Του Απόστολου Τομαρά
Η πρόθεση της Άγκυρας, διά στόματος Μεβλούτ Τσαβούσουγλου, να κάνει ποδαρικό στο 2019 κατεβάζοντας στην περιοχή το δεύτερο γεωτρύπανο που αγόρασε πρόσφατα, υπό άλλες περιστάσεις θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια νέα προσπάθεια της Τουρκίας να προκαλέσει τεχνητή ένταση στην περιοχή. Παρά το γεγονός ότι χρονικά η κάθοδος του δεύτερου τουρκικού γεωτρύπανου τοποθετείται, γενικά και αόριστα, εντός Ιανουαρίου η Λευκωσία, σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις, φαίνεται να μελετά επισταμένα τους σχεδιασμούς της Άγκυρας. Το κυβερνητικό επιτελείο που έχει επιφορτισθεί το κομμάτι υλοποίησης των ενεργειακών σχεδιασμών της Δημοκρατίας, εμφανίζει σημάδια προβληματισμού, και όχι τυχαία.
Προβληματισμός που σε πρώτη φάση, όπως υποδεικνύουν διπλωματικές πηγές, έχει να κάνει περισσότερο με την προσπάθεια πρόκλησης ντε φάκτο καταστάσεων, στις νοτιοανατολικές περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ και λιγότερο με την τετριμμένη παρουσία τουρκικών μέσων, πολεμικών και μη, στην ευρύτερη περιοχή. Η κατάσταση που τείνει να δημιουργηθεί πηγάζει από τα όσα διαδραματίσθηκαν τον περασμένο Φεβρουάριο, ανοικτά του Κάβο Γκρέκο, όπου πολεμικά πλοία της Τουρκίας παρεμπόδισαν το γεωτρύπανο την ιταλικής ΕΝΙ να προσεγγίσει τον γεωτρητικό στόχο του τεμαχίου 3.
Τη Λευκωσία απασχολεί έντονα το ενδεχόμενο η Τουρκία να επιχειρήσει να πλαγιοκοπήση το ενεργειακό πρόγραμμα της Δημοκρατίας, αναλαμβάνοντας αυτή τη φορά την πρωτοβουλία των κινήσεων. Πολύ πριν η αμερικανική ExxonMobil δηλώσει παρούσα στο τεμάχιο 10 σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, το μέγα ζητούμενο ήταν και παραμένει το τι μέλει γενέσθαι με το τεμάχιο 3 στη μετά πρώτη προσπάθεια γκριζαρίσματος του τεμαχίου 3 εποχής, από την Τουρκία.
Ο προσανατολισμός
Εάν και εφόσον υλοποιηθούν οι εξαγγελίες του Τούρκου ΥΠΕΞ, για πρώτη φορά η Τουρκία θα επιχειρήσει να υλοποιήσει τις προκλητικές και παράνομες διεκδικήσεις της στα δυο άκρα της οριοθετημένης κυπριακής ΑΟΖ. Για την επίμαχη περιοχή του τεμαχίου 3, ο τούρκος ΥΠΕΞ δεν την προσδιόρισε με σαφήνεια, πλην όμως άφησε να αιωρείται πως το γεωτρύπανο, με επίκεντρο την Καρπασία, θα κινηθεί προς δυο κατευθύνσεις. Προς τα τουρκικά παράλια και προς την περιοχή όπου βρίσκονται τα τεμάχια που γειτνιάζουν με τα κατεχόμενα, από την πλευρά της Αμμοχώστου. Εν αντιθέσει με το τεμάχιο 10 όπου το έθεσε εκτός διεκδικήσεών της, η Τουρκία ανήγγειλε γεωτρήσεις στα υπόλοιπα τεμάχια τόσο δυτικά της Πάφου όσο και νοτιοανατολικά της Κύπρου. Υπό το πρίσμα αυτό, το τεμάχιο 3 θεωρείται εν δυνάμει περιοχή ερευνών, εντός ή στα όρια του τεμαχίου με τις κατεχόμενες θαλάσσιες περιοχές. Όπως εκτιμάται, σε διπλωματικό επίπεδο, η εδώ ενδεχόμενη παρουσία της Τουρκίας θα συνδυαστεί, τόσο για ενίσχυση των όσων η ίδια επιδιώκει μεταξύ Κύπρου και Καστελόριζου όσο και του μορφώματος των κατεχομένων υπό τον μανδύα προστασίας των δικαιωμάτων της τ/κ κοινότητας.
Το πλεονέκτημα
Στη Λευκωσία η προσοχή είναι στραμμένη στο τεμάχιο 3, οι δε απόψεις που καταγράφονται αντανακλούν τις δυο σχολές σκέψεων που υπάρχουν για αναχαίτηση των προκλήσεων. Η πρώτη στηρίζεται στη γενική θεώρηση πως η τουρκική πλευρά περιορίζεται μόνο στις φραστικές απειλές και προκλήσεις, με τις κινήσεις που καταγράφονται να κινούνται στα όρια τις διπλωματικής ορθότητας. Η δεύτερη σχολή σκέψης αντιπροσωπεύει τις απόψεις εκείνες που εμφανίζονται ιδιαίτερα προβληματισμένες από τις τελευταίες εξελίξεις, στην ευρύτερη περιοχή. Στο κομμάτι αυτό συγκαταλέγεται και το τεμάχιο 3 το οποίο, εκ των πραγμάτων, θεωρείται εν δυνάμει αδύναμος κρίκος, μετά και τα γεγονότα του περασμένου Φεβρουαρίου. Ωστόσο, και οι δυο σχολές συγκλίνουν στον απαράβατο κανόνα μη στρατικοποίησης των ενεργειακών. Πολιτική κατεύθυνση που μέχρι σήμερα έχει αποδώσει καρπούς. Επί του συγκεκριμένου, αυτό το οποίο λέγεται χαρακτηριστικά είναι πως η Λευκωσία πέτυχε να μετατρέψει την αδυναμία της, σε στρατιωτικό επίπεδο, σε πλεονέκτημα. Με τις εργασίες στο τεμάχιο 10 να συνεχίζονται αδιαλείπτως, σε πολιτικό και τεχνοκρατικό επίπεδο είναι κατανοητό πως οποιαδήποτε επέκταση των εργασιών εντός της ΑΟΖ ενέχει κινδύνους.
Διπλωματικά αντίμετρα
Ενδεικτικό του κλίματος που φαίνεται να επικρατεί σε κεντρικό επίπεδο είναι τα όσα είπε στην «Κ» πηγή με χρόνια παρουσία στο κομμάτι υλοποίησης των ενεργειακών σχεδιασμών. Πέρα από τις υφιστάμενες εργασίες εντός της ΑΟΖ, αυτό το οποίο υποστηρίζεται είναι πως οποιαδήποτε άλλη κίνηση περιέχει υψηλό ρίσκο. Η ίδια πηγή υποστηρίζει πως το βάρος θα πρέπει να ριχθεί στα τεμάχια όπου υπάρχει δραστηριότητα, επιλογή που θα αυξήσει το βαθμό δυσκολίας του τουρκικού παρεμβατισμού στην περιοχή. Ωστόσο, το ερώτημα το οποίο τίθεται και που επί του παρόντος δεν δίνονται απαντήσεις είναι το τι μέλει γενέσθαι εάν το τουρκικό γεωτρύπανο μετακινηθεί εντός της ΑΟΖ και σε περιοχές που διεκδικεί παράνομα η τουρκική πλευρά, όπως το τεμάχιο 3. Οι απαντήσεις που δίνονται περιορίζονται στο διπλωματικό πεδίο και τα προληπτικά αντίμετρα που έχουν σχεδιασθεί. Ωστόσο, γίνεται παραδεκτό πως επί της ουσίας δεν μπορεί να ληφθούν αποτρεπτικά μέσα.
Ασπίδα από εταιρείες
Χωρίς να υπάρχει παρέκκλιση από το βασικό δόγμα μη στρατικοποίησης των ενεργειακών, η Λευκωσία ποντάρει τα μέγιστα στην πολιτική κάλυψη των εταιρειών που βρίσκονται εντός της ΑΟΖ. Σε ό,τι αφορά το τεμάχιο 3 και με δεδομένο το κενό που υπήρξε το περασμένο Φεβρουάριο, η προσθήκη της γαλλικής TOTAL στις εταιρείες διαχείρισης πιστεύεται πως αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα αποτροπής των σχεδιασμών της Άγκυρας για γκριζάρισμα της ΑΟΖ. Στη Λευκωσία θεωρούν πως ο γαλλικός παράγοντας μπορεί να σταθεί απέναντι στις τουρκικές επιδιώξεις, κάτι που συνέβη και στην περίπτωση του τεμαχίου 11. Στο πνεύμα της πολιτικής θωράκισης των εταιρειών κινείται και η πολιτική προς επέκταση της συνεργασίας ENI και TOTAL στο τεμάχιο 8 αλλά και στα υπόλοιπα που έχουν παραχωρηθεί στην κοινοπραξία ENI-KOGAS.
ExxonMobil
Εν μέσω της διαφαινόμενης κινητικότητας με το νέο έτος, προς το τέλος της οδεύει η πρώτη ερευνητική γεώτρηση της ExxonMobil στο στόχο «Δελφύνη» του τεμαχίου 10. Παρά την απουσία επίσημης ενημέρωσης, όλα δείχνουν πως η ερευνητική γεώτρηση θα έχει ολοκληρωθεί εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου Ιανουαρίου. Κυρίως, σε πολιτικό επίπεδο, το τελευταίο διάστημα καταγράφεται η απουσία οποιασδήποτε εκτίμησης για τα μέχρι στιγμής ευρήματα, του βρετανικού γεωτρύπανου κάτι που δεν συνέβαινε κατά την έλευση και έναρξη των εργασιών στο τεμάχιο 10. Το μόνο βέβαιο είναι πως το τρυπάνι μετά το τέλος των εργασιών θα μετακινηθεί σε δεύτερο στόχο εντός του ίδιου τεμαχίου όπου θα παραμείνει μέχρι τον ερχόμενο Φεβρουάριο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
