Της Μαρίνας Οικονομίδου
Όταν στις αρχές της βδομάδας ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου και ο γ.γ. του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού διασταύρωναν τα ξίφη τους, διαδικτυακά και τηλεοπτικά, για το πού τελικά ανήκει η Κύπρος και ποια θα πρέπει να είναι η στάση της απέναντι σε ΗΠΑ και Ρωσία πολλοί ήταν εκείνοι που βρήκαν την όλη συζήτηση, όχι μόνο εκτός τόπου και χρόνου, δεδομένων των ανοικτών εσωτερικών μετώπων, αλλά κυρίως αδιέξοδη. Αδιέξοδη, γιατί, όπως λέγεται, δεν βρισκόμαστε πλέον στον Ψυχρό Πόλεμο που θα πρέπει να διαλέξουμε ημισφαίριο ή να ενταχθούμε στο Κίνημα Αδέσμευτων.
Είναι πράγματι, όμως, μία ξεπερασμένη κατάσταση που ανακίνησαν οι δύο πολιτικοί αρχηγοί ελλείψει επικαιρότητας ή κάτι βαθύτερο; Η διαμάχη των δύο μεγάλων δυνάμεων ΗΠΑ-Ρωσίας με αφορμή την –όπως ισχυρίζεται η Ουάσινγκτον– εμπλοκή της Μόσχας στις προεδρικές εκλογές έχει προκαλέσει νέα δεδομένα, σε παγκόσμιο σκηνικό, με οικονομικά συμφέροντα και παιχνίδια εξουσίας να παίζονται μεταξύ των δύο χωρών και να μην αφήνουν κανένα ανέπαφο. Ενδεικτικό των δύο στρατοπέδων που διαμορφώνονται στο παρασκήνιο είναι ακόμα η διάσπαση και της κυπριακής Εκκλησίας στις δύο σφαίρες επιρροής, αλλά και η κατάσταση στην Ελλάδα με τη δύσκολη – για την αριστερή κυβέρνηση Τσίπρα – απόφαση απέλασης των Ρώσων διπλωματών.
Οι ΗΠΑ θέλουν πλέον να ξέρουν τους συμμάχους τους, καλώντας μεταξύ άλλων και την Κύπρο να διαλέξει ξεκάθαρα στρατόπεδο και να εγκαταλείψει την, για πολλούς, επαμφοτερίζουσα στάση της. Σε αυτό ακριβώς το σκηνικό ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου πήρε την πρωτοβουλία και θέλησε να υπογραμμίσει για δεύτερη φορά τον «δυτικό» προσανατολισμό της Κύπρου αλλά και να θέσει – ευσχήμως – ζήτημα για τη στάση που ακολουθεί η Ρωσία στο Κυπριακό. Δηλώσεις που προκάλεσαν μεν την ενόχληση της ρωσικής πρεσβείας, αλλά κυρίως προκάλεσαν ικανοποίηση στους αμερικανικούς κύκλους. Μία ικανοποίηση που επεδίωκε άλλωστε ο συναγερμικός πρόεδρος λίγο πριν από τη δεύτερη επίσκεψη που ετοιμάζει στην Ουάσινγκτον.
Οι ολιγάρχες και οι πιέσεις
Το ψυχροπολεμικό παιχνίδι, ωστόσο, ξεπερνά το όποιο ιδεολογικοπολιτικό debate των δύο πολιτικών αρχηγών. Εδώ και καιρό έχουν ξεκινήσει οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά Ρώσων επιχειρηματιών και ολιγαρχών που βάσει των στοιχείων που κατέχει το FBI θεωρείται πως εμπλέκονται στις αμερικανικές εκλογές. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι σε αυτή την πολιτική εντάσσεται και το πάγωμα τραπεζικών λογαριασμών, που αναμφίβολα επηρεάζει την Κύπρο. Το άρωμα της Κύπρου εντοπίστηκε άλλωστε μέσω της υπόθεσης του στενού συνεργάτη του Ντόναλντ Τραμπ, κατά τον προεκλογικό, Paul Manafort, ο οποίος κατηγορήθηκε για ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Στο μικροσκόπιο των ΗΠΑ μπαίνουν ως γνωστό κι άλλοι Ρώσοι ολιγάρχες, όπως οι Viktor Vekselberg, και Oleg Deripaska, που έχουν σχέσεις με την Κύπρο, με τον πρώτο να είναι μεγαλομέτοχος στην Τράπεζα Κύπρου και τον δεύτερο να έχει κυπριακό διαβατήριο.
Το ζήτημα βεβαίως δεν έκλεισε εκεί, καθώς ακολούθησαν οι επισκέψεις του Αμερικανού υφυπουργού Οικονομικών Ζητημάτων που ασχολείται με το οικονομικό έγκλημα, δίδοντας στην ουσία τελεσίγραφο σε Κεντρική Τράπεζα και Υπουργείο Οικονομικών και άλλους αξιωματούχους να διαλέξει η Κύπρος μέσω της οικονομικής της πολιτικής στρατόπεδο. Πώς θα γινόταν αυτό; Ξεσκονίζοντας λογαριασμούς και κλείνοντας ύποπτους λογαριασμούς, ενώ την ίδια στιγμή ΗΠΑ αλλά και άλλα κράτη της Ε.Ε. ασκούν πιέσεις για να φύγουν από την Κύπρο γνωστές και μεγάλες εταιρείες ρωσικών συμφερόντων.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης θέλησε με τον διορισμό του να αναζωπυρώσει τη σχέση με τη Ρωσία, καθώς ο προκάτοχός του Ιωάννης Κασουλίδης είχε ξεκάθαρη δυτική προσέγγιση, η οποία φέρεται να ενοχλούσε τη Ρωσία.
Πονοκέφαλος στο Προεδρικό
Αυτά σε συνδυασμό με ξένα δημοσιεύματα που ήθελαν την Κύπρο να «πουλάει» διαβατήρια σε Ρώσους ολιγάρχες του Κρεμλίνου, «ανοίγοντάς τους την πόρτα της Ε.Ε.» ήταν αρκετά για να προκαλέσουν αναστάτωση στην κυβέρνηση Αναστασιάδη. Όχι μόνο εξαιτίας των στενών δεσμών που έχει η Κύπρος με τα ρωσικά οικονομικά συμφέροντα, αλλά και εξαιτίας των ευρύτερων διαχρονικών σχέσεων Κύπρου-Ρωσίας. Ενδεικτικές οι άριστες σχέσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας με ρωσικούς κύκλους, αλλά και η νέα πολιτική που θέλει να ακολουθήσει ο νυν υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης που επιχειρεί εξομάλυνση των σχέσεων των δύο πλευρών. Το αποδεικνύει άλλωστε το γεγονός ότι αμέσως μετά τον διορισμό του είδε πρώτα τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρώφ. Μία σίγουρα διαφορετική προσέγγιση από την ξεκάθαρα δυτικοκεντρική προσέγγιση του προκατόχου του, Ιωάννη Κασουλίδη, που όχι μόνο έθεσε θέμα παρέμβασης της ρωσικής πρεσβείας στα εσωτερικά της Κύπρου, μετά και το επεισόδιο με τον συναγερμικό πρόεδρο αλλά είχε θέσει από νωρίς τις κόκκινες γραμμές του απέναντι στη Ρωσία.
Στην ίδια γραμμή πλεύσης βεβαίως με τον Ιωάννη Κασουλίδη είναι και άλλα μέλη της κυβέρνησης, που παρακολουθούν ένα deja vu των πιέσεων που δέχτηκε η Κύπρος το 2013, όταν κατηγορείτο για ξέπλυμα. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος που υπογράμμιζαν στον Λόφο του Προεδρικού αλλά και στους αρμοδίους πως η Κύπρος θα πρέπει να «καθαρίσει» σύντομα, τόσο με τους ύποπτους λογαριασμούς όσο και για το ημισφαίριο στο οποίο τελικά ανήκει.
Είναι όμως μία τόσο εύκολη απόφαση συμμόρφωσης και σύμπλευσης; Στο Προεδρικό υπογραμμίζουν πως η Κύπρος εδώ και καιρό έχει ξεκαθαρίσει τον δυτικό της προσανατολισμό, τόσο σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις της με αξιωματούχους αλλά και με δημόσιες τοποθετήσεις. Ο προβληματισμός που τίθεται είναι αναφορικά με το Κυπριακό και το ενδεχόμενο η Ρωσία να μην αποτελεί έναν εν δυνάμει σύμμαχο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο άλλωστε πως ο υπουργός Εξωτερικών έσπευσε να ζητήσει τη στήριξη της Ρωσίας πολύ πρόσφατα, όταν η κυβέρνηση Τραμπ πίεζε στο Κυπριακό και έθετε θέμα αποχώρησης της UNFICYP.
Το παρασκήνιο Αβέρωφ
Για ποιον λόγο όμως από τη στιγμή που το Προεδρικό θέλει να κρατήσει επί του παρόντος χαμηλούς τόνους τις όποιες πρωτοβουλίες ανέπτυξε ο αρχηγός του κυβερνώντος κόμματος; Υπάρχουν οι πολιτικές εκτιμήσεις που θέλουν τις δηλώσεις Αβέρωφ Νεοφύτου να συνδέονται με το ηγετικό προφίλ που επιχειρεί να κτίσει για το 2023. Να «καθαρίσει» δηλαδή τη γραμμή του ΔΗΣΥ, υπενθυμίζοντας, όπως άλλωστε κάνει συχνά στους στενούς του συνεργάτες, πως όταν το κόμμα ιδρύθηκε, το 1976, από τον Γλαύκο Κληρίδη, ξεκαθάριζε πως η χώρα ανήκει στη Δύση. Στόχος δεν ήταν βέβαια να ανοίξει μέτωπο με τη Ρωσία, αλλά να ακολουθήσει την πολιτική άλλων χωρών, όπως το Ισραήλ, που ενώ έχουν σαφές δυτικό προσανατολισμό, διατηρούν άριστες σχέσεις και με τη Μόσχα. Μία κίνηση που φέρεται να μην είχε το επιθυμητό βεβαίως αποτέλεσμα δεδομένης της ανακοίνωσης Οσάτσι, που άφηνε στην ουσία και αιχμές ότι ο πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος εξυπηρετεί συμφέροντα άλλων χωρών.
Οι επαφές
Το ζήτημα, ωστόσο, φέρεται να μην περιορίζεται στο ιδεολογικοπολιτικό στίγμα που θέλει να δώσει ο Αβέρωφ Νεοφύτου στον ΔΗΣΥ, αλλά κυρίως με εξελίξεις τόσο στο Κυπριακό όσο και στην οικονομία. Είναι γνωστό πως ο συναγερμικός πρόεδρος βρίσκεται εδώ και καιρό σε επαφή με Αμερικανούς αξιωματούχους και όπως φαίνεται θέλει να «ισορροπήσει» την έντονη πεποίθηση που επικρατεί στην Ουάσινγκτον ότι η Κύπρος παρά το ότι είναι μέλος της Ε.Ε. πατάει παράλληλα και στη βάρκα που ονομάζεται Ρωσία. Πολιτικές πηγές εκτιμούν ότι με δεδομένο ότι θα υπάρξουν εξελίξεις στο Κυπριακό το επόμενο διάστημα, η κίνηση του κ. Νεοφύτου τη δεδομένη στιγμή δεν ήταν καθόλου τυχαία, προσβλέποντας σε στήριξη από τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με ασφαλείς πηγές πριν από το ταξίδι του αναμένεται να συναντήσει τον γ.γ. του ΑΚΕΛ Άντρο Κυπριανού για ενημέρωση αλλά και ανταλλαγή απόψεων. Από το κάδρο βέβαια δεν απουσιάζει και η κάθοδος της ExxonMobil που συνδέεται πλήρως με τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή. Στόχος του ενεργειακού κολοσσού, όπως λέγεται, είναι να βρει τέτοιες ποσότητες στο οικόπεδο 10 που θα μπορεί να προχωρήσει στην υλοποίηση τερματικού. Μία κίνηση των Αμερικανών που θα καταστήσουν την Κύπρο κέντρο υγροποίησης του φυσικού αερίου και στη συνέχεια πώλησής του στις χώρες της γύρω περιοχής, δεδομένου άλλωστε πως αυτή τη στιγμή κράτη μέλη της Ε.Ε. προσπαθούν να απεξαρτηθούν από το φυσικό αέριο της Ρωσίας. Μία τέτοια κίνηση θα κάνει την Κύπρο κέντρο σοβαρών γεωπολιτικών εξελίξεων. Κάτι που σίγουρα δεν πρέπει να αγνοεί ο συναγερμικός πρόεδρος, ο οποίος στο ισοζύγιο δυνάμεων φέρεται πως όχι μόνο έχει κρίνει εκ των προτέρων τον νικητή, αλλά επιχειρεί και να διασφαλίσει τη θέση της Κύπρου στο άρμα της Δύσης. Το αν αυτή η κίνηση έχει παρασκηνιακά την πλήρη στήριξη του Προέδρου είναι βεβαίως ένα ζήτημα ανοικτό.
Ο Άντρος και οι σχέσεις με Ρωσία
Η δήλωση του προέδρου του ΔΗΣΥ, αλλά κυρίως η ενόχληση που προκάλεσε αυτή στη ρωσική πρεσβεία, προκάλεσε αναμφίβολα τη δυσφορία του ΑΚΕΛ, με τον Άντρο Κυπριανού να παίρνει θέση και να καλεί τον συναγερμικό πρόεδρο ως ηγέτη του κυβερνώντος κόμματος να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός. Είναι βεβαίως γνωστές οι διαχρονικές σχέσεις στελεχών του ΑΚΕΛ με τη Ρωσία, ωστόσο, όπως αναφέρουν ΑΚΕΛικά στελέχη, η Κύπρος θα πρέπει να αποφύγει να μείνει προσκολλημένη στο άρμα των ΗΠΑ. Όπως λέγεται, στόχος των δηλώσεων του Άντρου Κυπριανού σίγουρα δεν ήταν να ταχθεί με τη Ρωσία, αλλά να στείλει το μήνυμα πως η Κύπρος, μέλος της Ε.Ε., η οποία συγκρούεται με την κυβέρνηση Τραμπ, δεν μπορεί να είναι απόλυτα προσκολλημένη στο αμερικανικό στρατόπεδο, βάζοντάς τα με τη Ρωσία, με την οποία υπήρχε διαχρονικά, όπως λέγεται, μία σχέση στήριξης. Στόχος της Εζεκία Παπαϊωάννου είναι να μείνει η Κύπρος μακριά από την όποια σύγκρουση συμφερόντων και αυτό ακριβώς θέλει να καταστήσει σαφές.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
