ΚΥΠΕ
Εφθασε σήμερα Κυριακή (18/11) στην Κύπρο ψηφιδωτό μετάλλιο από την Παναγία της Κανακαριάς που απεικονίζει τον Απόστολο Μάρκο. Η παράδοση του ψηφιδωτού έγινε στη Χάγη από Ολλανδό ντετέκτιβ Άρθουρ Μπραντ που ασχολείται με τον εντοπισμό κλεμμένων έργων τέχνης και η μεταφορά του στην Κύπρο έγινε από αντιπροσωπεία του Τμήματος Αρχαιοτήτων και της Εκκλησίας.
Σε επικοινωνία της «Κ» με τον ιδιωτικό ντετέκτιβ Αρθουρ Μπραντ δήλωσε ότι η σύληση των αρχαιοτήτων της Κύπρου ανέκαθεν ήταν στο μυαλό του και πάντοτε με τον απασχολούσε αυτό το θέμα: «Πριν από δύο χρόνια περίπου ασχολήθηκα πιο επισταμένα με το ζήτημα των ψηφιδωτών της Κανακαριάς όταν κάποια πρόσωπα που γνώριζα με ενημέρωσαν για το συγκεκριμένο κομμάτι του ψηφιδωτού και το πού μπορεί να βρίσκεται. Τότε, ενεργοποιήθηκα πιο έντονα». Όπως είπε ο κ. Μπραντ χρειάστηκαν δύο περίπου χρόνια διεργασιών και συμπλήρωσε «Όταν ένιωσα ότι είμαι πολύ κοντά στον εντοπισμό του ψηφιδωτού επικοινώνησα με την Εκκλησία της Κύπρου και έκτοτε εργαστήκαμε όλοι μαζί για να επιστραφεί αυτός ο θησαυρός στην Κύπρο».
Πληρώθηκα με τα χαμόγελά τους
Την Παρασκευή, όταν και παραδόθηκε στην Πρεσβεία της Κύπρου ο κ. Μπραντ είδε τη χαρά και την ικανοποίηση όλων και αυτό τον έκανε ακόμη πιο χαρούμενο. Να σημειώσουμε ότι ο Αρθρούρ Μπραντ δεν έλαβε καμία αμοιβή για τις υπηρεσίες που προσέφερε, και όπως είπε χαρακτηριστικά «πληρώθηκα από τα χαμόγελα και την ικανοποίηση των ανθρώπων που το παρέλαβαν και ελπίζω να επιστρέψει σύντομα στην Κανακαριά, εκεί όπου ανήκει».
Όσον αφορά την οικογένεια που το κατείχε από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 ο κ. Μπραντ ανέφερε συγκεκριμένα: «Η οικογένεια, αμέσως μόλις ενημερώθηκε, μετά το πρώτο σοκ, θέλησε να επιστρέψει το ψηφιδωτό στην Κύπρο». Συγκεκριμένα η οικογένεια αυτό που ζήτησε ήταν να παραμείνει ανώνυμη και έλαβαν μονάχα ένα μικρό, συμβολικό, ποσό ως έξοδα αποθήκευσης και αποκατάστασης που είχαν κάνει όλα αυτά τα χρόνια. Θεώρησαν ότι πρέπει να το επιστρέψουν γιατί ανήκει στην Κύπρο και στον λαό της, αλλά και επειδή είναι ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, είπε χαρακτηριστικά στην «Κ» ο κ. Μπραντ.
Ο Ολλανδός ντετέκτιβ είπε στην «Κ» ότι οι σχέσεις του με τις κυπριακές αρχές μετά από αυτή την επιτυχία θα ενδυναμωθούν, «στην αρχή ήταν όλοι λίγο επιφυλακτικοί και μου έλεγαν ότι είναι δύσκολο να βρεθούν τα ψηφιδωτά της Κανακαριάς. Ωστόσο, τώρα που είδαν ότι είχαμε απτό αποτέλεσμα νιώθω ότι θα συνεργαστούμε καλά. Θα επικεντρωθώ στην εύρεση και άλλων έργων τέχνης από την Κύπρο. Γνώρισα πολλούς ανθρώπους και αισθάνθηκα την αγωνία τους για την πολιτιστική κληρονομιά που έχουν απολέσει».
«Ήθελα να το παραδώσει ο Τούρκος Πρόεδρος»
Ο Ολλανδός ντετέκτιβ εκμυστηρεύτηκε στην «Κ» ότι όταν βρέθηκε το ψηφιδωτό επικοινώνησε με το τουρκικό προξενείο στο Άμστερνταμ, ώστε η παράδοσή του να γίνει από τον Τούρκο Πρόεδρο προς τον κ. Αναστασιάδη, ωστόσο, αν και ο πρόξενος τον ευχαρίστησε και προώθησε το αίτημά του στην Άγκυρα, δεν έλαβε καμία απάντηση από την τουρκική κυβέρνηση. Ο κ. Μπραν το θεώρησε ως μία κίνηση υψηλού συμβολισμού «Σκέφτηκα ότι θα ήταν μία πολύ καλή κίνηση, αν αντί για εμένα το επέστρεφε στην Κύπρο και το παρέδιδε στον Κύπριο πρόεδρο, ο ομόλογός του της Τουρκίας». Ο κ. Μπραντ ήθελε να εμπλέξει και την Τουρκία επειδή θεωρεί ότι οι συνεργασίες αυτού του είδους μπορούν να προσφέρουν, σημειώνοντας «Κοιτάξτε, δείχνουμε καλή θέληση, σας το επιστρέφουμε» και τόνισε στην «Κ» ότι έχοντας αυτό το αριστούργημα για μία εβδομάδα στο σπίτι του σκέφτηκε ότι σύντομα θα πρέπει να επιστρέψει στην εκκλησία όπου ανήκει σε μία επανενωμένη Κύπρο».
Απόστολος Κουρουπάκης
Όλα σύμφωνα με τον νόμο
Η υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Βασιλική Αναστασιάδου, με δηλώσεις της στο ΚΥΠΕ, επιβεβαίωσε τον επαναπατρισμό του ψηφιδωτού, εκφράζοντας τη μεγάλη της ικανοποίηση για το γεγονός αυτό. «Πρόκειται για μετάλλιο με ψηφιδωτή απεικόνιση του Αποστόλου Μάρκου από την Παναγία της Εκκλησίας της Κανακαριάς στην κατεχόμενη Λυθράγκωμη της επαρχίας Αμμοχώστου», ανέφερε, σημειώνοντας πως ο επαναπατρισμός του έγινε δυνατός έπειτα από συντονισμένες προσπάθειες Πολιτείας και Εκκλησίας. Σθμπλήρωσε πως ειδικότερα στην προσπάθεια αυτή συνέβαλαν, εκτός από την Εκκλησία, το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Μεταφορών, η Αστυνομία, ο Γενικός Εισαγγελέας και το Υπουργείο Εξωτερικών. Η κ. Αναστασιάδου συνεχάρη θερμά όλους όσοι συμμετείχαν σε αυτή την προσπάθεια. Είπε πως η παράδοση και η όλη διαδικασία που ακολουθήθηκε είναι σύμφωνη με τις πρόνοιες της νομοθεσίας για επαναπατρισμό αρχαιοτήτων, και υπογράμμισε πως το ψηφιδωτό θα τύχει της αναγκαίας συντήρησης από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, η αντιπροσωπεία του οποίου διαπίστωσε κατά την επίσκεψή της στη Χάγη την αυθεντικότητα του ψηφιδωτού.
Κυνηγός χαμένων έργων τέχνης
Το 2015 ο Μπραντ έγινε γνωστός μετά την επιστροφή δυο τεράστιων χάλκινων αγαλμάτων που δημιούργησε ο Ναζί γλύπτης Τζόζεφ Θόρακ που είναι γνωστά ως «Τα άλογα του Χίτλερ». Ένα χρόνο αργότερα βοήθησε στην ανάκτηση πέντε κλεμμένων αριστουργημάτων από μια εγκληματική ομάδα στην Ουκρανία.
Ψηφιδωτά τεράστιας σημασίας
Εξάλλου σε δήλωσή της στο Γαλλικό Πρακτορείο η κ. Μαρία Παφίτη, πρώην στέλεχος του βρετανικού οίκου δημοπρασιών Christies ανέφερε πως τα ψηφιδωτά της Κανακαριάς «είναι τεράστιας σημασίας για τη χριστιανική τέχνη και τον κόσμο του πολιτισμού» και συμπλήρωσε ότι τα ψηφιδωτά της Κανακαριάς είναι μεταξύ των λίγων έργων τέχνης που γλύτωσαν από το μένος της καταστροφής βυζαντινών έργων τέχνης κατά τον 8ο και τον 9ο αιώνα (περίοδο της εικονομαχίας). Το γαλλικό πρακτορείο αναφέρει πως έχουν επιστραφεί μέχρι τώρα δώδεκα σπαράγματα των ψηφιδωτών της Κανακαριάς, ένα εκ των οποίων απεικονίζει τον Απόστολο Ανδρέα. Αυτό ανακαλύφθηκε από την κ. Παφίτη σε μια έκθεση έργων τέχνης το 2014. Το 1989 τέσσερα σπαράγματα που απεικονίζουν το πάνω μέρος του Χριστού, δύο Αποστόλους και έναν Αρχάγγελο επεστράφησαν έπειτα από προσπάθειες που έγιναν στην Ινδιανάπολη. Τα περισσότερα από τα σπαράγματα ανακτήθηκαν μεταξύ 1983 και 2015, δήλωσε η κ. Παφίτη, αλλά μερικά κομμάτια λείπουν ακόμη, περιλαμβανομένων αυτών που απεικονίζουν το κάτω μέρος του σώματος του Χριστού.
