ΓΛΩΣΣΟ-ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ
*Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Μήνας Μάιος και οι πλείστοι τελειόφοιτοι μαθητές χορεύουν στον ρυθμό των παγκυπρίων εξετάσεων. Ανάμεσα στα υποχρεωτικά μαθήματα προς εξέταση βρίσκεται και αυτό των Νέων Ελληνικών, το οποίο αξιολογείται από την πλειοψηφία ως το σημαντικότερο γνωστικό αντικείμενο. Το ζήτημα που εγείρεται είναι αν όντως η τελική εξέταση των Νέων Ελληνικών αξιολογεί την ικανότητα των μαθητών ως προς την κατανόηση και δημιουργική παραγωγή στη μητρική τους γλώσσα.
Η υφιστάμενη έκθεση ιδεών στη γραπτή τελική εξέταση ενδέχεται να εντάσσεται σε ένα από τα τέσσερα επικοινωνιακά πλαίσια: δοκίμιο, άρθρο, ομιλία και επιστολή. Ωστόσο, όλα τα πλαίσια θα πρέπει να τοποθετηθούν σε συγκεκριμένο καλούπι: οφείλουν να έχουν συγκεκριμένη έκταση, συγκεκριμένο τρόπο ανάπτυξης με χρήση συνδετικών λέξεων ή κάποιο τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου, με άλλα λόγια η «επιτυχημένη» συνταγή θα πρέπει να ακολουθεί προκαθορισμένες συμβάσεις. Επομένως, ο τρόπος με τον οποίο εξετάζεται η έκθεση ιδεών κάθε τι άλλο παρά αξιολογεί την ικανότητα των μαθητών στην παραγωγή γραπτού λόγου. Όταν αφήνεται κανείς ελεύθερος να συγγράψει, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα ξεδιπλώσει λογοτεχνικά του ταλέντα που προηγουμένως λόγω των απαγορεύσεων δεν μπορούσε να εμφανίσει.
Επίσης, προβληματικός θεωρείται και ο τρόπος εξέτασης της λογοτεχνίας. Προβλεπόμενες, αναμασημένες ερωτήσεις που μάλιστα επιδέχονται μιας και μόνο απάντησης για να καταφέρει να «κλέψει» ο διαγωνιζόμενος όλες τις μονάδες. Τα κείμενα αναπαράγονται αυτούσια εδώ και δεκαετίες και απουσιάζουν τα αδίδακτα λογοτεχνικά κείμενα. Ακόμη, θα έπρεπε να δινόταν η ευκαιρία για πολλαπλές ερμηνείες των κειμένων βάσει των γνώσεων και της κοσμοθεωρίας του αναγνώστη τους – πάντοτε, όμως, επιχειρηματολογογημένα – και όχι με παράθεση μόνο των 2-3 «σωστών» ερμηνειών που υπέδειξε ο διδάσκων ή η διδάσκουσα.
Όπως γνωρίζουμε, υπάρχει και το μέρος του εξεταστικού δοκιμίου που περιλαμβάνει το αδίδακτο κείμενο μαζί με περίληψη, ερωτήσεις κατανόησης και ανάπτυξης, ασκήσεις για την παράγραφο και τη δομή της αλλά και ασκήσεις για τους τρόπους πειθούς που χρησιμοποιούνται στο κείμενο. Το μέρος αυτό θα μπορούσε να εμπλουτιστεί περαιτέρω με ασκήσεις «δημιουργικής γραφής» όπως επαναδιατύπωση κειμένου με άλλη οπτική γωνία η υφολογική αναπροσαρμογή του. Όσον αφορά το λεξιλογικό κομμάτι της εξέτασης, θα πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση σε αυτό. Θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των γλωσσικών ασκήσεων οι οποίες ενισχύουν τη γλωσσική ενημερότητα των μαθητών (ασκήσεις συνωνύμων-αντιθέτων, παραγωγής-σύνθεσης, ετυμολογίας). Επίσης, μιας και τα περισσότερα λάθη των μαθητών στον γραπτό λόγο αφορούν στο συντακτικό κομμάτι, θα ήταν καλό να ενταχθούν κάποιες ασκήσεις συντακτικού.
Το ζήτημα του αν ο χρόνος είναι αρκετός για την εξέταση στο μάθημα των Νέων Ελληνικών απασχολεί έντονα τόσο τους μαθητές όσο και τους εκπαιδευτικούς. Οι τρεις ώρες που δίνονται ίσως να προκαλούν αισθήματα δυσφορίας στους εξεταζόμενους οι οποίοι καλούνται να λύσουν το γραπτό όσο πιο γρήγορα μπορούν. Μια αρχική πρόταση θα ήταν ο διαχωρισμός του γλωσσικού μέρους από το λογοτεχνικό για να απαλλαγούν οι μαθητές από το άγχος και να επικεντρωθούν στην ουσία.
Εν τέλει, η γραπτή εξέταση στα Νέα Ελληνικά είναι δομημένη σε αυστηρά κανονιστικά πλαίσια και δεν ευνοεί την ξεδίπλωση της γλωσσικής «φαντασίας» του μαθητή. Θέλουμε μαθητές με κριτική στάση αλλά δεν κάνουμε κάτι για αυτό. Περιμένουμε να έρθει η «επιφοίτηση» και να αλλάξουν όλα με ένα μαγικό ραβδί. Ωστόσο, συν Αθηνά και χείρα κίνει, χρειαζόμαστε πολλή δουλειά.
*Υποψήφιος Διδάκτορας Αναλ. Προγραμμάτων και Συγκρ. Παιδαγωγικής (Εκπαίδευση, Γλώσσα), Τμήμα Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
georgiou.georgos@ucy.ac.cy
Ακολουθήστε μας στο Facebook: Γλωσσο-Συναντήσεις
