετικής ψήφου» (βλ. βέτο) που θα είναι αναγκαία για να λειτουργήσει η ΔΔΟ. Μάλιστα, μετά το Κραν Μοντάνα, σε συνεδρία του Υπουργικού του ο Αναστασιάδης είχε πει ότι η ομοσπονδία δεν μπορεί να δώσει λύση και πως μετά τις εκλογές θα διαπραγματευόταν τα δύο κράτη έναντι εδαφών. Οι πληροφορίες της «Κ» λένε επίσης ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχει πει στον Νικόλα Παπαδόπουλο ότι έχει ήδη συζητήσει το θέμα με την καγκελάριο Μέρκελ και τη Φεντερίκα Μογκερίνι, Ύπατη Εκπρόσωπο της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, καθώς και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εξήγησε ακόμα ο Πρόεδρος ότι το ζήτημα της λύσης συνομοσπονδίας το συζήτησε και με τους πρέσβεις των πέντε χωρών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Διευκρίνισε μάλιστα ότι ο πρέσβης της Γαλλίας Ρενέ Τροκάζ και ο πρέσβης της Ρωσίας Στανισλάβ Οσάτσι διατύπωσαν τη διαφωνία τους. Πάντως, πηγή που έχει άψογη γνώση του διπλωματικού παρασκηνίου είπε στην «Κ» ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στην απόφασή του, να πάει σε λύση συνομοσπονδίας, έχει τη στήριξη και περιφερειακών δυνάμεων που δεν ευνοούν την παρουσία της Τουρκίας έστω και εμμέσως (βλ. ΔΔΟ) στη νότια και κεντρική Μεσόγειο.
Οι δύο ΑΟΖ
Εδώ κολλά και κάνει και νόημα η ατάκα Αναστασιάδη για τις δύο ΑΟΖ στις 02/01/2018. Ο Πρόεδρος είχε πει τότε: «Αν οι Τούρκοι επιλέγουν να προστατεύσουν τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων σε μια ξεχωριστή, ανεξάρτητη οντότητα, τότε θα πρέπει να περιοριστούν εις όσα αναλογούν στην ΑΟΖ της εν λόγω παρανόμου οντότητας. Και συνεπώς δεν έχουν λόγο να αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας». Η συγκεκριμένη ατάκα Αναστασιάδη «φορέθηκε» πολύ κατά την προεκλογική εκστρατεία (χωρίς, ωστόσο, να του αφαιρέσει πόντους), με την πιο σοβαρή ανάλυση, η οποία και επαληθεύεται σήμερα στο σενάριο συνομοσπονδίας, να ανήκει στον Τουμάζο Τσιελεπή. Ο κ. Τσιελεπής εκ μέρους του ΑΚΕΛ (03/01/2018) χαρακτήρισε τη δήλωση Αναστασιάδη άκρως επικίνδυνη, προσθέτοντας ότι αυτό σημαίνει αλλαγή πλεύσης από την ομοσπονδία στα δύο χωριστά κράτη: «Δεν είναι δυνατό ο ίδιος ο Πρόεδρος να δέχεται ότι μπορούν να προστατεύονται δικαιώματα των Τ/κ σε μια ξεχωριστή, ανεξάρτητη οντότητα. Τόσο τα ατομικά όσο και τα κοινοτικά τους δικαιώματα μπορούν να τύχουν αποτελεσματικής προστασίας μόνο σε ένα ενωμένο κράτος υπό ομοσπονδιακή σκεπή» […] «Δεν μπορεί ο ίδιος ο Πρόεδρος να δέχεται ότι αναλογεί ΑΟΖ στην παράνομη οντότητα. Η ΑΟΖ της Κ.Δ. είναι μία και αδιαίρετη και εκτείνεται σε ολόκληρο τον θαλάσσιο χώρο, ελεύθερο και κατεχόμενο. Το μόνο σχετικό ζήτημα που εκκρεμεί είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Τουρκία σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες της Συνθήκης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, κάτι που διασφαλίζεται με τις συγκλίσεις Χριστόφια – Ταλάτ αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το μεγάλο ατόπημα Αναστασιάδη δεν σημαίνει αλλαγή πλεύσης από την ομοσπονδία στα δύο χωριστά κράτη. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η αποχώρηση του Προέδρου από το Κραν Μοντάνα την ώρα που ο γ.γ. του ΟΗΕ, η Ε.Ε. Ένωση και η Βρετανία απαιτούσαν από την Τουρκία να αποδεχθεί τερματισμό των εγγυήσεων και των όποιων επεμβατικών δικαιωμάτων από την πρώτη μέρα δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με διχοτομικούς προσανατολισμούς».
Ο προβληματισμός Νικόλα και η δικαίωση του Τάσσου
Ο Νικόλας Παπαδόπουλος αποχώρησε από το Προεδρικό Μέγαρο την περασμένη Τετάρτη πολύ προβληματισμένος, σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στον πρόεδρο του ΔΗΚΟ, για το γεγονός ότι μέχρι σήμερα στο πολιτικό τοπίο του Κυπριακού η συνομοσπονδία ήταν και είναι συνώνυμη των στόχων του Ραούφ Ντενκτάς και της Άγκυρας και ταυτόσημη με τη διχοτόμηση. Τώρα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης φαίνεται να έδινε άλλη διάσταση στα πράγματα, φωτίζοντας τη συνομοσπονδία με μια λογική του στιλ, η τουρκική πλευρά θα έχει ένα 15% του εδάφους κι εμείς το υπόλοιπο. Θα έχουν την ΑΟΖ μεταξύ Κερύνειας και Τουρκίας κι εμείς στη νότια πλευρά. Θα έχουμε μια εκπροσώπηση στην Ε.Ε. και ο καθένας τη δουλειά του. Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν θεωρεί πλέον τη λύσης ΔΔΟ ως λειτουργική, στην ουσία αποτελεί δικαίωση της πολιτικής του ΔΗΚΟ, όπως μας ελέχθη από ΔΗΚΟϊκό στέλεχος, «εξού και το σωστό περιεχόμενο, στο οποίο το κόμμα εμμένει εδώ και χρόνια». Εκείνο που ουδείς ανέμενε είναι ότι ο πιο σφοδρός επικριτής του Τάσσου Παπαδόπουλου, ο πολιτικός ηγέτης που υποστήριξε το Σχέδιο Ανάν, ο Νίκος Αναστασιάδης, 14 χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2004, θα αναγνώριζε δημοσίως ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε δίκαιο. Μάλιστα, ο συνομιλητής μας υπενθύμισε τη στιχομυθία, στο Εθνικό Συμβούλιο μεταξύ Αναστασιάδη και Άντρου Κυπριανού, κατά τη συζήτηση για τη λειτουργικότητα της λύσης, με τον εξής διάλογο να μεταφέρεται στη δημόσια σφαίρα από όλα τα ΜΜΕ: «Δεν μπορούμε να διαλύσουμε εμείς το κράτος για να πάμε σε μια λύση που δεν θα λειτουργεί», φέρεται να είπε ο Αναστασιάδης. «Τώρα υιοθετείς τη ρητορική του αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου, ο οποίος δικαιώνεται. Γιατί τον κατηγορούσες τότε;», διερωτήθηκε ο Άντρος Κυπριανού. Και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης φέρεται να απάντησε: Επειδή τώρα τα βιώνω».
Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενημέρωσε στενούς συνεργάτες του για τα διαμειφθέντα. Στη συνέχεια συνομίλησε με πολιτικό αρχηγό τον οποίο ενημέρωσε για το περιεχόμενο της συνάντησης του με τον Νίκο Αναστασιάδη. Την επομένη το πρωί στο Τρίτο του ΡΙΚ, οι δηλώσεις του σχετικά με το Κυπριακό θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πρωτοφανώς ευμενείς για τον Νίκο Αναστασιάδη. Πάντως, τα περί της πρόθεσης του Προέδρου της Δημοκρατίας για λύση συνομοσπονδίας-δύο κρατών, η «Κ» τα έχει διασταυρώσει, από πέντε τουλάχιστον μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και μάλιστα σε δύο γύρους. Ο πρώτος όπως ήδη έχουμε γράψει ήταν μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής των προεδρικών εκλογών και ο δεύτερος την τελευταία εβδομάδα.
Κρατάει καιρό
Ας σημειωθεί ότι οι βολιδοσκοπήσεις του Νίκου Αναστασιάδη για το ενδεχόμενο λύσης συνομοσπονδίας-δύο κρατών πάνε πίσω στην άνοιξη του 2017 αν όχι και ενωρίτερα. Όπως έγραψε στον «Π», ο Διονύσης Διονυσίου (14.10.2018) η πρώτη καταγραφή εντοπίζεται, «στο δείπνο που είχε με τον Μουσταφά Ακιντζί στις 16 Απριλίου 2017 για να συζητήσουν πώς θα προχωρούσαν μετά την κρίση που προκάλεσε η ψήφιση του νόμου για το ενωτικό δημοψήφισμα, ο κ. Αναστασιάδης, σύμφωνα με τ/κ πηγή, έθεσε στον Τ/κ ηγέτη την ιδέα της λύσης δύο κρατών». Ήταν τότε, που εξεμάνη όταν το άκουσε από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη στο Προεδρικό και ο Ιωάννης Κασουλίδης, ο οποίος και απάντησε με την ατάκα: «Να μην πεις ποτέ ξανά έτσι κουβέντα».
Με τον Τσαβούσογλου το θέμα τέθηκε πλέον σοβαρά –όπως έγραψε ο «Π» και ουδείς διέψευσε, «το προηγούμενο βράδυ του δείπνου με τον γ.γ. του ΟΗΕ στις 6 Ιουλίου 2017», ενώ υπήρξε συνέχεια τον Σεπτέμβριο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ σε μια συνάντηση που κανονίστηκε από τον Νίκο Κοτζιά και η οποία κρατήθηκε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Μόλις στις αρχές Οκτωβρίου (09/10/2018), όταν διέρρευσαν τα περί της μυστικής συνάντησης ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου προχώρησε σε επίσημη παραδοχή: «Ο Πρόεδρος πράγματι ενημέρωσε σχετικά το Εθνικό Συμβούλιο, και εν όψει του γεγονότος ότι η πληροφορία έχει ήδη διαρρεύσει στα μέσα ενημέρωσης πρέπει να επιβεβαιώσουμε ότι όντως έγινε στη Νέα Υόρκη μια τέτοια συνάντηση. Για το περιεχόμενο της ενημερώθηκαν τα Μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και δεν χρειάζεται να προβούμε σε άλλα σχόλια».
Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι ο Αποστόλης Ζουπανιώτης, έγραψε στην «Κ» (5/8/2018) ότι ο Νίκος Αναστασιάδης, «στον ένα ακριβώς χρόνο (από το Κραν Μοντάνα) έχει αναπτύξει «εμπιστευτικά» σε τουλάχιστον χίλιους ανθρώπους, την άποψή του ότι ίσως είναι προτιμότερο για τα συμφέροντα του κυπριακού Ελληνισμού ένα βελούδινο διαζύγιο (είτε ως διχοτόμηση, είτε ως χαλαρή συνομοσπονδία), δεν εγράφη οτιδήποτε. Ούτε καν αποτέλεσε αντικείμενο της μακράς προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές». Και ούτε διαψεύσθηκε οποιαδήποτε εκ των σοβαρών αυτών πληροφοριών.
Τι έπεται και στην κορφή Φ.Α.
Αν και η συνάντηση Αναστασιάδη-Ακιντζί την περασμένη Παρασκευή έστρεψε τους προβολείς για λίγο ξανά στη διαδικασία του κυπριακού και στο θετικό πρόσημο που άφησε η εξαγγελία για το άνοιγμα των δύο οδοφραγμάτων στη Δερύνεια και το Απλίκι στις 12 Νοεμβρίου, καθώς και στη ρύθμιση της τηλεφωνικής σύνδεσης νότου και βορρά, η προσοχή όλων των πλευρών είναι στραμμένη στη θάλασσα. Και πιο συγκεκριμένα στη διάτρηση στο τεμάχιο 10 από την EXXON και ιδιαίτερα στα αποτελέσματά της, που θα γίνουν γνωστά περί τα τέλη Νοεμβρίου. Τα όσα διαδραματίζονται στην επιφάνεια της θαλάσσης και οι «ναυμαχίες» που μεταδίδονται σχεδόν κάθε βράδυ από τα κανάλια, σύμφωνα με σοβαρές διπλωματικές και πολιτικές πηγές, είναι για το θεαθήναι. Η EXXON έχει ήδη συνεννοηθεί με την Άγκυρα, η οποία όπως μάλιστα μας ελέχθη από τ/κ πηγή «αναμένει τα αποτελέσματα της διάτρησης, με περισσότερη αγωνία από τον Αναστασιάδη». Τούτου λεχθέντος, η ίδια πηγή επιβεβαιώνει ότι κατά τις επαφές Νίκου Αναστασιάδη-Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο Πρόεδρος έλαβε διαβεβαίωση ότι η Τουρκία θα αποφύγει τη δημιουργία «φουρτούνας» αναμένοντας να δει τα αποτελέσματα από τις διατρήσεις το επόμενο διάστημα. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα σε συνδυασμό με αυτά άλλων διατρήσεων που είναι προγραμματισμένες, θα καθορίσουν εν πολλοίς και το γεωπολιτικό παιχνίδι στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να αναμένονται οι επόμενες κινήσεις και στο Κυπριακό, αφού έτσι κι αλλιώς τα ενεργειακά έχουν διασυνδεθεί ήδη με τις συνομιλίες στην τελευταία έκθεση του γ.γ. του ΟΗΕ, με τη λύση προφανώς να ταλανίζεται στη ζυγαριά μεταξύ της ομοσπονδίας και της συνομοσπονδίας.
