Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το 13ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Λεμεσού έχει ήδη ξεκινήσει τις προβολές με πολλές και ενδιαφέρουσες δουλειές. Μία από αυτές είναι και το ντοκιμαντέρ της Δανάης Στυλιανού «Birth Days», το οποίο αφορά την εμπειρία της γέννας στα χρόνια των ανεξέλεγκτων ιατρικών παρεμβάσεων. Η Δανάη Στυλιανού με τη δουλειά της αυτή θέλει να ανοίξει νέους ορίζοντες στη διαχείριση του τοκετού ως μιας πολύτιμης εμπειρίας στη σύγχρονη εποχή της ιατρικής και τεχνολογικής εξέλιξης. Η Δανάη προβληματίστηκε από το πολύ υψηλό ποσοστό καισαρικών τομών (ξεπερνάει το 56% και η Κύπρος κατέχει την ευρωπαϊκή πρωτιά) και ασχολήθηκε στο ντοκιμαντέρ της, μεταξύ άλλων, με τους λόγους της αύξησης των καισαρικών τομών και με το πώς έχει μετατραπεί η πράξη της φυσιολογικής γέννας σε ένα κυκεώνα ιατρικών παρεμβάσεων. Στη δουλειά γίνεται λόγος και για τα δικαιώματα της γυναίκας στον τοκετό, τα οποία συχνά παραγνωρίζονται.
–Τι είναι το «Birth Days», ποιον αφορά;
–Το «Birth Days» είναι ένα ντοκιμαντέρ για την εμπειρία της γέννας στα χρόνια των ανεξέλεγκτων ιατρικών παρεμβάσεων. Σε μια χώρα όπου τα επίπεδα των καισαρικών τομών ξεπερνούν κατά τέσσερις φορές το όριο που συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στο ντοκιμαντέρ αυτό μια μητέρα θα κάνει το δικό της ταξίδι για να μπορέσει να γεννήσει φυσιολογικά μετά από καισαρική, και να ανακτήσει εμπιστοσύνη στο ίδιο της το σώμα αλλά και στο σύστημα παροχής μαιευτικής φροντίδας. Παρουσιάζοντας σκηνές από φυσιολογικούς τοκετούς, συνεντεύξεις με επαγγελματίες υγείας και μια σειρά από πραγματικά γεγονότα, το ντοκιμαντέρ «Birth Days» ανοίγει νέους ορίζοντες στη διαχείριση του τοκετού ως μια πολύτιμη εμπειρία στη σύγχρονη εποχή της ιατρικής και τεχνολογικής εξέλιξης. Αν και είναι κυρίως μια γυναικεία ταινία, που μιλά για το μεγαλείο της γέννας και την υπέρβαση που κάνει μια γυναίκα για να μπορέσει να γεννήσει φυσιολογικά, το ντοκιμαντέρ αυτό αφορά γυναίκες και άνδρες από πολύ νεαρή ηλικία μέχρι τα γεράματα. Εύχομαι να συγκινήσει και το ανδρικό κοινό, γιατί δίνει μια πολύ ξεχωριστή θέση στον άνδρα σε όλη αυτή τη διαδικασία, ενώ πιστεύω πως η γέννηση του καθενός από εμάς, είναι μια εμπειρία που χαράσσεται βαθιά μέσα μας.
–Ποια ήταν η αφορμή για μια τέτοια δουλειά;
–Αφετηρία για την ταινία ήταν η γνωριμία μου με κάποιες μαίες, το έργο των οποίων με εντυπωσίασε και έτσι άρχισα να επισκέπτομαι τον χώρο εργασίας τους, που δεν είναι μόνο το νοσοκομείο. Μια μαία έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στην ψυχοπροφύλαξη της εγκύου, στο πώς δηλαδή θα ενδυναμωθεί κατά την εγκυμοσύνη της για προφυλάξει το σώμα της και την ψυχή της κατά τον τοκετό. Στην πορεία συνειδητοποίησα τα υπέρμετρα ποσοστά καισαρικών τομών που επικρατούν στη χώρα μας. Ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει ένα 10 - 15% των γεννήσεων ως αποδεκτό όριο καισαρικών τομών, η Κύπρος κατέχει την ευρωπαϊκή «πρωτιά», με το 56%. Αυτό το ποσοστό με προβλημάτισε, και έτσι ασχολήθηκα με τους λόγους της αύξησης των καισαρικών τομών, με το πώς έχει μετατραπεί η πράξη της φυσιολογικής γέννας σε ένα κυκεώνα ιατρικών παρεμβάσεων αλλά και με τα δικαιώματα της γυναίκας στον τοκετό, που συχνά παραγνωρίζονται.
–Νομίζεις ότι «στοχοποιείται» η επιλογή μιας γυναίκας να επιλέξει την καισαρική τομή;
–Καθόλου δεν στοχοποιείται μια γυναίκα που έχει επιλέξει την καισαρική! Αυτό που στοχοποιείται είναι ένα σύστημα παροχής ιατρικών υπηρεσιών, το οποίο εξωθεί αλόγιστα τις καισαρικές για μια σειρά από λόγους, τους οποίους εξετάζουμε στο ντοκιμαντέρ. Αν μια γυναίκα ζητήσει να γεννήσει με καισαρική τομή, ο μαιευτήρας που θα την αναλάβει έχει χρέος να αναζητήσει τους λόγους για αυτή της την επιλογή, να την πληροφορήσει για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα μιας τόσο σοβαρής χειρουργικής επέμβασης τόσο για την ίδια όσο και για το έμβρυο, και ειδικά αν δεν συντρέχουν ιατρικοί λόγοι, να προσπαθήσει να την ενδυναμώσει και όχι να εκμεταλλευτεί την ευάλωτη ψυχολογική της θέση. Ας μην ξεχνάμε ότι ο τοκετός με καισαρική τομή φαίνεται να «βολεύει», αφού συνήθως δε συμβαίνει μέσα στη μέση της νύχτας, ενώ έχουνε επικρατήσει και κάποιοι μύθοι σχετικά με την αναγκαιότητα μιας καισαρικής τομής. Μια γυναίκα μπορεί να πέσει θύμα μιας αχρείαστης ιατρικής παρέμβασης, ενός εκφοβισμού αλλά και του ίδιου της του φόβου. Δεν υπάρχει γυναίκα που να μη φοβάται, ειδικά αν είναι πρωτοτόκος. Είναι σημαντικό λοιπόν οι γυναίκες να έχουν σωστή προετοιμασία, να γνωρίζουν τα βασικά δικαιώματά τους την ώρα του τοκετού, είτε αυτός γίνεται φυσιολογικά είτε με καισαρική, τα οποία έχει κατοχυρώσει ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα οποία συχνά καταπατούνται.
–Από την έρευνα που προφανώς έκανες τι ήταν αυτό που αποκόμισες σχετικά με την επιλογή των γυναικών να γεννήσουν με καισαρική τομή;
–Τα ποσοστά των καισαρικών τομών δεν αυξήθηκαν μόνο λόγω της λεγόμενης εκλεκτικής καισαρικής. Είναι αλήθεια ότι το σύστημα παροχής μαιευτικής φροντίδας έχει ιατρικοποιηθεί τόσο πολύ που η γυναίκα αντιμετωπίζεται πλέον ως ασθενής και όχι ως μια έγκυος γυναίκα που θα φέρει στον κόσμο ένα παιδί. Ως αποτέλεσμα, η υπερβολική φαρμακευτική χορήγηση, οι αχρείαστες ιατρικές παρεμβάσεις και η τυχόν απουσία μαιών – των οποίων ο ρόλος είναι τόσο σημαντικός, τόσο στην προετοιμασία της γυναίκας όσο και στη διεκπεραίωση του τοκετού – οδηγούν σε επείγουσες καισαρικές και αυξάνουν τα ποσοστά. Επιπλέον, επικρατεί ο μύθος: «μια φορά καισαρική, πάντα καισαρική». Αυτό μαθαίνουμε ότι δεν ισχύει αφού το ποσοστό επιτυχίας μιας γυναίκας για φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική ανέρχεται στο 74%. Υπάρχουν βεβαίως κάποιες προϋποθέσεις γι’ αυτό, όπως είναι η χρονική διάρκεια από την προηγούμενη καισαρική, αλλά αξίζει κανείς να το ψάξει και τουλάχιστον να ενημερωθεί για τις επιλογές του.
–Καταλαβαίνω ότι το ζήτημα της έκτρωσης βρίσκεται στον αντίποδα της παρούσας δουλειάς σου, θα ήθελες όμως να ασχοληθείς με αυτό το ζήτημα;
–Θεωρώ ότι η έκτρωση είναι δικαίωμα της κάθε γυναίκας και κανένας άλλος δεν μπορεί να ορίζει το σώμα της. Δεν έχω σκεφτεί αν θα με ενδιέφερε να ασχοληθώ κινηματογραφικά με αυτό το θέμα, αλλά το βρίσκω εξαιρετικά συντηρητικό να στοχοποιούνται γυναίκες που επιλέγουν την έκτρωση. Όπως το βρίσκω και εξαιρετικά συντηρητικό να στοχοποιούνται γυναίκες που έχουν επιλέξει την καισαρική. Είναι σαν να μετατοπίζουμε την ευθύνη πάνω στη γυναίκα, ενώ τα αίτια της επιλογής της είναι πολύ βαθύτερα.
Τολμηρό Φεστιβάλ
–Πέραν από δημιουργός είσαι και στο διοικητικό κομμάτι του Φεστιβάλ. Ποιο είναι το αποτύπωμα που έχει αφήσει όλα αυτά τα χρόνια; Πώς το βλέπεις ως συμμετέχουσα αλλά και ως μέλος της διοργάνωσής του;
–Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Λεμεσού ξεκίνησε πριν από 13 χρόνια με λίγους μόνο θεατές και έχουμε φτάσει φέτος να έχουμε sold out προβολές και απερίγραπτο ενθουσιασμό από τους επισκέπτες του Φεστιβάλ. Αυτό είναι αποτέλεσμα πιστεύω της εξαιρετικής επιλογής των ταινιών, την οποία κάνει ο Γιάγκος Χατζηγιάννης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, αλλά και μιας μεθοδικής δουλειάς που γίνεται όσον αφορά την επικοινωνία του Φεστιβάλ. Είμαι, λοιπόν, πολύ περήφανη που το ντοκιμαντέρ μου κάνει πρεμιέρα στο «δικό μας» Φεστιβάλ. Ο κόσμος στην Κύπρο διψάει για εναλλακτική ενημέρωση, για θέματα που δεν καλύπτουν τα mainstream μέσα μαζικής επικοινωνίας. Η ενασχόληση ενός ντοκιμαντερίστα με ένα θέμα είναι συνήθως μια μακροχρόνια και πολύπλοκη διαδικασία, το αποτέλεσμα της οποίας είναι η διαφορετική ματιά στα γεγονότα, το βάθος των χαρακτήρων που επιλέγονται και το γεγονός ότι ρίχνει φως σε αθέατες πλευρές της πραγματικότητας. Το κοινό μας το συνειδητοποιεί αυτό και στηρίζει τις ταινίες με την παρουσία του. Το πρόγραμμα προβολών μας είναι και φέτος ποικίλης θεματολογίας, ιδιαίτερα τολμηρό, συχνά συναισθηματικό και αφοπλιστικά ειλικρινές. Κοπιάστε!
