ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η καλύτερη ταινία του Κιούμπρικ...

Στο αρχείο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ βρέθηκαν και δεκάδες φιλμ με δοκιμαστικά γυρίσματα για τον «Ναπολέοντα».

Kathimerini.gr

ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

Το 2002, όταν η επιμελήτρια των εκδόσεων Taschen Αλισον Κασλ άρχισε να εξερευνά το αρχείο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, εντυπωσιάστηκε από το υλικό που αφορούσε την ταινία που ο διάσημος σκηνοθέτης ετοίμαζε για τον Ναπολέοντα: προσχέδια του σεναρίου, φωτογραφίες τοποθεσιών και κοστουμιών, βιβλία, σημειώσεις, χάρτες, γκραβούρες, φιλμ από δοκιμαστικά.

Και μπορεί όλη αυτή η «πρώτη ύλη» να μην οδήγησε ποτέ στην κινηματογραφική υπερπαραγωγή που εκείνος οραματιζόταν, αλλά είχε κρατήσει τα πάντα. Τα μετέφερε σε δεκάδες κιβώτια από σπίτι σε σπίτι. Και, φυσικά, τα πήρε μαζί του στο κτήμα του, κοντά στο Σεντ Αλμπανς της Αγγλίας, όπου έμελλε να περάσει τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του – μέχρι τον θάνατό του, από ανακοπή, το 1999.

Γιατί είχε παθιαστεί τόσο πολύ ο σκηνοθέτης των αριστουργημάτων «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», «Λάμψη», «Κουρδιστό πορτοκάλι», «Μπάρι Λίντον» και «Μάτια ερμητικά κλειστά» με τον Ναπολέοντα; Και, κυρίως, γιατί δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το πρότζεκτ του;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ξεφυλλίζοντας το νέο λεύκωμα «Napoleon: The greatest movie never made», της Taschen (έκδοση πιο προσιτής τιμής, μετά το συλλεκτικό που είχε κυκλοφορήσει πριν από μία δεκαετία), ο αναγνώστης ανοίγει ένα παράθυρο στον γοητευτικό κόσμο του ίδιου του Κιούμπρικ. To 1968, ο 40χρονος τότε σκηνοθέτης, σε συνέντευξή του, είχε μιλήσει για πρώτη φορά για την επιθυμία του να γυρίσει ένα ιστορικό δράμα με θέμα την πολυτάραχη ζωή του Ναπολέοντος Βοναπάρτη.

«Ηταν ένας από εκείνους τους σπουδαίους άνδρες που κίνησαν τους μηχανισμούς της Ιστορίας και διαμόρφωσαν όχι μόνο το πεπρωμένο της εποχής τους αλλά και των γενεών που ακολούθησαν. Ο κόσμος στον οποίο σήμερα ζούμε είναι σε μεγάλο βαθμό “αποτέλεσμα” όσων έκανε ο Ναπολέων, με τον ίδιο τρόπο που ο γεωπολιτικός χάρτης της μεταπολεμικής Ευρώπης είναι αποτέλεσμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και, φυσικά, ουδέποτε υπήρξε μια ακριβής ή πραγματικά καλή ταινία που να είχε ως θέμα της αυτόν τον άνθρωπο», εξηγούσε.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η επιθυμία του επρόκειτο να γίνει αληθινή εμμονή. Μάλιστα, επειδή σκόπευε η κινηματογράφηση να γίνει με φυσικό φωτισμό –και πολλές σκηνές θα γυρίζονταν σε εσωτερικούς χώρους ή τις βραδινές ώρες– άρχισε να χρησιμοποιεί μια πρωτοποριακή, για την εποχή εκείνη, κάμερα η οποία μπορούσε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του γυρίσματος ακόμη και υπό το φως λίγων κεριών. Εξι χρόνια μετά, θα τη χρησιμοποιούσε στο «Μπάρι Λίντον»...

Η χρηματοδότηση. Το κόστος της φιλόδοξης κινηματογραφικής βιογραφίας θα ήταν εξαιρετικά υψηλό. Ο Κιούμπρικ ήθελε, μεταξύ άλλων, τα γυρίσματα των σημαντικών μαχών να γίνουν στις πραγματικές τοποθεσίες και με τον ίδιο αριθμό ανδρών. Αυτό σήμαινε ότι σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαζόταν να προσλάβει μέχρι και 50.000 κομπάρσους! Επρεπε, λοιπόν, να εξασφαλίσει τη στήριξη ενός ισχυρού στούντιο, για να φέρει εις πέρας το δαπανηρό έπος του.

Εκείνη τη χρονιά, η μεγάλη εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία της ταινίας «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», η οποία έφτασε να διεκδικεί πέντε βραβεία Οσκαρ, του έδωσε τη δυνατότητα να μοιραστεί την ιδέα του με τα αφεντικά της Metro Goldwyn Mayer.

Μόλις πήρε την πολυπόθητη έγκριση, αφοσιώθηκε στο να συγκεντρώσει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για τον ήρωά του.

Η προετοιμασία. Ο Κιούμπρικ προσέλαβε ως σύμβουλό του τον καθηγητή της Οξφόρδης Φέλιξ Μάρκχαμ, ο οποίος είχε τη φήμη ενός από τους πιο αξιόπιστους μελετητές της ναπολεόντειας Ιστορίας. Ταυτόχρονα, ανέθεσε σε ομάδα είκοσι τελειόφοιτων φοιτητών Ιστορίας να καταγράψουν κάθε διαθέσιμο στοιχείο για τους πενήντα σημαντικότερους ανθρώπους στη ζωή του Ναπολέοντος. Εκείνοι, ακολουθώντας αυστηρή χρονολογική σειρά, τα συγκέντρωναν σε κάρτες. Το αρχείο σύντομα γιγαντώθηκε: 25.000 κάρτες και 17.000 εικόνες (πίνακες, χάρτες και σπάνιες γκραβούρες) της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου. Αυτά τα πολύτιμα «εργαλεία» θα ήταν ανά πάσα στιγμή στη διάθεση όλων των εμπλεκομένων στην παραγωγή – από τους ηθοποιούς μέχρι τους σχεδιαστές των κοστουμιών και των σκηνικών.

Λέγεται ότι τόσο πολύ βυθίστηκε ο ίδιος ο σκηνοθέτης στη μελέτη της ιστορίας του Ναπολέοντος, που υιοθέτησε και κάποιες από τις συνήθειές του. Κατά το... αυτοκρατορικό πρότυπο, στα γεύματά του απολάμβανε πλέον το κυρίως πιάτο ταυτόχρονα με το επιδόρπιο!

Ο πρωταγωνιστής. Οσο για τον άνθρωπο που θα υποδυόταν τον Ναπολέοντα; Ο Κιούμπρικ σκεφτόταν αρχικά να κάνει κρούση σε κάποιο από τα μεγάλα ονόματα της εποχής: Πίτερ Ο’ Τουλ, Αλεκ Γκίνες, Πίτερ Ουστίνοφ ή Ζαν-Πολ Μπελμοντό. Αποφάσισε, όμως, για να κάνει οικονομία, να εμπιστευθεί έναν λιγότερο γνωστό ηθοποιό, που τον είχε εντυπωσιάσει με τον ρόλο του στον «Ξένοιαστο Καβαλάρη»: τον Τζακ Νίκολσον. Υποψήφιες για να ενσαρκώσουν τη Ζοζεφίνα ήταν η Οντρεϊ Χέπμπορν και η Σαρλότ Ράμπλινγκ.

Τα προβλήματα. Τον Σεπτέμβριο του 1969 παρέδωσε το τελικό σενάριο στη MGM. Είχε βρει λύσεις στα περισσότερα τεχνικά προβλήματα και τρόπους να μειώσει τον προϋπολογισμό. Είχε μάλιστα ανακαλύψει μια αμερικανική εταιρεία η οποία μπορούσε να κατασκευάσει οποιοδήποτε ρούχο από χαρτί και είχε παραγγείλει χιλιάδες στρατιωτικές στολές έναντι 4 δολαρίων η μία.

Αυτό που δεν είχε υπολογίσει –πώς θα μπορούσε, άλλωστε;– ήταν η αιφνιδιαστική αλλαγή διεύθυνσης της MGM. Η εταιρεία πέρασε στα χέρια ενός επιχειρηματία ο οποίος δεν ρίσκαρε να επενδύσει σε φιλόδοξα καλλιτεχνικά σχέδια. Προτιμούσε τις τηλεοπτικές παραγωγές που είχαν σίγουρη επιτυχία και κέρδος. Αντιμετωπίζοντας αρχικά τη δυσπιστία και έπειτα την απόρριψη από τη MGM, ο σκηνοθέτης υπέγραψε συμβόλαιο συνεργασίας με τη Warner Bros. Επειδή, όμως, το νέο του στούντιο ζητούσε από εκείνον την ολοκλήρωση τριών φιλμ πριν του εξασφαλίσει την απόλυτη δημιουργική ελευθερία, άφησε προσωρινά στην άκρη τα μεγαλεπήβολα σχέδια του «Ναπολέοντος» για να γυρίσει το «Κουρδιστό πορτοκάλι», που βγήκε στις αίθουσες το 1971. Εκείνη τη χρονιά επέστρεψε με ανανεωμένη διάθεση και όρεξη στην προετοιμασία του «Ναπολέοντος». Αλλά ήταν ήδη αργά.

Η ματαίωση. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες μείωσης του κόστους, η ταινία προβλεπόταν να στοιχίσει περίπου 60 εκατομμύρια δολάρια – αστρονομικό ποσό για τη δεκαετία του ’70. Επιπλέον, το 1970 είχε βγει στις αίθουσες το «Βατερλώ» με τον Ροντ Στάιγκερ· κι όπως όλες οι ταινίες που είχαν ήδη γυριστεί για τον Ναπολέοντα, είχε βρει μικρή ανταπόκριση από το κοινό. Αυτό είχε προβληματίσει τους υπεύθυνους της Warner Bros. Ακόμη και ο Τζακ Νίκολσον, ο οποίος είχε συμφωνήσει για τον πρωταγωνιστικό ρόλο, κουράστηκε να περιμένει ένα φιλμ που διαρκώς αναβαλλόταν και αποχώρησε. Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ είδε πια καθαρά ότι ματαιοπονούσε. Και το 1971, το πρότζεκτ εγκαταλείφθηκε οριστικά.

Ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα αν όλα είχαν πάει κατ’ ευχήν; Πολλοί μιλούν για την καλύτερη ταινία του που... δεν γυρίστηκε ποτέ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο «Ναπολέων» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ μπορεί να μην έφτασε ποτέ στους κινηματογράφους, αλλά έχει περάσει οριστικά και αμετάκλητα στη σφαίρα του μύθου.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Σινεμά: Τελευταία Ενημέρωση

Η προβολή και παρουσίαση της ταινίας μικρού μήκους του Ανδρέα Σεϊτάνη θα γίνει το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου
Kathimerini.com.cy
 |  ΣΙΝΕΜΑ
X