Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Υπάρχουν μνήμες που πονάνε. Σ’ αυτές έχει την τάση να επιστρέφει ο άνθρωπος είτε ως νοσταλγία που «σου βγάζει τα μάτια για να σου φορέσει τα δικά της», είτε ως αποστροφή είτε ως φόβος», μου λέει η Μαρίνα Αρμεύτη, η οποία πριν από λίγο καιρό εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή «ο κύριος ιππόκαμπος» από τις εκδόσεις φίλντισι. Η συλλογή της περιστρέφεται γύρω από τη μνήμη, αλλά και τον πόνο: «Η αίσθηση της ανύψωσης πάνω από τον πόνο μέσω της τέχνης είναι από μόνη της λύτρωση».
–Ποιος είναι ο κύριος ιππόκαμπος;
–Με απασχολούσε ανέκαθεν το ζήτημα της μνήμης όσο και της μη μνήμης. Τι θυμόμαστε; Από ποια ηλικία θυμόμαστε; Αναζητώντας τη δομή της μνήμης ως εγκεφαλικής λειτουργίας, έπεσα πάνω στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου. Αυτός ο μικρός κύριος μέσα στο κεφάλι μας, με τις υψίσυχνες ταλαντώσεις του, καθορίζει αυτά που μένουν ως μνήμη. Καθορίζει, επίσης, το συναίσθημα που συνδέεται με την εκάστοτε μνήμη. Αυτός καθορίζει το σφίξιμό μας στο στομάχι όταν οι μνήμες πονάνε ή το φτερούγισμα στο στήθος όταν οι μνήμες είναι όμορφες. Άρα «κυρίως ιππόκαμπος» και έτσι «ο κύριος ιππόκαμπος». Αυτό το μικρό αλλά τόσο κυρίαρχο σώμα μέσα στο αχανές των δευτερολέπτων όπως μέσα στο αχανές του βυθού.
–Είναι σουρεαλιστική η ποίησή σας, όπως σημείωσε η κ. Αγγελάκη Ρουκ;
–Ο τρόπος που γράφει κανείς είναι μέρος της ιδιοσυγκρασίας του έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από ενδογενείς ή εξωγενείς παράγοντες, όπως και ο τρόπος που περπατάμε, που τρώμε, που γελάμε. Ο δικός μου τρόπος, αν αγγίζει κάποιες πτυχές του υπερρεαλισμού ή αν δημιουργεί ένα νέο κύμα, δεν το γνωρίζω. Η περίπου εκ φύσεως αντίδρασή μου πάνω στην παντοδυναμία της λογικής προφανώς εκφράζεται συνειδητά αλλά και ασύνειδα μέσα στην ποίησή μου. Οι εικόνες που εκπλήσσουν με γοητεύουν περισσότερο. Η αποτύπωση της πραγματικότητας ως ποιητική καταγραφή, ως εξομολόγηση, ως εκτόνωση, προσωπικά μου στερεί κάτι. Ψάχνω και κάτι άλλο. Νομίζω πως η κυρία Ρουκ θέλοντας να προσεγγίσει αυτήν ακριβώς την αίσθηση υπόσκαψης από μέρους μου, ενός φαινομενικά λογικού και τακτοποιημένου κόσμου, εξέφρασε μια άποψη που με τιμά βεβαίως.
–Ένα από τα χαρακτηριστικά της συλλογής είναι η μνήμη. Πονάει η μνήμη;
–Υπάρχουν μνήμες που πονάνε. Σ’ αυτές έχει την τάση να επιστρέφει ο άνθρωπος είτε ως νοσταλγία που «σου βγάζει τα μάτια για να σου φορέσει τα δικά της», είτε ως αποστροφή είτε ως φόβος. Υπάρχουν όμως κι εκείνες οι απούσες μνήμες. Οι στιγμές που θα ’θελες να ζήσεις και δεν έζησες ή κι αν έζησες, δεν τις συγκράτησες, δεν έγιναν μέρος του είναι σου ως εικόνες, παρά μόνο άφησαν μια αίσθηση ασαφή. Η μνήμη, είναι τελικά καθοριστική για την αυτογνωσία μας αλλά και για την υπέρβαση του εαυτού μας.
–Η ποίηση λέει την αλήθεια ή είναι μια χίμαιρα;
–Η ποίηση, αυτό το άλλο σύμπαν που δημιουργείται και που μοιραία εκβάλλει μέσα στον πολυδιάστατο ανθρώπινο ψυχισμό, έχει αυτό το προνόμιο: να είναι μια χίμαιρα, γι’ αυτό ακουμπά πιο πολύ την αλήθεια. Δεν είναι αντιφατικό. Είναι πραγματικό. Η μη λογική, δηλαδή η φαντασία, είναι επίσης μια πραγματικότητα πολύ υπαρκτή, η οποία μέσα στη σύγχρονη καθημερινότητα έχει υποβιβαστεί λες και όλα πρέπει να περνούν από το ψιλό κόσκινο του λογικού και του χρήσιμου. Γι’ αυτό και μεγάλοι παραλογισμοί, όπως οι πόλεμοι, ή μια δολοφονία, φοράνε τον μανδύα του «χρήσιμου» ή του επιβεβλημένου. Η ποίηση – ή η χίμαιρα – διαισθητικά μας οδηγεί σε μια αλήθεια πιο πλήρη αφού παύει να είναι μονοδιάστατη.
– «Να χορτάσει το μέλλον όνειρα/Και να ευφρανθεί το παρελθόν». Στο παρόν τι κάνουμε;
–Αυτό δεν κάνουμε συνήθως; Προσπαθούμε από τη μια να χαροποιήσουμε τους άλλους, τους προγόνους, την ιστορία, τους γονείς μας, τον παλιό μας εαυτό (παρελθόν) βάζοντας στόχους για το μέλλον, αγωνιώντας για το μέλλον ενώ τελικά κατασπαράζουμε το μόνο που έχουμε: το παρόν μας, το οποίο δεν εκτιμούμε και δεν υπολογίζουμε. Έτσι απαντώ με έναν άλλο στίχο από το ποίημα «Κουρελού», «πόσο επιδέξια κατασπάραξες το ευγενικό και ταπεινό σου «τώρα»».
– Ξύνει πληγές για να τις επουλώσει μετά η ποίηση;
–Η αλήθεια είναι πως ο πόνος θέλει κι αυτός μια διαπραγμάτευση. Τη χαρά δεν την καταγράφεις. Τη ζεις. Η λύπη όμως συχνά βιώνεται ως μια συνομιλία με τον εαυτό μας μέχρι να τακτοποιήσουμε τα πράγματα μέσα μας. Από αυτή την άποψη, η ποίηση υπήρξε για μένα μια διαδικασία – αν μη τι άλλο –θεραπευτική. Όμως και ως αναγνώστρια επούλωσα πολλές πληγές μέσα από την ταύτιση και μέσα από συγγένειες ψυχικές. Η αίσθηση της ανύψωσης πάνω από τον πόνο μέσω της τέχνης είναι από μόνη της λύτρωση.
Πληροφορίες: Δευτέρα 11 Ιουνίου στις 8.00 μ.μ στο Πολιτιστικό Κέντρο Πάνου Σολομωνίδη, Πάνου Σολομωνίδη 8, Λεμεσός. Την εκδήλωση θα παρουσιάσουν οι Λίνα Νικολακοπούλου – στιχουργός και ο Ανδρέας Παράσχος – δημοσιογράφος. Ποιήματα θα απαγγείλει η ηθοποιός Ελενα Χειλέτη.
