Τα τελευταία δύο χρόνια, η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων (ΔΕΑ) βγήκε με δραματικές εκκλήσεις στις μεγάλες διαφημιστικές πινακίδες των αυτοκινητοδρόμων και των πόλεων, ως επίσης και σε ΜΜΕ, ζητώντας από όσους τυχόν γνωρίζουν στοιχεία για την τύχη των αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας, να επικοινωνήσουν μαζί της και αυτό 40 χρόνια μετά… Ο λόγος ήταν, όπως λένε, ότι πλέον έχουν ξεμείνει από μαρτυρίες, δεν μπορούν να εντοπίσουν χώρους ταφής και συνεπώς ούτε λείψανα. Είναι ενδεικτικό ότι το 2018 η ΔΕΑ εντόπισε τα οστά μόλις 10 αγνοουμένων και από τις δύο κοινότητες. Σύμφωνα με δικά της στοιχεία ο αριθμός των αγνοουμένων ήταν 2002: Δηλαδή 1510 Ε/κκαι 492 Τ/κ. Εξ αυτών 681 Ε/κ και 246 Τ/κ, (σύνολο 1075) ταυτοποιήθηκαν και αποδόθηκαν στις οικογένειές τους. Αυτό σημαίνει ότι από το 2005 που ξεκίνησε το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει εντοπισθεί το 44% των αγνοουμένων.
Πίσω από αυτά τα στοιχεία κρύβεται και μια πολύχρονη ιστορία αναλγησίας εμπλεκομένων στη ΔΕΑ Μελών, των εντεταλμένων του ΟΗΕ μη εξαιρουμένων. Το γεγονός ότι έφτασαν τώρα σε αδιέξοδο και κάνουν εκκλήσεις για στοιχεία από τη μία, αλλά και το βολικό αφήγημα από την άλλη των εκτελεστικών, κρατικών και πολιτικών αξιωματούχων της Κυπριακής Δημοκρατίας, ότι για όλα ευθύνεται η Τουρκία που δεν δίνει πρόσβαση στα στρατιωτικά της αρχεία από την άλλη, θολώνει τα νερά και δεν αφήνει την τραγική αλήθεια να αναδυθεί στην επιφάνεια. Φυσικά και φταίει η Τουρκία που δεν δίνει τα στοιχεία που έχει για ομαδικούς τάφους. Τάφους που ανασκάφηκαν για παράδειγμα μετά από περισυλλογή πτωμάτων από τα πεδία των μαχών.
Ο γράφων έχει κάνει σειρά ρεπορτάζ για τέτοιους τάφους στα Κατεχόμενα, ωστόσο, η κωλυσιεργία από τη μια της ίδιας της ΔΕΑ και η έλλειψη λογοδοσίας και ελέγχου από την άλλη έδωσαν τη δυνατότητα στον κατοχικό στρατό να μετακινήσει οστά, καλύπτοντας εγκλήματα πολέμου και προστατεύοντας την Τουρκία από τέτοιες αποκαλύψεις. Κάποιος θα πει ότι δικαιολογημένα φωνάζουν οι δικοί μας για τις ευθύνες της Τουρκίας. Κι όμως διαβάστε παρακάτω τις δύο παραγράφους για τους αγνοούμενους στην έκθεση του γ.γ. για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η οποία και καλύπτει την περίοδο από 21 Ιουνίου 2018 μέχρι την 18 Δεκεμβρίου του 2018 που εγκρίθηκε επισήμως από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Η.Ε., την Τετάρτη, 30/01/2019 και πείτε μου σε πιο σημείο καταγγέλλεται η Τουρκία;
Φταίει η Τουρκία;
Οι δύο παράγραφοι (40 και 41) τιτλοφορούνται, «Επιτροπή αγνοουμένων Κύπρου» και σε αυτές αναφέρονται τα ακόλουθα: 40: Μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου, οι δικοινοτικές ομάδες αρχαιολόγων της Επιτροπής Αγνοουμένων στην Κύπρο, στο πλαίσιο μακρόχρονης ανθρωπιστικής πρωτοβουλίας – και οικοδόμησης εμπιστοσύνης, έχουν ανασύρει λείψανα 1.200 ατόμων και στις δύο πλευρές του νησιού. Μέχρι σήμερα, τα οστά 923 αγνοουμένων, από ένα σύνολο 2.002, εντοπίστηκαν και επιστράφηκαν στις οικογένειές τους, συμπεριλαμβανομένων 39 κατά τη διάρκεια της υπό αναφορά περιόδου. Μετά την πρόσβαση που χορηγήθηκε τον Νοέμβριο του 2015, η Επιτροπή έχει μέχρι στιγμής πραγματοποιήσει 27 ανασκαφές σε στρατιωτικές περιοχές στον βορρά, εκ των οποίων 4 κατά τη διάρκεια της υπό αναφορά περιόδου, με αποτέλεσμα την ανάκτηση λειψάνων 37 ατόμων. 41: Σε μια προσπάθεια εντοπισμού πρόσθετων τοποθεσιών των πιθανών χώρων ταφής αγνοουμένων, η Επιτροπή συνέχισε τις προσπάθειές της για την εξασφάλιση πρόσβασης στα αρχεία χωρών και οργανισμών που είχαν στρατιωτική ή αστυνομική παρουσία στην Κύπρο το 1963, το 1964 και το 1974. Κατά τη διάρκεια της υπό αναφορά περιόδου, υποβλήθηκαν αιτήσεις στις υπηρεσίες αρχείων της Αυστραλίας, της Ιρλανδίας, της Νέας Ζηλανδίας, των Ηνωμένων Εθνών και της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC). Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ICRC έχουν καταβάλει εκτεταμένες προσπάθειες για την παροχή πρόσβασης στην Επιτροπή σε όλες τις σχετικές αρχειακές πηγές, ελάχιστες αρχειακές πληροφορίες σχετικά με τέτοιες τοποθεσίες έχουν μέχρι στιγμής, τα άμεσα εμπλεκόμενα μέρη, μοιραστεί με την Επιτροπή». Όπως γίνεται αντιληπτό, η Τουρκία όχι μόνο δεν αναφέρεται ονοματικά στις δύο παραγράφους της έκθεσης του γ.γ. του ΟΗΕ, αλλά απεναντίας, οι ευθύνες της για την μη παροχή στοιχείων στην έρευνα εξισώνονται με τυχόν ευθύνες των άλλων άμεσα εμπλεκομένων μερών και σημειώνεται ακριβώς ως ακολούθως: «Ελάχιστες αρχειακές πληροφορίες σχετικά με τέτοιες τοποθεσίες έχουν μέχρι στιγμής, τα άμεσα εμπλεκόμενα μέρη, μοιραστεί με την Επιτροπή». Τα άμεσα εμπλεκόμενα μέρη νοείται ότι είναι οι δύο πλευρές στην Κύπρο, η Τουρκία και η Ελλάδα…
Ποιος φταίει;
Οι δύο παράγραφοι στην έκθεση του γ.γ. για τους αγνοούμενους λογικά πρέπει να έχουν συνταχθεί από το τρίτο μέλος της ΔΕΑ, τον Πολ Ανρί Αρνί με τη σύμφωνο γνώμη του Ε/κ μέλους Νέστωρα Νέστωρος και της Τ/κμέλουςΓκιουλντέν Πλουμέρ Κιουτσιούκ. Ασχολούμενος πέραν 25 σχεδόν χρόνια με το ζήτημα των αγνοουμένων, γνωρίζω ότι το προκαταρκτικό κείμενο κάθε έκθεσης περνά από το κόσκινο των υπουργείων Εξωτερικών της Κύπρου και της Ελλάδας και προφανώς και της Τουρκίας, αλλά και της Βρετανίας, η οποία συνήθως αναλαμβάνει τη σύνταξη της έκθεσης εκ μέρους του Σ.Α. Έτσι η κάθε πλευρά προσπαθεί να εντάξει τις δικές της τροπολογίες στο τελικό κείμενο. Και το ερώτημα είναι κατά πόσον η Λευκωσία συμφωνεί με τις δύο παραγράφους της παρούσας έκθεσης; Αυτές που κατά την εκτίμησή μας, όχι μόνο απαλλάσσουν την Τουρκία από τις ευθύνες της, αλλά εξισώνουν και τα θύματα με τους θύτες, με τη ανοχή της κυβέρνησης Αναστασιάδη και με το Συμβούλιο Ασφαλείας να προσυπογράφει την έκθεση!
Αρχεία και προφάσεις
Στην έκθεση του γ.γ. σημειώνεται ακόμα ότι η ΔΕΑ, «συνέχισε τις προσπάθειές της για την εξασφάλιση πρόσβασης στα αρχεία χωρών και οργανισμών που είχαν στρατιωτική ή αστυνομική παρουσία στην Κύπρο το 1963, το 1964 και το 1974», στην ουσία ως δικαιολογία για την έλλειψηπροόδου. Το 2016 ο γράφων κατάγγειλε μέχρι και στον γ.γ. τωνΗ.Ε. την εγκληματική απόκρυψη αρχείων των ΟΗΕ που φυλάγονταν στο γραφείο του μέλους των Η.Ε. στη ΔΕΑ στο Λήδρα Πάλας, από το 2003. Στην επιστολήμας(04/08/2016) προς τον Εκπρόσωπο του γ.γ. Stephane Dujarric μεταξύ άλλων σημειώναμε ότι: «Κατά την επίσκεψη φέτος στη Νέα Υόρκη των τριών μελών της ΔΕΑ ανακοινώθηκε (01/06/2016) από τον γ.γ., ότι έδωσε συγκατάθεσή ώστε η ΔΕΑ να έχει πρόσβαση στα αρχεία των Η.Ε. στην Κύπρο κάτι που όπως ελέχθη από μέλη της ΔΕΑ συνέβαινε για πρώτη φορά. Διακηρύξεις που έρχονταν σε αντίθεση με τη δήλωση του εκπροσώπου της ΟΥΝΦΙΚΥΠ Μπράιαν Κέλι 13 χρόνια πριν (28/07/2003), ότι σχετική έρευνα των αρχείων των Η.Ε. ολοκληρώθηκε από αρμόδιο ερευνητή (την Ανίτα Γκρέιβς) και τα ευρήματα ήταν στη διάθεση της ΔΕΑ. Τα γεγονότα αυτά δημιουργούσαν σειρά ερωτημάτων κυριότερο των οποίων ήταν το κατά πόσον το 2003 ο Μπράιαν Κέλι παραπλάνησε το κοινό με τη δήλωσή του ή το 2016 ο γ.γ. παραπλανήθηκε και δεν ήξερε ότι τα αρχεία του ΟΗΕ ήταν στη διάθεση της ΔΕΑ από το 2003;Αντί ουσιαστικών απαντήσεων ο κ. Dujarric –ως να απευθυνόταν σε αφελείς ιθαγενείς, σημείωνε ότι στα ερωτήματά μας, «που πάνε πίσω δέκα και πλέον χρόνια, τα Η.Ε. δεν έχουν καμία ένδειξη για εσκεμμένες προσπάθειες ώστε να αποκρυφτούν πληροφορίες». Κι αυτό την ώρα που είχαμε παραθέσει συγκεκριμένα στοιχεία, από τα αρχεία του ΟΗΕ, για νεκρούς, τάφους και τοποθεσίες, που ήταν αναντίλεκτα.
Σαν ταξιδάκι αναψυχής
Με το κατευόδιο των Η.Ε., τα μέλη της ΔΕΑ άρχισαν ταξίδια σε προορισμούς που είχαν αγήματα στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ, Σκανδιναβία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ιρλανδία κ.ά. για να συλλέξουν στοιχεία,που όμως τώρα εμμέσως παραδέχονται δεν απέδωσαν, αφού κάνουν ξανά δραματικές εκκλήσεις για φρέσκες πληροφορίες. Επιπρόσθετα η τρόικα της ΔΕΑ που παρουσιάζεται ως ειδική στα ζητήματα εντοπισμού αγνοουμένων, το 2018 έκανε ταξίδια, σε Ρωσία, Ουκρανία καιΑργεντινή όπου έλαβε μέρος σε σχετικά συνέδρια.
Με την παραδοχή στην έκθεση του γ.γ. ότι «ελάχιστες αρχειακές πληροφορίες σχετικά με τέτοιες τοποθεσίες έχουν μέχρι στιγμής, τα άμεσα εμπλεκόμενα μέρη, μοιραστεί με την Επιτροπή» και την Επιτροπή να κάνει εκκλήσεις ποιούμενη τη νήσσα, προκύπτει το συμπέρασμα, ότι έχει εγκαταλειφθεί όποια προσπάθεια για εντοπισμό των οστών από τις μετακινήσεις που έκανε ο τουρκικός στρατός, όπως και άλλες πληροφορίες για ομαδικούς τάφους που γνωρίζει και η ίδια η ΔΕΑ. Συνεπώς είναι λογικό να αναμένουμε ότι στις αμέσως επόμενες εκθέσεις του γ.γ.η αναφορά για τους αγνοουμένους είτε θα απαλειφθεί είτε θα αποτελείται από μερικές λέξεις του τύπου… «συνεχίζονται οι προσπάθειες για ανεύρεση τυχόν αγνοουμένων».
Ημερίδα - παράσταση για την τιμή των θώκων
Το σκηνικό ήταν θλιβερό, καθώς η αποχή απεικόνιζε την τραγική κατάσταση που βρίσκεται το θέμα των αγνοουμένων
Δύο ημέρες μετά την έγκριση της έκθεσης του γ.γ. του ΟΗΕ με την επιεικώς απαράδεκτη αναφορά στους αγνοούμενους, δηλαδή την Παρασκευή, 01/02/2019, πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία ημερίδα με θέμα, «Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και οι Αγνοούμενοι της Κύπρου». Εκεί επαναλήφθηκε πολλάκις η απαίτηση όπως η Τουρκία συνεργαστεί ανοίγοντας τα στρατιωτικά της αρχεία και δίνοντας στοιχεία ως επίσης και η παραδοχή από μέρους του Νίκου Σεργίδη ότι «οι εξελίξεις αυξάνουν τον κίνδυνο εκατοντάδες αγνοούμενοί μας να παραμείνουν εσαεί αγνοούμενοι». Την ημερίδα, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, διοργάνωσαν ο Επίτροπος Προεδρίας, η Παγκύπρια Οργάνωση Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων και η Πανελλήνια Επιτροπή Γονέων και Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας. Την χαιρέτησαν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης (το χαιρετισμό διάβασε ο Φ. Φωτίου), ο Υφ. Εξ. της Ελλάδας Τέρενς Κουίκ, ο Ιωάννης Κασουλίδης, ο Νίκος Σεργίδης εκ μέρους των Κυπρίων συγγενών και η Μαρία Καλμπουρτζή εκ μέρους των Ελλαδιτών. Ομιλητές ήταν ο γενικός εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης, ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου, καθώς και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου Πέτρος Παπαπολυβίου. Ουδείς των ομιλητών έκανε την όποια αναφορά στις δύο εγκληματικά ανεπαρκείς παραγράφους για τους αγνοούμενους στην έκθεση του γ.γ. του ΟΗΕ. Ούτε καν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος κανονικώς εχόντων των πραγμάτων θα πρέπει να έχει διαβάσει την έκθεση καθότι η ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ήταν για την κυβέρνηση η καυτή πατάτα!
Ο εισαγγελέας το βιολί του
Στην παρέμβασή του ο γενικός εισαγγελέας μεταξύ άλλων σημείωσε ότι «η Τουρκία εξακολουθεί να αποφεύγει τις ευθύνες της ενώπιον της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης» ενώ στην επόμενη συνεδρία, μέσα Μαρτίου, η προσπάθεια θα είναι «να αναδειχθεί εκ νέου η υποχρέωση της Τουρκίας για αποτελεσματική διερεύνηση της τύχης των αγνοουμένων, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, να δοθεί στη ΔΕΑ απρόσκοπτη και όχι αποσπασματική πρόσβαση σε στρατιωτικές ζώνες, καθώς και στα αρχεία της περιλαμβανομένων και των στρατιωτικών αρχείων»… Ουδεμία αναφορά έκανε ο εισαγγελέας της ευρωπαϊκής Κύπρου στις ευθύνες και υποχρεώσεις τόσο της Κ.Δ. για το ζήτημα των Τ/κ αγνοουμένων πολιτών της Κ.Δ., για την εξαφάνισή των οποίων δεν ευθύνεται η Τουρκία.
Τα λάθη μας
Είναι τραγικό ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ομιλητών δεν έκανε οποιαδήποτε αναφορά σε τυχόν ευθύνες της πλευράς μας και τραγικά λάθη, το κόστος των οποίων επωμίζονται για μισό σχεδόν αιώνα οι οικογένειες των αγνοουμένων. Τουναντίον ο πρόεδρος των συγγενών Νίκος Σεργίδης δικαιολόγησε ακόμα και τον εντοπισμό μόνο 10 λειψάνων το 2018 από τη ΔΕΑ, λέγοντας ότι αυτό πιστώνεται στον αγώνα του Ε/κεκπροσώπου στη ΔΕΑ Νέστορα Νέστορος. Εδώ έχουμε προφανή απώλεια του –κατά τον Κλεόβουλο τον Λίνδιο (6ος αι. π. Χ.) μέτρου.
Μεγάλη όμως έκπληξη προκάλεσαν τα λεχθέντα της πρόεδρου των Ελλαδιτών αγνοουμένων Μαρίας Καλμπουρτζή. Η κατά τα άλλα συμπαθής κ. Καλμπουρτζή ισχυρίστηκε ότι η διεκδίκηση των δικαιωμάτων από πλευράς οικογενειών για τα λάθη, παραλείψεις και ευθύνες αποτελούν πατριωτική αντίφαση! Με την ίδια λογική τα μέλη της Επιτροπής της, που διεκδικούν τα δικαιώματά τους, διαπράττουν προδοσία; Τη στιγμή μάλιστα που ελληνικές κυβερνήσεις για δεκαετίες αρνούνταν να αναγνωρίσουν την υπηρεσία και τη θυσία των Ελλαδιτών στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται σε διατεταγμένη υπηρεσία του ελλαδικού κράτους στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974…
Σε περιπέτειες
Ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου διαφοροποιήθηκε από τους υπόλοιπους στο θέμα των αρχείων και απέδωσε αυτό στον Ανρί Αρνί, «γιατί φθάσαμε στο σημείο κάποιοι, ακόμα και το τρίτο μέλος στην ΔΕΑ να εξισώνει τα αρχεία του τουρκικού στρατού με τα αρχεία δήθεν της Ελλάδας, φθάσαμε στο σημείο δηλαδή να λέμε ότι εάν δεν τα δώσει η Ελλάδα, η Κύπρος, ο Ερυθρός Σταυρός, δεν θα τα δώσει ούτε η Τουρκία». Ο κ. Φωτίου κατέληξε δίνοντας δραματικό τόνο στην Ημερίδα: «Εύχομαι τους επόμενους μήνες να μπορέσουμε να κάνουμε βήματα μπροστά, γιατί πολύ φοβάμαι, χωρίς να θέλω να ενσπείρω την απαισιοδοξία, ότι μπαίνουμε σε περιπέτειες όσον αφορά το θέμα των αγνοουμένων».
Θλιβερό σκηνικό
Το σκηνικό, που είχε στηθεί στην Ημερίδα περισσότερο για τις επικοινωνιακές ανάγκες, δεν μπορούσε να ήταν πλήρες χωρίς την παρουσία ιστορικών συμβόλων του αγώνα των οικογενειών των αγνοουμένων όπως της μητέρας του μικρού Χριστάκη, από το Παλαίκυθρο, Μυροφόρας Γεωργίου. Ήταν όμως σκηνικό θλιβερό που απεικόνιζε την τραγική κατάσταση που βρίσκεται το θέμα των αγνοουμένων από πλευράς συμμετοχής. Εκτός από τους υπηρεσιακούς και τους συμμετέχοντες ομιλητές με τις συνοδείες τους είναι ζήτημα εάν παρευρέθηκαν πέραν των δέκα άλλων προσώπων. Αν και έχουμε φτάσει 45 χρόνια μακριά από το 1974, οι πρωταγωνιστές του κυκλώματος που λυμαίνονται τα αισθήματα και τις αγωνίες των συγγενών για τόσες δεκαετίες παραμένουν οι ίδιοι. Ίδια και τα συνθήματα που συντηρούν τους ίδιους στις ίδιες καρέκλες πάνω στις οποίες κτίστηκαν καριέρες. Αυτοί γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ποιοι ευθύνονται που 1000 και πλέον αγνοούμενοι θα μείνουν στα αζήτητα. Γνωρίζουν ακόμα πως οι πελάτες τους δεν μπορούν να έχουν απαιτήσεις, οι ίδιοι είναι κάπου θαμμένοι και οι γονείς τους έχουν ήδη πεθάνει.
