ΚΥΠΕ
Έκκληση στους δύο ηγέτες στην Κύπρο για την κατασκευή κοινού μνημείου και τον καθορισμό κοινής Ημέρας Μνήμης, που θα είναι αφιερωμένα στους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους αγνοούμενους της κυπριακής τραγωδίας, απευθύνουν ελληνοκυπριακά και τουρκοκυπριακά κόμματα.
Εκπρόσωποι από ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΕΔΕΚ καθώς και από τα τ/κ κόμματα Ενωμένη Κύπρος, Νέα Κύπρος, Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα και Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας επισκέφτηκαν δύο σημεία στην Ορόκλινη και την κατεχόμενη Γαλάτεια, όπου εντοπίστηκαν ομαδικοί τάφοι Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων αντίστοιχα, εναποθέτοντας λίγα λουλούδια.
Είναι οι πρώτη φορά που τέτοιος αριθμός κομμάτων από τις δύο κοινότητες πραγματοποιεί ταυτόχρονη επίσκεψη σε χώρους στις ελεύθερες και κατεχόμενες περιοχές, όπου εντοπίστηκαν αγνοούμενοι και από τις δύο κοινότητες.
Τους εκπροσώπους των κομμάτων συνόδευε ο Πρέσβης της Σλοβακίας στην Κύπρο, Γιαν Σκόντα, ο οποίος ανέγνωσε διακήρυξη των ηγετών και εκπροσώπων των ε/κ και τ/κ κομμάτων.
Η επίσκεψη διοργανώθηκε με τη βοήθεια της μη κυβερνητικής δικοινοτικής Ένωσης Συγγενών Αγνοουμένων και Θυμάτων Πολέμου «Μαζί μπορούμε». Στην Ορόκλινη, παρευρέθηκε και η Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων- Εγκλωβισμένων-Αγνοουμένων-Παθόντων, βουλευτής του ΑΚΕΛ, Σκεύη Κουκουμά.
Σύμφωνα με τη διακήρυξη, τα πολιτικά κόμματα εξέφρασαν τη λύπη τους για τους πολίτες-θύματα των στρατιωτικών ενεργειών και εθνοτικών συγκρούσεων στο νησί.
«Οι ηγέτες και εκπρόσωποι των ε/κ και τ/κ κομμάτων υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων (ΔΕΑ) για την ταυτοποίηση όλων των εναπομεινάντων αγνοουμένων, πολιτών ή στρατιωτικών, και την επούλωση του πόνου των οικογενειών τους» συμπληρώνεται.
Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, προστίθεται, απευθύνεται έκκληση στο κοινό και στις δύο κοινότητες για την παροχή ακριβέστερης πληροφόρησης, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημεία ταφής και στην ταυτοποίηση αγνοουμένων.
«Οι ηγέτες και εκπρόσωποι των ε/κ και τ/κ πολιτικών κομμάτων είναι πεπεισμένοι ότι έχει έρθει η ώρα για ανάληψη επίσημων δράσεων εκ μέρους των δύο κοινοτήτων προς τιμήν των αγνοουμένων των δύο κοινοτήτων» αναφέρεται.
Προς την κατεύθυνση αυτή, προστίθεται «απευθύνουν έκκληση προς τους δύο ηγέτες να σκεφτούν α) την κατασκευή κοινού μνημείου και β) να ανακηρύξουν κοινή Ημέρα Μνήμης, που θα είναι και τα δύο αφιερωμένα στη μνήμη των θυμάτων τη κυπριακής διένεξης, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους».
Εκφράζεται τέλος η εκτίμηση των αρχηγών και εκπροσώπων των ε/κ και τ/κ κομμάτων για τις εκδηλώσεις μνήμης στα δύο σημεία ταφής και την απονομή συμβολικών αναμνηστικών πλακετών σε συγγενείς αγνοουμένων.
«Το μέλλον ανήκει στα παιδιά»
Η αντιπροσωπεία των πολιτικών κομμάτων, συνοδευόμενη από τον Πρέσβη της Σλοβακίας, ξεκίνησε το πρωί της Τετάρτης από τη Λευκωσία με κατεύθυνση την Ορόκλινη. Σε ένα χωράφι λίγο έξω από το χωρίο, η ΔΕΑ εντόπισε το 2007 τα οστά 11 Τουρκοκυπρίων. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πατέρας του Τζεμάλ Ντιμιλιλέρ, Καμίλ Ραΐφ.
Οι 11 είχαν επιβιβαστεί το πρωί της 14ης Μαΐου 1964 στο ίδιο λεωφορείο, το οποίο τους μετέφερε, όπως κάθε μέρα, από τον τουρκομαχαλά της Λάρνακας στην εργασία τους, στις βάσεις Δεκέλειας.
Δύο μέρες πριν είχαν γίνει επεισόδια στην Αμμόχωστο, με Ε/κ νεκρούς και κάπως έτσι ξεκίνησαν τα αντίποινα. Στήθηκε μπλόκο στον δρόμο της Πύλας, οι 11 Τουρκοκύπριοι σκοτώθηκαν και θάφτηκαν σε ένα σημείο, πριν τους μεταφέρουν τελικά στην Ορόκλινη.
Η Ελένη Μιχαήλ, κάτοικος της περιοχής και μέλος του Πολιτιστικού Ομίλου «Νέα Γενιά» μεγάλωσε ακούγοντας ιστορίες για τους Τ/κ που χάθηκαν εκεί κοντά. «Ήταν ένα μυστικό στην κοινότητα το οποίο το γνώριζαν όλοι, αλλά κρατούσαν το στόμα τους κλειστό» ανέφερε στο ΚΥΠΕ.
Το σημείο ταφής εντόπισε τελικά ο Ξενοφών Καλής από τη ΔΕΑ. Μετά την εκταφή, ο όμιλος διοργάνωσε μια εκδήλωση φυτεύοντας στο σημείο την πρώτη ελιά, στη μνήμη των ανθρώπων που χάθηκαν. Αρχικά, οι συγγενείς των Τ/κ αγνοουμένων ήταν δύσπιστοι, διαβάζοντας όμως ένα άρθρο της δημοσιογράφου Σεβγκιούλ Ουλουντάγ αποφάσισαν τελικά να μεταβούν στην περιοχή, φυτεύοντας και άλλες ελιές.
Η κ. Μιχαήλ θυμάται εκείνη τη μέρα. «Ήταν τραγικές οι στιγμές, ήταν σαν να ήταν η ημέρα της κηδείας τους. Τους έκλαψαν τα παιδιά τους, όσες από τις γυναίκες τους ήταν ακόμη εν ζωή. Μετά τους πήγαμε για καφέ στις λαϊκές οργανώσεις και ήταν σαν να κάναμε μνημόσυνο» είπε.
«Φυτέψαμε τις ελιές γιατί θέλαμε να φαίνεται ο χώρος που τάφηκαν» συνέχισε. «Ο κόσμος πρέπει να τα μαθαίνει αυτά τα πράγματα. Οι περισσότεροι νομίζουν ότι υπάρχουν μόνο Ε/κ αγνοούμενοι, φαντάζομαι το ίδιο θα συμβαίνει και στην άλλη πλευρά» είπε.
Για την κ. Μιχαήλ, μόνο αν βγουν όλα στην επιφάνεια και παραδεχτούν οι μεν και οι δε τα λάθη τους θα μπορέσει να βρεθεί μια λύση στο Κυπριακό που να διαρκέσει. «Αν χτίσουμε σε λάθος βάση ξανά, θα πάθουμε πάλι τα ίδια» κατέληξε.
Ο Τζεμάλ Ντιμιλιλέρ, σε ένδειξη αναγνώρισης για τη συνεισφορά της, έδωσε στην Ελένη Μιχάηλ μια τιμητική πλακέτα, «για την ανθρωπιστική, θαρραλέα, εθελοντική βοήθεια της».
Ήταν 8 χρονών τη μέρα που χάθηκε ο πατέρας του και έκτοτε η μητέρα του ζούσε με την προσμονή της επιστροφής του συζύγου της. «Έμενε ζωντανή με αυτή την προσδοκία, όταν βρήκαν τη σορό του αρχικά δεν το πίστευε. Τότε μόνο συνειδητοποίησε ότι ο σύζυγός της πέθανε και μετά από τρεις μήνες πέθανε και η ίδια» ανέφερε.
«Διερωτώμαι καμιά φορά αν έκανα καλά. Βρήκα τον πατέρα μου, αλλά έχασα την μητέρα μου» συμπλήρωσε.
Ερωτηθείς τί σκέφτεται όταν βλέπει το σημείο ταφής του πατέρα του, απάντησε ότι δεν σκέφτεται τίποτα. «Δεν έχω παρελθόν ή μέλλον, το μέλλον ανήκει στα παιδιά μου πλέον. Για τα παιδιά μου εύχομαι να μην πολεμήσουν ποτέ με κανέναν. Θέλω μόνο ειρήνη» κατέληξε.
Μιλώντας κατά τη διάρκεια της σεμνής τελετής, η δημοσιογράφος Σεβγκιούλ Ουλουντάγ ανακάλεσε τη στιγμή που Ε/κ και Τ/κ γυναίκες από την οργάνωση “Handsacrossthedivide” μαζεύτηκαν το 2009 σε αυτό το σημείο φυτεύοντας το πρώτο ελαιόδεντρο.
Συνέχισε λέγοντας ότι την φροντίδα τους ανέλαβε έκτοτε η κ. Μιχαήλ, ποτίζοντας τις ελιές κάθε μέρα, ενώ τον επόμενο χρόνο ήρθαν και οι συγγενείς των Τ/κ, φυτεύοντας τις υπόλοιπες ελιές που ακόμη βρίσκονται στον χώρο.
Ακολούθως, οι παρευρισκόμενοι εναπόθεσαν στις ελιές μερικά λουλούδια και στεφάνια, στη μνήμη όσων είχαν ενταφιαστεί κάποτε εκεί.
«Είναι όλοι θύματα της Κύπρου μας»
Μετά την Ορόκλινη, η αντιπροσωπεία συνέχισε τη διαδρομή της μέσω του οδοφράγματος Περγάμου. Στο κατεχόμενο Τρίκωμο ο καιρός είχε ήδη χαλάσει ενώ όταν ο κόσμος αποβιβαζόταν από το λεωφορείο δίπλα από τη Λίμνη της Γαλάτειας, η βροχή είχε δυναμώσει. Παρ’ όλα αυτά, όλοι στάθηκαν μπροστά στη λίμνη και άφησαν από ένα λουλούδι κοντά στο σημείο όπου βρέθηκαν οι ομαδικοί τάφοι Ε/κ το 2017.
Η Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά με καταγωγή από την Κόμη Κεμπίρ ήταν 13 χρονών το καλοκαίρι του 1974, όταν τη συνέλαβαν μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς της και τους μετέφεραν στη Γαλάτεια. Η ίδια επέστρεψε στο χωριό της, όχι όμως ο πατέρας και ο αδερφός της.
Στη Γαλάτεια είχαν φέρει και άλλους Ε/κ από τη Γιαλούσα και την Επτακόμη, ενώ όταν έφτασε η πληροφορία για τις δολοφονίες των Τουρκοκυπρίων σε Μαράθα, Αλόα και Σανταλάρη, άρχισαν τα αντίποινα.
«Πρώτο πήραν τον πατέρα και τον αδερφό μου και ακολούθησα οι υπόλοιποι. Τους έφεραν στο σημείο, στη λίμνη, με ακολουθία μπουλντόζας, τους σκότωσαν και τους έθαψαν, 19 προς 20 Αυγούστου του 1974» ανέφερε.
Υπό βροχή, η κ. Πατσιά έδωσε με τη σειρά της μια τιμητική πλακέτα στην Σελντά Σιαφάκ από τη Γαλάτεια, για την υποστήριξή της τα χρόνια που αναζητούσε τους οικείους της.
Όπως ανέφερε, το 2008 ήρθε σε επαφή με την Σεβγκιούλ Ουλουντάγ σε μια προσπάθεια να διασταυρώσουν πληροφορίες και να προσεγγίσουν κόσμο στο κατεχόμενο χωριό, που ενδεχομένως να γνώριζε κάτι.
Οι εκταφές της ΔΕΑ έγιναν τελικά στις 7 Απριλίου 2017. Περιγράφοντας τη στιγμή, η κ. Πατσιά θυμάται ότι «πάνω πάνω ήταν ο αδερφός μου, τον οποίο αναγνώρισα από τα ρούχα που φορούσε. Την ημέρα που τον έπιασαν φορούσε ένα μπλουζάκι, δώρο της θείας από τον Καναδά. Ήταν από νάιλον και δεν έλιωσε».
«Πριν και μόνο στο άκουσμα του ονόματος ΄Γαλάτεια’ φοβόμασταν, όμως όταν γνώρισα την οικογένεια της Σελντά που μας βοήθησε, συνειδητοποίησα ότι ήταν πλάσματα όπως και εμείς» συνέχισε.
Στην οικογένεια της Σελντά «δεν έχουν αγνοούμενους συγγενείς, αλλά μπορούν να καταλάβουν τον πόνο μας. Οι Κυπραίοι είμαστε όλοι το ίδιο, ασχέτως αν μιλάμε άλλη γλώσσα ή έχουμε άλλη θρησκεία».
Η κ. Πατσιά θα ήθελε να δει ένα κοινό μνημείο για τους πολίτες που έπεσαν θύματα, είτε το 1963-64, είτε το 1974. «Δεν είναι σωστό να τιμούμε τους Ε/κ αγνοούμενους από τη μια και τους Τ/κ από την άλλη. Είναι όλοι θύματα της Κύπρου μας, οι οποία χάθηκαν άδικα σε τούτο τον τόπο» καταλήγει.
