ΚΥΠΕ
Λογοτέχνες από Κύπρο και Ελλάδα μιλούν στο ΚΥΠΕ είτε με την ιδιότητα τους ως ενεργοί πολίτες, είτε με τον αλληγορικό τους λόγο, είτε ακόμα ποιητικά, και κάνει ακόμη και υπερδυνάμεις να λυγίζουν, αλλά και τον άνθρωπο ως συγκροτημένο, εξοπλισμένο και κυρίαρχο, υποτίθεται ον, του πλανήτη, να σβήνει μέσα σε οιμωγές.
Υπάρχει όμως αισιοδοξία; Πάντοτε, συχνά, με βαρύτατες απώλειες, καταφέρναμε να επιβιώνουμε μέσα από μείζονες συμφορές. Θα τα καταφέρουμε και τώρα; Και ποιος κόσμος θα αναδυθεί μετά το τέλος κι αυτής της λαίλαπας; Η λογοτεχνία και δη η μεγάλη λογοτεχνία ποτέ δεν απαντά σε ερωτήματα, αντίθετα, τα θέτει, με τρόπο διαχρονικό και ενίοτε, αναπάντεχο. Ωστόσο, με τον αντισυμβατικό και εμπνευσμένο τους λόγο και την πολυπρισματική τους οπτική των πραγμάτων, οι λογοτέχνες από τους οποίους ζήτησε το ΚΥΠΕ να “καταθέσουν” τις λέξεις τους, φωτίζουν ένα μεγάλο μέρος της αλήθειας που μας έφερε ως εδώ, δια μέσου των αιώνων, έγκλειστους, λαβωμένους ή τραυματισμένους μεν, ακλόνητους δε φορείς της ζωής, που υπερισχύει κάθε καταστροφικής επίδρασης οποιουδήποτε λοιμού ή άλλης εκτεταμένης καταστροφής.
Το αφιέρωμα θα παρουσιάζεται από το ΚΥΠΕ σε συνέχειες, ανά τέσσερις ή πέντε λογοτέχνες κάθε φορά. Σήμερα φιλοξενούνται οι Γιώργος Καλοζώης, Αγγέλα Καϊμακλιώτη, Ευφροσύνη Μαντά Λαζάρου και Ελευθερία Θάνογλου.
Γιώργος Καλοζώης: "Ο λοιμός"
Ο ποιητής Γιώργος Καλοζώης , πικρά δικαιωμένος αφού τόσο η αισθητική της εικονοποιείας όσο και η ουσία της ποίησης του, ανέκαθεν σμίλευε ένα κόσμο όπου οι άνθρωποι, οι ασθένειες τους, τα φυλακτά, οι φόβοι και οι συνήθειες του,μαζί με το φυσικό και ζωικό περιβάλλον, συναιρούνταν, αναδημιουργούνταν και αφανίζονταν, ανταποκρίθηκε με το ανέκδοτο ποίημα του "Ο λοιμός":
Ο Λοιμός
Κλείστε τις εκκλησίες
κλειδώστε τα παγκάρια
βγάλτε τα άμφια και τα
καλιμαύχια
γιατί σήμερα βογκά η Θήβα
απ΄την αρρώστια
βρείτε τον ένοχο εντοπίστε
τη σωματική αναπηρία του
τη μόρφωση που δεν μπόρεσε
να ωφελήσει ούτε αυτόν
ούτε τους γύρω του
και συ ποιητή-μάντη αποκάλυψε
το κρυμμένο το κεκαλυμμένο
Κλείστε τις εκκλησίες
να μην το βάλει στα πόδια
ο μαραθωνοδρόμος Θεός
τη μεγαλύτερη έκταση του κόσμου
την κατέλαβε ο άνθρωπος
κι αυτός που εκτοπίστηκε μένει
βουβός
ακούγονται οι γόοι οι στεναγμοί
οι άνθρωποι δεν μιλούν πια
οζίδια περιτύλιξαν τις φωνητικές
τους χορδές
κι εσύ που δεν μιλάς γράψε το
άγραφο
κι εσύ που δεν ζωγραφίζεις
σχεδίασε το ανεικονικό
κι εσύ που δεν ακούς φτιάξε
τον ήχο των πλανητών όταν
περνούν ο ένας κοντά στον άλλο
κι όταν πάλι στις άπειρες
χιλιομετρικές αποστάσεις
συγκρούονται
Κλείστε τις εκκλησίες
πέρασε ο καιρός της συμπόνιας
και της αγάπης
τώρα είναι η εποχή της ετυμηγορίας
της βίας και πάνω στο άλογό της
καβαλικεύει ο θυμός
Κλείστε τις βασιλικές και τους
καθεδρικούς
είναι η ώρα που δισεκατομμύρια
σιάφου μυρμήγκια μασούν όχι
μονάχα το οτιδήποτε αλλά και
το τίποτα
πουθενά δεν υπάρχει κρυψώνα
και χώστρα
πουθενά δεν υπάρχει πια δόξα
κι αισιοδοξία κι η μαζική
συνάθροιση του λαού
τυφλά θα ποδοπατηθεί από τον
λαοπλάνο και παντελώς ανίκανο
ηγέτη
Ω κλείστε τα σύνορα τα λιμάνια
τα αεροδρόμια κλείστε τα
στόματα γιατί μπορεί να μπει
μέσα σ΄αυτά η αρρώστια κλείστε
τ΄αυτιά γιατί θα αργήσει πολύ
να ακουστεί το χτύπημα του
σήμαντρου και της καμπάνας
ότι βρέθηκε θεραπεία
Κλείστε τις πύλες των τειχισμένων
πόλεων
είναι η ώρα που εκατομμύρια
μυρμήγκια σιάφου επιτίθενται
κι αν υπάρχει μια θεραπεία
είναι να κολλήσουν τα τρομερά
σαγόνια από τη βλέννα του
ταπεινού ποιητή-γυμνοσάλιαγκα
Σημ. Το ποίημα αφιερώνεται στην Έλενα Γεωργίου
και στον Αντώνη Κολιό
Ελευθερία Θάνογλου: "Η τάφρος των Μαριανών μέσα μας"
Η ποιήτρια Ελευθερία Θάνογλου από τη Θεσσαλονίκη αναφέρει ότι τώρα "έχουμε πλέον άπλετο χρόνο ν’ ασχοληθούμε με το κακό που ωρίμαζε μέσα μας υπό «κανονικές» συνθήκες. Έχουμε χρόνο για αναθεώρηση της κατακόρυφης πτώσης μας".
Διαπιστώνει ότι αμυδρά, οι περισσότεροι από εμάς, μέσα από το ομιχλώδες τοπίο της παραπληροφόρησης – υπερπληροφόρησης, σπασμωδικά ίσως βρούμε σαβανωμένη την ελευθερία μας. "Ίσως ο εγκλεισμός κυρίως μέσα μας, γίνει αρχή για μια καινούργια μετάληψη από το ποτήριον της ζωής, μια εμβάπτιση στη χαμένη για δεκαετίες ουσία. Ίσως μ’ ένα καινούργιο χάραγμα στο μπράτσο της γης ξεχάσουμε τις όμορφες δυστυχίες" που δημιουργήσαμε, τις πλαστές μας ανάγκες, βαδίζοντας στο μη αναστρέψιμο σε φαύλους κύκλους".
"Μα ίσως πάλι, συνεχίζει, η καμπυλότητα της ανθρώπινης φύσης κλείνει σε σχήμα αντιγραφής ενός κακού παρελθόντος κύκλου.
Τότε όλα αυτά που βιώνουμε δεν θα μοιάζουν παρά μια μικρή απεικόνιση μεγαλύτερων δεινών που θ’ ακολουθήσουν.
Άλλωστε χρόνια τώρα βυθιζόμαστε σ’ έναν βυθό πιο βαθύ από δεκάδες βυθούς μαζί […]
Η Θάνογλου πραγματεύεται το θέμα του διαρκούς φόβου, επισημαίνοντας ότι "φοβόμαστε ότι θα ζούμε με τον φόβο του φόβου πως θα φοβόμαστε, κι ολοένα θα βυθιζόμαστε σε όλο βαθύτερους βυθούς. Αναπόφευκτος ο τρόμος του τι θα απεικονίσει το κομμάτι που θα κρατάμε στα χέρια μας απ’ τον σπασμένο καθρέφτη της ιστορίας. Γνωρίζουμε πως το πλήρες σκοτάδι χωρά και στο πιο μικρό κομμάτι. Σαν άλλο μικρόβιο από τα εκατομμύρια του βυθού που βρίσκει πάντα χώρο και κανένα σαπούνι δεν το ξέπλενε ποτέ".
Ευφροσύνη Μαντά- Λαζάρου:"Το αηδόνι της Βαβέλ"
Η Ευφροσύνη Μαντά- Λαζάρου γράφει: "Πολιτείες, πλατείες, λεωφόροι, ερήμωσαν, αν θεωρήσουμε πως έρημος είναι η απουσία ανθρώπου. Η λεωφόρος έγινε θανατηφόρος. Θανατηφόρος 2η … 4η … 16η … Η άνοιξη ανυπάκουη τις περπατά. Οι μέρες όμως με τις ρόδες τους σκάβουν χρόνια τώρα το μόνο νόημα: ο παγωμένος κόσμος δίχως άχνα κοιτάει. Παιδιά να πεθαίνουν της πείνας, να αρρωσταίνουν από ιούς, μολυσμένο νερό. Αλλού παιδιά μαραίνονται μέσα στο ανθογυάλι της εικονικής πραγματικότητας. Άνθρωποι σκοτώνονται, εκδιώκονται, κακοποιούνται. Άλλοι δυστυχούν χορτάτοι κι αποξενωμένοι, δούλοι άλλου δυνάστη.
Το 2020, διαπιστώνει, η πανδημία αφύπνισε και ίσως συνένωσε την ανθρωπότητα. "Την άνοιξη ακούστηκε ένα αηδόνι πάνω από τις χωριστές μας λέξεις. Πάνω από τη λαλιά του «εγώ», πάνω από το διχαστικό λόγο του συμφέροντος. Η ανθρώπινη Βαβέλ έφερε ένα αηδόνι από κτίσεως της. Όσο μαθαίναμε ο ένας τη γλώσσα του άλλου, για να ανταγωνιστούμε, να επιβληθούμε, το αηδόνι δεν ακουγόταν. Τώρα σώπα κι εσύ, να σωπάσω κι εγώ να το ακούσουμε. Ήδη μέσα στα συμφραζόμενα πολιτικών, οικονομολόγων, ξεμυτίζουν ανησυχητικά μηνύματα. Κάποιοι παραμένουν στις παλιές δομές της σκέψης. Ως η εμπειρία να μην τροποποιεί ένα νεκρό κομμάτι του κόσμου μας. Οι απαισιόδοξοι λένε: δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται το αηδόνι. Οι αισιόδοξοι ελπίζουν και επιμένουν: Το αηδόνι εμείς ακούμε."
Αγγέλα Καϊμακλιώτη: "Ελευθερία και Υπακοή"
Η ποιήτρια Αγγέλα Καϊμακλιώτη αποκηρύσσει τον φόβο και υπενθυμίζει ότι "ανέκαθεν υπήρχαν ανατροπές στην καθημερινότητα των κοινωνιών και πάντα ένας καινούριος κόσμος γεννιόταν, ιδιαίτερα όταν αυτές οι ανατροπές ήταν καταστροφικές. Αντιστέκομαι στην εξουσία του φόβου γιατί ποτέ δεν υπήρξε καλός σύμβουλος. Σε στιγμές αγωνίας επιστρέφω στη φιλοσοφία, τη μητέρα των επιστημών. Αντιμετωπίζω την πανδημία στωικά. Αντλώ από το οπλοστάσιο της ηθικής φιλοσοφίας τα υλικά και τις αξίες που με βοηθούν να χτίζω το καταφύγιό μου. Έχω συνειδητοποιήσει πως η ανθρωπότητα μπορεί να συνεχίσει την πορεία της μόνο εάν κατανοήσει τις αρχές της έλλογης τάξης που διέπουν τη φύση και εναρμονιστεί πλήρως με αυτές."
Στο καταφύγιό μου λοιπόν, συνεχίζει, "όπου μετασχηματίζω την ψευδαίσθηση του ελεύθερου χωροχρόνου σε ψυχική ελευθερία, προσπαθώ να εντοπίσω πηγές και δυνάμεις που θα με οδηγήσουν στη βαθιά κατανόηση των γεγονότων. Συνειδητοποιώ πως για να μπορούμε να συζητούμε για ελευθερία, οφείλουμε να παραμείνουμε ζωντανοί. Άρα η ανθρώπινη ζωή είναι η «εκ των ων ουκ άνευ» προϋπόθεση και προηγείται κάθε άλλης αξίας και ιδέας. Υπακούω στον αυτοπεριορισμό κι ελπίζω πως σύντομα βγαίνοντας από τα καταφύγια, οι επιζήσαντες της Πανδημίας του 21ου αιώνα, θα προσπαθήσουμε να χτίσουμε μια νέα ανθρώπινη κοινωνία βασισμένη στα γερά θεμέλια του ανθρωπισμού, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του πολιτισμού, της γνώσης, της συμμετοχής, της δράσης, της αρετής. Αυτή την κοινωνία δηλαδή, που ονειρευόμασταν τόσους αιώνες."
